Rafineria pod szczególną ochroną. Spółka trafi na specjalną listę

"Ze względu na charakter działalności Rafineria Gdańska podlega ochronie z mocy ustawy o ochronie niektórych inwestycji" - odpowiedziało na nasze pytania biuro prasowe Ministerstwa Aktywów Państwowych.

Czytaj więcej: Daniel Obajtek pierwszy raz o prawie weta przy umowie między Orlenem a Saudi Aramco. Współautor reportażu odpowiada>>>

Jak dodano, "aby tę ochronę dodatkowo wzmocnić, zgodnie z wcześniejszymi zapowiedziami, 9 grudnia Minister Aktywów Państwowych wystąpił z wnioskiem o wpisanie jej do wykazu podmiotów podlegających szczególnej ochronie".

"Wniosek ten został już przyjęty przez Radę Ministrów. Z dniem 1 stycznia 2023 r. Rafineria Gdańska dodatkowo zostanie więc ujęta w tym wykazie" - podano.

W drugiej połowie listopada szef MAP Jacek Sasin zapowiadał wpisanie Rafinerii Gdańskiej do wykazu podmiotów podlegających ochronie.

W ubiegłym tygodniu na w Wykazie prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów pojawił się Projekt rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie wykazu podmiotów podlegających ochronie oraz właściwych dla nich organów kontroli. Jak wskazano w nim, "obowiązujące rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 grudnia 2021 r. w sprawie wykazu podmiotów podlegających ochronie oraz właściwych dla nich organów kontroli obowiązuje do dnia 31 grudnia 2022 r." "W związku z powyższym niezbędne jest przyjęcie przez Radę Ministrów kolejnego rozporządzenia na 2023 r. ustalającego listę podmiotów, które podlegać będą ochronie przewidzianej w ww. ustawie, jak również organy kontroli właściwe dla tych podmiotów" - napisano w wykazie.

Jak dodano, "celem wydania nowego rozporządzenia jest ustalenie listy podmiotów podlegających ochronie na podstawie ustawy z dnia 24 lipca 2015 r. o kontroli niektórych inwestycji jak również przypisanie tym podmiotom właściwych organów kontroli". Zgodnie z planem, rozporządzenie ma wejść w życie 1 stycznia 2023 r. i obowiązywać do dnia 31.12.2023 r.

Do tej pory na liście takich podmiotów było 13 spółek, między innymi KGHM, Azoty, Tauron, ale także Orange Polska. Wpisanie Rafinerii Gdańskiej do wykazu podmiotów podlegających ochronie spowoduje, że kontrolę nad spółką będzie miał minister aktywów państwowych.

Według Business Insider to on będzie de facto decydował o blokowaniu sprzedaży inwestorowi, jeśli władze uznają go za niepożądane. O możliwości dopisania do listy Rafinerii Gdańskiej jako pierwszy napisał serwis businessinsider.pl.

Sporządzenie listy firm chronionych przed wrogim przejęciem przewiduje ustawa o kontroli niektórych inwestycji, która weszła w życie w październiku 2015 roku.

Z ustawy wynika, że spółka może uzyskać status chronionej, jeśli prowadzi działalność w określonych jako kluczowe branżach, ma istotny udział w rynku, jej przejęcie rodzi poważne zagrożenie dla fundamentalnych interesów państwa oraz nie można zastosować innego, mniej restrykcyjnego środka ochrony.

Inwestorzy mają obowiązek poinformowania Ministerstwa Skarbu Państwa o planowanym kupnie udziałów w jednej ze strategicznych spółek. Minister skarbu może zablokować taką transakcję, jeśli uzna, że istnieją przesłanki zagrożenia dla bezpieczeństwa i porządku publicznego. Taka decyzja może być zaskarżona do sądu.

Jak czytamy w publikacji Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumenta (UOKiK) na temat kontroli inwestycji, "niektóre podmioty objęte ochroną w ramach nowelizacji ustawy o kontroli inwestycji, dla których organem kontroli jest Prezes UOKiK, mogą podlegać także ochronie na podstawie dotychczasowych przepisów ustawy o kontroli inwestycji, dla których organem kontroli może być MAP, MON lub MGM (minister właściwy ds. aktywów państwowych, minister obrony narodowej, minister właściwy ds. gospodarki morskiej - red.)".

"W przypadku zamiaru nabycia lub osiągniecia znaczącego uczestnictwa albo nabycia dominacji w takich podmiotach stosowne zawiadomienie należy złożyć do MAP, MON lub MGM" - wyjaśnił urząd.

Dziennikarze programu "Czarno na białym" dotarli do projektu umowy między Orlenem i Saudi Aramco - światowym gigantem paliwowym, który z końcem listopada stał się właścicielem 1/3 Rafinerii Gdańskiej. Wynika z niego, że po fuzji Orlenu i Lotosu Polska może utracić kontrolę nad Rafinerią.

Nie wiadomo, czy zapisy projektu znalazły się w finalnej umowie, ale wiele na to wskazuje, między innymi dokument z Komisji Europejskiej, która dała zgodę na fuzję oraz to, że Orlen, w odpowiedzi na szczegółowe pytania reporterów "Czarno na białym", nie zaprzeczył tym zapisom. W tej sytuacji, biorąc pod uwagę interes publiczny, jakim jest bezpieczeństwo energetyczne państwa, dziennikarze zdecydowali się ujawnić, co zostało wpisane do projektu umowy tej strategicznej dla Polski transakcji i raz jeszcze publicznie pytają zarówno Orlen, jak i nadzorujące go Ministerstwo Aktywów Państwowych, co znalazło się w ostatecznej wersji umowy.

REPORTAŻ "ZAKŁADNICY UMOWY"

Przejęcie przez Orlen Grupy Lotos, wcześniej Grupy Energa, a ostatnio PGNiG, odbyło się w ramach budowy przez PKN Orlen multienergetycznego koncernu. W czerwcu tego roku PKN Orlen otrzymał od Komisji Europejskiej zgodę na połączenie z Grupą Lotos. Sprzedaż 30 proc. udziałów w gdańskiej rafinerii Lotosu była jednym z warunków Komisji Europejskiej dla przejęcia Lotosu przez PKN Orlen.

PKN Orlen 12 stycznia br. zgodnie z wymogami Komisji Europejskiej przedstawił środki zaradcze planowane w związku z zamiarem przejęcia Lotosu. Mają one uchronić polski rynek paliw i rynek rafineryjny przed monopolem. W ich ramach ustalono m.in., że koncern Saudi Aramco kupi 30 proc. akcji Rafinerii Gdańskiej, a węgierski MOL przejmie 417 stacji paliw sieci Lotos znajdujących się na terenie Polski, natomiast Orlen kupi od MOL 144 stacje paliw na Węgrzech oraz 41 stacji paliw na Słowacji.