Pieniądze przepływały "niczym w karuzelach VAT-owskich". "Sytuacja bez precedensu"

Źródło:
PAP
Scheuring-Wielgus: pieniądze z Funduszu Sprawiedliwości szły na konkretne okręgi, konkretnych ludzi
Scheuring-Wielgus: pieniądze z Funduszu Sprawiedliwości szły na konkretne okręgi, konkretnych ludziTVN24
wideo 2/5
Scheuring-Wielgus: pieniądze z Funduszu Sprawiedliwości szły na konkretne okręgi, konkretnych ludziTVN24

W ostatnich latach w finansach publicznych na masową skalę tworzone były rozwiązania, służące wydatkowaniu środków publicznych poza kontrolą parlamentu, poza ustawą budżetową, a tym samym poza konstytucją - ocenił prezes Instytutu Finansów Publicznych Sławomir Dudek. Jak dodał, środki przepływały "niczym w karuzelach VAT-owskich", by zmylić dziennikarzy oraz ekonomistów.

Sławomir Dudek podczas sympozjum "Konstytucyjna Ochrona Jedności Zarządzania Finansami Publicznymi" zorganizowanego w Szkole Głównej Handlowej zaznaczył, że Najwyższa Izba Kontroli wydała negatywną ocenę w sprawie absolutorium dla rządu za realizację ustawy budżetowej za 2022 rok.

- To sytuacja bez precedensu. Stało się tak głównie dlatego, że rząd wyprowadził z ustawy budżetowej setki miliardów złotych do quasi-funduszy pozabudżetowych przy Banku Gospodarstwa Krajowego i w Polskim Funduszu Rozwoju. Mamy prawdziwą pajęczynę funduszy, z których wydawano w niemal dowolny sposób miliardy złotych. Pieniądze przepływały między nimi niczym w karuzelach VAT-owskich, żeby dziennikarze i ekonomiści nie mogli się dogrzebać, dokąd trafiły - stwierdził.

Zdaniem Dudka dramatyczną konsekwencją braku przejrzystości finansów publicznych jest brak zaufania obywateli do oficjalnych statystyk i państwa jako takiego, co potwierdzają badania. - Bez zaufania obywateli nie mowy o zbudowaniu państwa dobrobytu - mówił ekonomista.

Finanse publiczne "w stanie rozkładu"

Jak zaznaczył dr Dudek, prawdziwym dramatem jest natomiast to, że finanse publiczne jako system są w stanie rozkładu, a ustawa budżetowa utraciła konstytucyjną rangę. W jego opinii termin "ustawa budżetowa" jest mylący, ponieważ dotyczy tylko budżetu będącego w dyspozycji ministerstw i urzędów centralnych. Do ustawy budżetowej dołączone są bowiem załączniki, w których zostały wpisane różne jednostki organizacyjne, m.in. państwowe fundusze celowe, agencje wykonawcze, instytucje gospodarki budżetowej i państwowe osoby prawne, które również dysponują środkami publicznymi.

- Jest jeszcze trzeci element budżetu, którego nie ma w ustawie, i jest to rozwiązanie niespotykane w Europie. To quasi-fundusze pozabudżetowe, które nie są zdefiniowane przez ustawę o finansach publicznych. To jest prawdziwy nowotwór. Mamy 40 funduszy celowych, do tego 10 agencji wykonawczych, 10 instytucji gospodarki budżetowej i 96 osób prawnych, wśród których jest szereg dziwnych instytucji. Ogółem do ustawy budżetowej dołączonych jest 130 jednostek, a ponadto przeszło 20 funduszy przy BGK i PFR - powiedział Dudek.

Według oceny przedstawionej przez IFP stan finansów publicznych mierzony poziomem długu czy poziomem deficytu nie jest jeszcze w stanie dramatycznym, ale należy go uznać za poważny. - Po części uratowała go inflacja. Pamiętajmy jednak, że podatek inflacyjny zapłaciliśmy my, obywatele - podkreślił Dudek.

Coraz wyższe zadłużenie w Polsce

Ekspert zaznaczył, że według rządowej prognozy dług w najbliższych latach przekroczy próg 60 proc. PKB, a tegoroczny deficyt sektora finansów publicznych wyniesie ponad 5 proc. PKB. IFP przekazał, że Polska ma drugie po Węgrzech najwyższe koszty obsługi długu w Unii Europejskiej.

