Wojska Obrony Terytorialnej. Jak dostać się do WOT, ile trwa szkolenie i na czym polega służba?

● Wojska Obrony Terytorialnej (WOT) pełnią służbę lokalnie, ich zadaniem jest obrona i wspieranie miejscowej społeczności zarówno w czasie pokoju, jak i wojny. ● Żołnierze WOT (terytorialsi) nie muszą mieć wcześniejszego doświadczenia wojskowego. Przechodzą szkolenie podstawowe, trwające 8-16 dni ● Służba w Wojsku Obrony Terytorialnej pełniona jest głównie w czasie wolnym od pracy, według harmonogramu, minimum 2 dni w miesiącu. ● Przez resztę czasu żołnierz musi być w gotowości do stawienia się do służby rotacyjnej w terminie i miejscu nakazanym przez dowódcę jednostki.

Wojska Obrony Terytorialnej (WOT, potocznie: terytorialsi) należą do Sił Zbrojnych RP. To jedna z pięciu rodzajów sił zbrojnych w Polsce, obok wojsk lądowych, sił powietrznych, wojsk specjalnych i marynarki wojennej. 

W WOT służbę w obszarze swojego zamieszkania pełnią zarówno żołnierze zawodowi, jak i żołnierze Terytorialnej Służby Wojskowej. Służba odbywa się rotacyjnie, podczas ćwiczeń i szkoleń wojskowych, ustalonych w harmonogramie, i dyspozycyjnie, przez resztę czasu, kiedy żołnierz znajduje się w gotowości do stawienia się do służby rotacyjnej w terminie i miejscu nakazanym przez dowódcę jednostki wojskowej. W 2021 roku Wojska Obrony terytorialnej liczyły 32 tys. żołnierzy, na 2023 roku przewiduje się liczebność 55 700 tys. 

Generalnie zadaniem Wojsk Obrony Terytorialnej jest obrona i wspieranie lokalnych społeczności.  Bardziej szczegółowo ta lista uwzględnia:

– utrzymanie powszechnej gotowości do obrony kraju, – ochronę ludności cywilnej przed skutkami klęsk żywiołowych,  – likwidację skutków klęsk żywiołowych, – ochronę mienia, – akcje poszukiwawcze, – ratowanie lub ochronę zdrowia i życia ludzkiego, – zarządzanie kryzysowe, – współpracę z wojewodami i organami samorządu terytorialnego oraz innymi elementami systemu obronnego państwa, – kształtowanie postaw i wartości patriotyczno-obywatelskich w społeczeństwie.

W czasie pokoju żołnierze WOT zajmują się więc przede wszystkim przeciwdziałaniem klęskom żywiołowym i zwalczaniem ich skutków oraz działaniami ratowniczymi w sytuacjach kryzysowych. W czasie wojny Wojska Obrony Terytorialnej mają wspierać wojska operacyjne w strefie działań bezpośrednich, a poza strefą – być siłą wiodącą w obronie danego terytorium. 

Jednym z założeń służby w Wojskach Obrony Terytorialnej jest umożliwienie żołnierzowi WOT godzenia służby z życiem zawodowym i osobistym, dlatego służba rotacyjna i dyspozycyjna pełniona jest głównie w czasie wolnym od pracy.  

Pracownik, który chce pełnić Terytorialną Służbę Wojskową, musi odbyć podstawowe szkolenie, trwające 8 lub 16 dni, w zależności od posiadanego doświadczenia wojskowego. Może odbyć to szkolenie w trybie ciągłym lub okresowo w dni wolne od pracy.

Służba rotacyjna odbywa się w czasie wolnym od pracy. Mimo to pracownik, który służy w WOT, jest zobowiązany:

– przekazać pracodawcy harmonogram szkoleń (dostępny do 30 dni przed końcem danego roku kalendarzowego) i informować na bieżąco o zmianach w harmonogramie, – zawiadomić niezwłocznie pracodawcę w przypadku wezwania do pełnienia służby w trybie natychmiastowego stawiennictwa.

Pracodawca ma pewne prawa względem pracownika, który jest żołnierzem WOT. To wgląd do jego harmonogramu szkoleń i możliwość ubiegania się o zwrot wydatków (rekompensatę) z tytułu zatrudnienia nowego pracownika na zastępstwo pracownika-żołnierza WOT lub powierzenia tego zastępstwa innemu pracownikowi, już zatrudnionemu u tego pracodawcy.

