Zmiana nazwiska – kiedy można jej dokonać i jak to zrobić?

● Imię lub nazwisko można zmienić, gdy na przykład jest ośmieszające lub nielicujące z godnością człowieka. ● Po zmianie nie można posiadać więcej niż dwóch imion lub nazwiska z więcej niż dwoma członami. ● W przypadku zmiany nazwiska przez oboje rodziców zmiana ta obejmuje również ich małoletnie dzieci. ● Odrębne przepisy dotyczą zmiany nazwiska po ślubie oraz po rozwodzie.

Kwestie związane ze zmianą imienia lub nazwiska reguluje ustawa z dnia 17 października 2008 r.. Dokument określa kto, kiedy i w jaki sposób może dokonać takiej zmiany.

Imię lub nazwisko mogą w Polsce zmienić wszyscy obywatele polscy, a także cudzoziemcy posiadający w Polsce miejsce stałego pobytu i nieposiadający obywatelstwa żadnego państwa, a także cudzoziemcy o statusie uchodźcy, jeżeli zmiana ta jest związana z zagrożeniem ich prawa do życia, zdrowia, wolności lub bezpieczeństwa osobistego.

Jakie zmiany są dopuszczalne? W przypadku zmiany imienia możliwa jest: - zmiana jednego imienia na inne, - zastąpienie dwóch imion jednym lub odwrotnie, - dodanie drugiego imienia, - zmiana pisowni imienia lub imion, - zmiana kolejności imion.

W Polsce nie można mieć więcej niż dwóch imion.

W przypadku zmiany nazwiska dopuszczalna jest: - zmiana jednego nazwiska na inne, - zmiana pisowni nazwiska, - zmiana nazwiska ze względu na formę właściwą dla rodzaju żeńskiego lub męskiego.

Nowe nazwisko nie może składać się z więcej niż dwóch członów. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy dana osoba posiada również obywatelstwo innego państwa i dane nazwisko jest zgodne z przepisami tego państwa.

Nie każdy może zmienić imię lub nazwisko. Musi ku temu istnieć ważny powód. Na przykład: - zmieniane imię lub nazwisko jest ośmieszające lub nielicujące z godnością człowieka, - dotychczasowe imię lub nazwisko zmieniane jest na inne, faktycznie używane, - imię lub nazwisko zmieniane jest na takie, które zostało wcześniej bezprawnie zmienione, - imię lub nazwisko zmieniane jest na takie, które noszone jest zgodnie z przepisami innego państwa, którego obywatelstwo się posiada.

Ostatecznej oceny przedstawionych powodów chęci zmiany imienia lub nazwiska dokonuje urzędnik rozpatrujący sprawę. To od niego zależy, czy powody były dostatecznie ważne i czy proponowana zmiana zostanie zaakceptowana.

Zmiana nazwiska nie jest przy tym możliwa, jeżeli ubiegamy się o nazwisko historyczne lub sławne. Wyjątkiem jest sytuacja, gdy posiada się już członków rodziny o danym nazwisku.

Zmiany imienia lub nazwiska dokonuje się wyłącznie na wniosek zainteresowanego. Wniosek należy skierować do wybranego kierownika urzędu stanu cywilnego. W przypadku odrzucenia wniosku przysługuje prawo odwołania do właściwego miejscowo wojewody. Jego decyzja jest już ostateczna.

Wniosek o zmianę imienia lub nazwiska powinien zawierać: - dane wnioskodawcy, przede wszystkim pełne imię i nazwisko, nazwisko rodowe oraz numer PESEL, jeżeli został nadany, - pełne imię i nazwisko, na które ma nastąpić zmiana, - adres korespondencyjny wnioskodawcy, - uzasadnienie powodów zmiany imienia lub nazwiska, - oświadczenie, że wnioskodawca nie złożył wcześniej w tej samej sprawie wniosku do innego kierownika urzędu stanu cywilnego lub że nie została wydana już decyzja odmowna.

Ponadto we wniosku należy wskazać kierownika urzędu stanu cywilnego, który sporządził nasz akt urodzenia i/lub akt małżeństwa. Wymóg ten wynika z faktu, że zmiana imienia lub nazwiska będzie wiązała się z koniecznością naniesienia zmian również do tych dwóch aktów. 

W tym celu należy załączyć do wniosku odpis zupełny aktu urodzenia i aktu małżeństwa wnioskodawcy, odpisy zupełne aktów urodzenia małoletnich dzieci, jeżeli zmiana ma ich dotyczyć, oraz inne dokumenty uzasadniające zmianę imienia lub nazwiska.

Jeżeli wnioskodawca lub jego małoletnie dzieci nie posiadają sporządzonych w Polsce aktów stanu cywilnego, konieczne jest złożenie dodatkowego wniosku o transkrypcję zagranicznych dokumentów stanu cywilnego.

W przypadku zmiany nazwiska przez oboje rodziców zmiana ta obejmuje również ich małoletnie dzieci oraz dzieci, które po zmianie zrodzą się z tego małżeństwa.

W przypadku zmiany nazwiska jedynie przez jednego z rodziców zmiana będzie obejmowała ich małoletnie dzieci jedynie wtedy, gdy drugie z rodziców wyrazi na to zgodę. W przypadku dzieci, które ukończyły 13 lat, wymagana jest również ich zgoda.

Nieco inną sytuacją niż zmiana imienia lub nazwiska na żądanie jest zmiana nazwiska po ślubie. Obowiązujące zasady reguluje art. 25 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy. 

O zmianie nazwiska po ślubie każdy z małżonków decyduje w oświadczeniu składanym przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego. Zmiana nie może być jednak dowolna, ale musi stanowić jedną z trzech możliwości: - obydwoje małżonkowie pozostają przy dotychczasowych nazwiskach - obydwoje małżonkowie będą nosić dotychczasowe nazwisko jednego z nich - każde z małżonków łączy swoje nazwisko z nazwiskiem drugiego małżonka, pod warunkiem że połączone nazwisko nie będzie składać się z więcej niż dwóch członów.

Zasady zmiany nazwiska po rozwodzie określone są w art. 59 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy. 

Osoba rozwiedziona, która wskutek zawarcia małżeństwa zmieniła swoje dotychczasowe nazwisko, może wrócić do poprzedniego. Aby to zrobić, musi w ciągu trzech miesięcy od uprawomocnienia się orzeczenia o rozwodzie złożyć przed kierownikiem stanu cywilnego oświadczenie o powrocie do poprzedniego nazwiska.

Przy składaniu wniosku o zmianę imienia lub nazwiska konieczne jest uiszczenie opłaty skarbowej. Wynosi ona 37 zł. Wyjątkiem od obowiązku zapłaty jest sytuacja, gdy zmieniane jest imię lub nazwisko, które zostało wcześniej zmienione bezprawnie.

W przypadku zmiany nazwiska przy okazji zawierania małżeństwa nie jest ponoszona dodatkowa opłata. Z kolei powrót do nazwiska noszonego przed ślubem kosztuje w urzędzie stanu cywilnego 11 zł opłaty skarbowej.

Warto pamiętać, że wszystkie opłaty są wyższe w przypadku przebywania poza granicami Polski i dokonywania zmian za pośrednictwem polskiego konsulatu. Ponadto po zmianie imienia lub nazwiska najczęściej konieczne będzie poniesienie kosztów wymiany dokumentów, m.in. dowodu osobistego i prawa jazdy, oraz zgłoszenia zmiany do odpowiednich urzędów, m.in. Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, Urzędu Skarbowego czy swojego banku.