Jednocześnie prognozy Komisji Europejskiej pokazują, że już w ciągu 10 lat dług zbliży się do 85 proc. PKB. i jest niemal pewne, że zostaniemy objęci procedurą nadmiernego deficytu. Analizy OECD pokazują natomiast, że bez reform polski dług, m.in. na skutek kryzysu demograficznego i starzenia się społeczeństwa, może eksplodować do 140 proc. PKB w perspektywie kilkudziesięciu lat.

Naprawa systemu finansów publicznych

Prezes Instytutu Finansów Publicznych oraz członek Rady Polityki Pieniężnej, dyrektor Instytutu Odpowiedzialnych Finansów Ludwik Kotecki przygotowali katalog rekomendacji przedstawiony w publikacji "Stabilny i przejrzysty budżet pod kontrolą obywateli. Plan Naprawy Finansów Publicznych". Według jej autorów należy przede wszystkim podjąć działania przywracające konstytucyjną rangę ustawy budżetowej, jej podstawowy charakter w planowaniu, monitorowaniu sprawozdaniu finansów publicznych.

Dudek i Kotecki postulują m.in. przygotowanie "białej księgi" finansów publicznych, która będzie obejmowała oprócz stanu finansów publicznych w rozumieniu poziomu deficytu, długu i innych parametrów budżetowych również audyt przejrzystości, jawności i integralności, zgodności z ustawą o finansach publicznych i zasadami przejrzystości Międzynarodowego Funduszu Walutowego.

Ich zdaniem konieczne jest włączenie do ustawy budżetowej wszystkich nowych wydatków, które dotychczas były realizowane przez fundusze przy BGK i w ramach programów realizowanych przez PFR. Docelowo w krajowych regułach fiskalnych należy też stosować unijną definicję długu publicznego.

Eksperci uważają za niezbędne powołanie apolitycznej i niezależnej Rady Fiskalnej, a kształt stabilizującej reguły wydatkowej powinien zaś zostać dostosowany do reformy unijnych ram fiskalnych. Samą regułę należy natomiast uszczelnić, by zminimalizować możliwość jej omijania. Będzie to spełnienie jednego z kamieni milowych KPO. Według Dudka i Koteckiego mechanizmy służące zaniżaniu deficytu budżetowego powinny być zakazane.

Autorka/Autor:BC/dap

Źródło: PAP

Źródło zdjęcia głównego: Paweł Supernak/PAP

Pozostałe wiadomości

Premier Australii Anthony Albanese zapowiada, że jeśli jego partia wygra nadchodzące wybory, to doprowadzi do zainwestowania 1,2 miliarda dolarów w metale ziem rzadkich. Stacja BBC zastanawia się, czy blokada Chin na eksport tych metali jest szansą dla Canberry.

Blokada Chin szansą dla Australii

Blokada Chin szansą dla Australii

Źródło:
BBC

W piątkowym losowaniu Eurojackpot nie padła główna wygrana. Kumulacja rośnie do 420 milionów złotych. W Polsce odnotowano dwie wygrane w wysokości około miliona złotych. Oto wyniki losowania Eurojackpot i liczby, które padły 25 kwietnia 2025 roku.

Dwie duże wygrane w Eurojackpot w Polsce

Dwie duże wygrane w Eurojackpot w Polsce

Źródło:
tvn24.pl

Zespół CSIRT KNF ostrzega przed rosnącym zagrożeniem "płynącym z grupowych wiadomości SMS od cyberprzestępców". Podkreśla także, że działania oszustów są "coraz bardziej niebezpieczne".

"Ich działania są nie tylko coraz bardziej niebezpieczne". Ostrzeżenie

"Ich działania są nie tylko coraz bardziej niebezpieczne". Ostrzeżenie

Źródło:
tvn24.pl

Rząd Chin rozważa zwolnienie części towarów z USA z ceł w wysokości 125 procent - podały źródła Reutersa. Chiński resort spraw zagranicznych nie potwierdził tych informacji.

Wolta Pekinu. Zmiana podejścia w wojnie celnej

Wolta Pekinu. Zmiana podejścia w wojnie celnej

Źródło:
PAP

Prezydent Donald Trump przekazał w rozmowie z magazynem "Time", że umowy handlowe są oczekiwane za trzy do czterech tygodni. Zaznaczył, że USA prowadzą rozmowy z Chinami na temat umowy celnej, choć Pekin zaprzecza.