Ale pracodawca ma też pewne obowiązki: – obowiązek ochrony stosunku pracy, co oznacza, że nie może zwolnić ani rozwiązać umowy o pracę z pracownikiem, który otrzymał kartę powołania do terytorialnej służby wojskowej – od dnia doręczenia do jej zakończenia, chyba że są podstawy do rozwiązania umowy o pracę w trybie dyscyplinarnym lub w przypadku ogłoszenia upadłości albo likwidacji zakładu pracy; – obowiązek udzielenia pracownikowi urlopu bezpłatnego na czas szkolenia lub pełnienia służby w trybie natychmiastowego stawiennictwa, bez obowiązku płacenia wynagrodzenia za ten okres;  – obowiązek wypłaty odprawy dla pracownika-terytytorialsa przy powołaniu do służby; odprawa ta jest opodatkowana i wynosi równowartość dwutygodniowego wynagrodzenia, liczonego według tych samych zasad, co podczas ustalania ekwiwalentu za urlop wypoczynkowy.

Terytorialna służba wojskowa odbywa się w jednostkach wojskowych i związkach organizacyjnych WOT oraz w Dowództwie WOT i trwa od roku do sześciu lat, chyba że zostanie przedłużona na wniosek lub za zgodą żołnierza OT przez dowódcę jednostki wojskowej, w której pełni służbę. 

Żołnierz WOT stawia się w jednostce wojskowej co najmniej raz w miesiącu w ciągu dwóch dni wolnych od pracy (służba rotacyjna). Terminy stawiania się w jednostce wyszczególnione są w harmonogramie. 

Żołnierz OT może jednak w ramach służby dyspozycyjnej być wezwany do jednostki do pełnienia służby rotacyjnie w trybie natychmiastowego stawiennictwa. Ma wtedy obowiązek stawić się do służby w określonym w wezwaniu terminie i miejscu.

Do Wojska Obrony Terytorialnej mogą wstąpić wszystkie osoby, bez względu na to, czy miały wcześniej do czynienia z wojskiem, czy też nie. Wymagania dla kandydatów do WOT:

– obywatelstwo polskie, – fizyczna i psychiczna zdolność do pełnienia czynnej służby wojskowej, – wiek 18-55 lat dla szeregowych i do 63 lat dla podoficerów i oficerów.

Kandydat do Wojsk Obrony terytorialnej nie może:

– być karany za przestępstwo umyślne, – być przeznaczony do służby zastępczej, – posiadać przydziału kryzysowego, – być reklamowany (czyli zwolniony) od obowiązku pełnienia czynnej służby wojskowej w razie mobilizacji i w czasie wojny lub w przypadku nadania przydziału organizacyjno-mobilizacyjnego w formie zbiorowej listy imiennej w jednostce przewidzianej do militaryzacji.

Pierwszeństwo w powołaniu do WOT przysługuje osobom mającym pobyt stały lub czasowy powyżej trzech miesięcy na obszarze pełnienia służby, byłym żołnierzom zawodowym, członkom proobronnych organizacji pozarządowych, które mają porozumienie o współpracy z Ministrem Obrony Narodowej lub dowódcami jednostek wojskowych, absolwentom szkół realizujących programy innowacyjne, eksperymentalne przysposobienia obronnego lub też edukacji dla bezpieczeństwa.

Wniosek o wstąpienie do Wojsk Obrony Terytorialnej można złożyć w Wojskowej Komendzie Uzupełnień właściwej terytorialnie dla pobytu stałego lub czasowego powyżej trzech miesięcy lub przez epuap.gov pl .

Szczegóły dotyczące służby w WOT oraz procedury rekrutacji znajdują się na oficjalnej stronie Wojsk Obrony Terytorialnej terytorialsi.wp.mi.pl. 

Za służbę w WOT żołnierz otrzymuje uposażenie zwolnione z podatku, pokrywane z budżetu MON. Żołnierze WOT, bez względu na stopień wojskowy, otrzymują dodatek za gotowość bojową w wysokości 411 zł miesięcznie.  Dodatkowo za każdy dzień pełnionej służby żołnierz WOT otrzymuje wynagrodzenie zależne od stopnia wojskowego. 

W 2022 roku stawka za jeden dzień służby wynosi:

– 117,14 zł – szeregowy – 121,25 zł – starszy szeregowy – 133,58 zł – kapral  – 135,63 zł – starszy kapral – 137,69 zł – plutonowy – 141,80 zł – sierżant – 143,85 zł – starszy sierżant – 147,96 zł – młodszy chorąży – 152,07 zł – chorąży – 158,24 zł – starszy chorąży – 162,35 zł – starszy chorąży sztabowy – 172,62 zł – podporucznik – 174,68 zł – porucznik – 184,95 zł – kapitan.