Uznanie ojcostwa – jak i gdzie złożyć oświadczenie?

● Uznanie ojcostwa ma miejsce, gdy mężczyzna oświadcza przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego, konsulem lub sądem, że jest ojcem dziecka, a matka potwierdza to oświadczenie w czasie do trzech miesięcy od daty jego złożenia. ● Uznanie ojcostwa jest możliwe przed narodzeniem dziecka, po narodzinach do ukończenia przez nie 18. roku życia oraz po śmierci dziecka. ● Uznać ojcostwo dziecka można w momencie rejestracji dziecka w USC. ● Nie można uznać dziecka, kiedy matka jest mężatką i nie nastąpiło zaprzeczenie ojcostwa.

Uznanie ojcostwa dotyczy wyłącznie dzieci, które nie narodziły się w małżeństwie i nie może być przeprowadzone, jeśli toczy się postępowanie w sprawie ustalenia ojcostwa. Można uznać tylko dziecko niepełnoletnie, które nie ukończyło jeszcze 18 lat. Oświadczenie o uznaniu ojcostwa można też złożyć przed porodem dziecka oraz po śmierci dziecka – w ciągu sześciu miesięcy, od kiedy mężczyzna dowiedział się o jego śmierci.

Uznania ojcostwa nie można dokonać przez internet. Trzeba to zrobić w urzędzie stanu cywilnego przed kierownikiem USC, w sądzie opiekuńczym (w przypadku nieletnich rodziców) lub przed polskim konsulem za granicą, jeśli przynajmniej jedno z rodziców ma polskie obywatelstwo. 

Kodeks rodzinny i opiekuńczy określa tryby uznania ojcostwa dziecka narodzonego poza małżeństwem:

– tryb administracyjny – wystarczy zgodne oświadczenie matki i ojca złożone przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego lub konsulem RP, – tryb sądowy – sąd przyjmuje oświadczenie od mężczyzny, który występuje o uznanie ojcostwa, oraz potwierdzenie od matki; odbywa się to w trybie nieprocesowym, a od złożonego wniosku nie pobiera się opłat; podpisany protokół sąd przesyła do urzędu stanu cywilnego, w którym sporządzono akt urodzenia dziecka. 

Podstawową formą uznania ojcostwa dziecka jest złożenie stosownego oświadczenia przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego. Oświadczenie o uznaniu ojcostwa można złożyć w dowolnym urzędzie stanu cywilnego. Składa je mężczyzna, który występuje o uznanie ojcostwa. Oświadczenie musi potwierdzić matka dziecka – może to zrobić w tym samym czasie lub w ciągu trzech miesięcy od złożenia przez mężczyznę oświadczenia o uznaniu ojcostwa. 

Kierownik USC wyjaśnia rodzicom, jakie obowiązki i prawa wynikają z uznania ojcostwa, czym różni się to od przysposobienia dziecka oraz przedstawia im przepisy dotyczące wyboru nazwiska dziecka, przyjmuje oświadczenie o uznaniu ojcostwa i sporządza stosowny protokół.

Na pisemny wniosek matki lub ojca kierownik urzędu stanu cywilnego może wydać zaświadczenie potwierdzające uznanie ojcostwa (także przed porodem). Za takie zaświadczenie nie pobiera się opłaty skarbowej.

W ściśle określonych sytuacjach kierownik urzędu stanu cywilnego może odmówić przyjęcia oświadczenia o uznanie ojcostwa. Dzieje się tak, jeśli ma wątpliwości co do pochodzenia dziecka lub uznanie ojcostwa jest prawnie niedopuszczalne, np. gdy kobieta pozostaje w związku małżeńskim, a wtedy zgodnie z prawem dziecko jest uznawane za dziecko męża.

Oświadczenie o uznaniu ojcostwa można złożyć pisemnie lub ustnie tylko w przypadku, gdy wcześniej nie ustalono już ojcostwa lub uprawomocnił się wyrok zaprzeczający ojcostwu męża lub byłego męża (przed upływem 300 dni od rozwodu lub formalnej separacji) matki dziecka. 

Oświadczenie o uznania ojcostwa sporządza się w formie protokołu, który podpisują rodzice dziecka i kierownik urzędu stanu cywilnego lub konsul, jeśli uznanie ojcostwa ma miejsce poza granicami kraju. W protokole oświadczenia o uznaniu ojcostwa znajdują się m.in. następujące informacje:

– nazwiska, imiona oraz nazwiska rodowe, daty i miejsca urodzenia matki dziecka oraz mężczyzny uznającego ojcostwo, numery PESEL, numery dowodów tożsamości, – dane dziecka: data i miejsce urodzenia oraz płeć (jeśli uznanie ojcostwa następuje przed wydaniem aktu urodzenia); dodatkowo nazwisko i imię dziecka oraz numer PESEL dziecka, jeżeli uznanie ojcostwa następuje po sporządzeniu aktu urodzenia i nadaniu numeru PESEL, – informacja o złożeniu przez mężczyznę uznającego ojcostwo oświadczenia, że dziecko pochodzi od niego oraz data złożenia tego oświadczenia, – informacja o złożeniu przez matkę dziecka oświadczenia, że mężczyzna, który złożył oświadczenie, jest ojcem dziecka, oraz data złożenia oświadczenia przez matkę dziecka.

Oświadczenie o uznaniu ojcostwa można złożyć przed narodzinami dziecka. W tym celu mężczyzna występujący o uznanie ojcostwa powinien złożyć stosowne oświadczenie przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego, a matka to oświadczenie potwierdzić. Dokumenty potrzebne do uznania ojcostwa przed porodem to przede wszystkim dowody osobiste lub paszporty rodziców. Niektóre urzędy wymagają także zaświadczenia lekarskiego lub karty ciąży, a czasami zaświadczenia, że matka nie jest mężatką – należy to sprawdzić w urzędzie stanu cywilnego, w którym ma zostać złożone oświadczenie o uznaniu ojcostwa.

Jeśli w momencie narodzin dziecka jego rodzice nie byli małżeństwem, a przed narodzinami dziecka nie złożyli oświadczenia o uznaniu ojcostwa, mogą to zrobić w chwili rejestracji dziecka w urzędzie stanu cywilnego. 

Akty prawne: Kodeks rodzinny i opiekuńczy art. 63, 72-78