Donald Trump: uważam to za stratę

Donald Trump: uważam to za stratę

Źródło:
PAP

Unia Europejska przyjęła środki, które mają zniechęcać firmy żeglugowe z krajów członkowskich do sprzedaży starych statków na rzecz rosyjskiej "floty cieni" - poinformował Olof Gill, rzecznik Komisji Europejskiej.

Walka z "flotą cieni". Przyjęte środki

Walka z "flotą cieni". Przyjęte środki

Źródło:
PAP

Od maja turyści w Salzburgu będą mogli korzystać z darmowej komunikacji miejskiej. Warunkiem jest zameldowanie się w obiekcie turystycznym. Bilet Mobilności Gościnnej ma promować ekologiczne środki transportu.

Komunikacja miejska za darmo. Jest jeden warunek

Komunikacja miejska za darmo. Jest jeden warunek

Źródło:
PAP

Rata kredytu z oprocentowaniem zmiennym na 500 tysięcy złotych może spaść nawet o ponad 700 złotych. Dlaczego? Instytucje finansowe spodziewają się, że wskaźnik WIBOR 3M za dziewięć miesięcy może wynieść tylko 3,64 procent. Wszystko przez gołębie głosy płynące z Rady Polityki Pieniężnej i banku centralnego. Pierwsze spadki rat mają się jednak pojawić już w przyszłym miesiącu - wynika z analizy Rankomat.pl. Z kolei w przypadku kredytów z oprocentowaniem stałym na spadek raty często trzeba będzie poczekać kilka lat.

Rata kredytu niższa o 700 złotych? Wszystkie oczy na kluczowy wskaźnik

Rata kredytu niższa o 700 złotych? Wszystkie oczy na kluczowy wskaźnik

Źródło:
tvn24.pl

W lutym 2025 roku Polacy byli drugą najliczniejszą grupą turystów z Unii Europejskiej na Maderze - podają lokalne władze. Rosnąca popularność wyspy sprawiła, że po raz pierwszy w historii Polacy zagłosują tam w wyborach prezydenckich.

Polacy pokochali tę wyspę. Zapadła ważna decyzja

Polacy pokochali tę wyspę. Zapadła ważna decyzja

Źródło:
PAP

Agencja Rozwoju Przemysłu chce przejąć spółkę Skarbu Państwa - Fabrykę Przewodów Energetycznych z siedzibą w Będzinie. Taką informację podał Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów (UOKiK).

Jest chętny na przejęcie fabryki, która "mocno podupadła"

Jest chętny na przejęcie fabryki, która "mocno podupadła"

Źródło:
PAP

Główny Inspektor Farmaceutyczny wstrzymał na terenie całego kraju obrót produktem leczniczym o nazwie Clatra. Powodem jest stwierdzenie wady jakościowej. Decyzji nadano rygor natychmiastowej wykonalności.

Wszystkie serie leku wstrzymane w obrocie

Wszystkie serie leku wstrzymane w obrocie

Źródło:
tvn24.pl

Choć sama kara Komisji Europejskiej dla Apple i Mety nie jest zaskoczeniem, to jej relatywnie niska wysokość wydaje się być związana z napięciami w relacjach transatlantyckich - oceniła Aleksandra Wójtowicz, analityczka do spraw cyfrowych Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych (PISM).

"Symboliczna" kara w wysokości pół miliarda euro

"Symboliczna" kara w wysokości pół miliarda euro

Źródło:
PAP

Rząd na posiedzeniu 6 maja zajmie się ułatwieniem procedury rozwodowej - przekazał w czwartek premier Donald Tusk podczas spotkania ze stroną społeczną w sprawie deregulacji. Według propozycji małżeństwo mógłby rozwiązać, po spełnieniu określonych warunków, urzędnik stanu cywilnego lub notariusz.

Szykują się zmiany w rozwodach

Szykują się zmiany w rozwodach

Źródło:
PAP

Kalifornia została czwartą co do wielkości gospodarką na świecie - oświadczył gubernator tego amerykańskiego stanu Gavin Newsom, cytowany w piątek przez stację BBC. W 2024 roku kalifornijski PKB wyniósł 4,10 bln dolarów. To więcej niż PKB Japonii, które wynosiło 4,01 bln dolarów.

Kalifornia wyprzedziła Japonię

Kalifornia wyprzedziła Japonię

Źródło:
PAP

To na pewno nie jest czas na takie zmiany - mówi prezes Północnej Izby Gospodarczej w Szczecinie Hanna Mojsiuk, odnosząc się do pomysłu wprowadzenia czterodniowego tygodnia pracy. - Przyjmując takie przepisy zakładamy po prostu, że firmy muszą pogodzić z się ze spadkiem efektywności produkcyjnej, czyli mniejszymi przychodami lub muszą zatrudnić dodatkowe osoby - dodała.

Mocna krytyka czterodniowego tygodnia pracy

Mocna krytyka czterodniowego tygodnia pracy

Źródło:
tvn24.pl

Koncern Apple planuje przenieść montaż wszystkich iPhone'ów sprzedawanych w USA z Chin do Indii już w 2026 roku - informuje gazeta "Financial Times". Decyzja ta wynika z zaostrzenia wojny handlowej między Pekinem a Waszyngtonem.

Chcą przenieść produkcję do innego kraju. Wszystko przez cła Trumpa

Chcą przenieść produkcję do innego kraju. Wszystko przez cła Trumpa

Źródło:
PAP

Za rządów PiS stadnina w Janowie Podlaskim straciła najlepsze konie i zasoby genetyczne - stwierdził wiceminister rolnictwa Jacek Czerniak. Dodał, że odbudowa hodowli koni arabskich jest procesem, który zajmie kilka lat.

"Zamilknijcie na ten temat, bo ja nie wytrzymam takiej bezczelności"

"Zamilknijcie na ten temat, bo ja nie wytrzymam takiej bezczelności"

Źródło:
PAP

PKO BP, Bank Pekao, ING Bank Śląski, mBank, Nest Bank - te banki zaplanowały prace serwisowe w najbliższych dniach. W niektórych przypadkach mogą pojawić się trudności z płatnościami online, a także płatnościami BLIK.

Utrudnienia dla klientów dużych banków

Utrudnienia dla klientów dużych banków

Źródło:
tvn24.pl

Rosnącą popularność elektronicznych rozliczeń z fiskusem "Twój e-PIT" bezwzględnie wykorzystują cyberprzestępcy - wynika z badania przeprowadzonego przez serwis ChronPESEL.pl i Krajowy Rejestr Długów. Oszuści podszywają się pod urzędy skarbowe, Ministerstwo Finansów czy Krajową Administrację Skarbową pod pretekstem zwrotu nadpłaty podatku. "Ich celem jest przejęcie milionów numerów PESEL" - alarmują autorzy raportu.

Wykorzystują gorący okres. "Celem jest przejęcie milionów numerów PESEL"

Wykorzystują gorący okres. "Celem jest przejęcie milionów numerów PESEL"

Źródło:
tvn24.pl

Ministerstwo Finansów ostrzega przed oszustami podszywającymi się pod oficjalne serwisy, takie jak Twój e-PIT, e-TOLL czy e-Urząd Skarbowy. Cyberprzestępcy próbują wyłudzić dane podatników za pomocą SMS-ów, e-maili i fałszywych stron.

"Apelujemy o wzmożoną ostrożność, zwłaszcza teraz". Resort ostrzega

"Apelujemy o wzmożoną ostrożność, zwłaszcza teraz". Resort ostrzega

Źródło:
PAP

- Niszczymy markę, którą są USA - uważa prezes firmy inwestycyjnej Citadel Ken Griffin. Miliarder wcześniej wspierał Donalda Trumpa i przekazywał niezwykle hojne datki na kampanie republikanów - opisuje portal stacji CNN.

Najpierw wspierał, teraz krytykuje Donalda Trumpa. "Niszczymy tę markę"

Najpierw wspierał, teraz krytykuje Donalda Trumpa. "Niszczymy tę markę"

Źródło:
CNN

Jeżeli nadal trwałaby wojna celna i handlowa, to i w Polsce rozpocznie się większa fala drożyzny i inflacji. - Jeśli dwa słonie walczą, to trawa będzie zdeptana. Tą trawą jesteśmy my - stwierdził w rozmowie z tvn24.pl prof. dr hab. Bogdan Góralczyk, politolog, sinolog, dyplomata. - Czeka nas dużo niepewności - dodał Piotr Dzierżanowski z Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych.

"Jeśli dwa słonie walczą, to trawa będzie zdeptana. Tą trawą jesteśmy my"

"Jeśli dwa słonie walczą, to trawa będzie zdeptana. Tą trawą jesteśmy my"

Źródło:
TVN24+