Wydatki konsumpcyjne – czym są? Od czego zależy ich wysokość?

● Wydatki konsumpcyjne to wydatki gospodarstw domowych na zakup dóbr i usług. ● Część wydatków konsumpcyjnych to tzw. konsumpcja autonomiczna, służąca zapewnianiu minimum egzystencji. ● Większość wydatków konsumpcyjnych jest zależna od wysokości osiąganych dochodów. ● Od wydatków konsumpcyjnych należy odróżnić wydatki inwestycyjne.

Konsumpcją w najbardziej ogólnym ujęciu nazywamy zużywanie posiadanych dóbr w celu bezpośredniego zaspokajania swoich potrzeb. 

Definicja makroekonomiczna, którą znaleźć można m.in. w słowniku PWN, nazywa konsumpcją „wydatki ponoszone przez gospodarstwa domowe na zakup dóbr i usług”. W tej definicji rozróżnić można dodatkowo:

– konsumpcję autonomiczną, czyli wydatki na najbardziej niezbędne dobra zapewniające minimum egzystencji, ponoszone niezależnie od osiąganych dochodów, – konsumpcję dodatkową, czyli wydatki na pozostałe dobra, nie niezbędne do życia.

Część zasobów posiadanych przez gospodarstwa domowe, która nie jest przeznaczana na konsumpcję, przeznaczana jest na oszczędności – czyli gromadzenie środków na konsumpcję w przyszłości.

Do finansowania konsumpcji służą wydatki konsumpcyjne. Podzielić je można na dobra konsumpcyjne: – nietrwałe, np. żywność, napoje, leki, środki czystości, – półtrwałe, np. ubrania, książki, zabawki, – trwałe, np. samochody, meble, urządzenia RTV i AGD, – usługi konsumpcyjne, np. usługi medyczne, usługi kosmetyczne.

Wydatki konsumpcyjne mogą być nabywane na różne sposoby – nie tylko za gotówkę, ale też przy użyciu karty kredytowej, albo za środki pochodzące z kredytu lub pożyczki. Poziom wydatków konsumpcyjnych jest przy tym zależny od poziomu dochodów – im wyższe dochody, tym wyższe wydatki konsumpcyjne. 

Wydatki konsumpcyjne stanowią jeden z głównych składników popytu zagregowanego (łącznego) – kluczowej kategorii makroekonomicznej. Popyt zagregowany to suma wszystkich wydatków na dobra i usługi w danej gospodarce w określonym czasie. Na popyt zagregowany składają się:

– wydatki konsumpcyjne gospodarstw domowych, – wydatki rządowe, – nakłady inwestycyjne, – eksport netto.

Kluczowe znaczenie dla wysokości wydatków konsumpcyjnych mają dochody gospodarstw domowych. Część wydatków służy zapewnianiu minimum egzystencji i jako taka pozostaje niezależna od wysokości rozporządzalnych dochodów. Wszystkie pozostałe wydatki rosną jednak wraz ze wzrostem osiąganych dochodów.

Zależność pomiędzy wysokością wydatków konsumpcyjnych a wysokością rozporządzalnych dochodów nazywana jest krzywą konsumpcji. To, jak szybko będzie rosła konsumpcja wraz ze wzrostem dochodów, zależne jest natomiast od tzw. krańcowej skłonności do konsumpcji, czyli tego, jaką część dochodu rozporządzalnego gospodarstwa domowe decydują się przeznaczać na konsumpcję, a nie na oszczędności. Skłonność do konsumpcji zależna jest od wielu czynników takich jak m.in. stabilność gospodarcza, przewidywania co do przyszłego poziomu dochodów, kwestie kulturowe, społeczne i demograficzne. 

Od wydatków konsumpcyjnych należy odróżnić wydatki inwestycyjne. Wydatki inwestycyjne to wydatki ponoszone na czynniki produkcji i zakup zapasów. Inaczej mówiąc to wydatki ponoszone na wszystko, co nie będzie służyło konsumpcji, ale powiększaniu zdolności wytwórczych, np. budowa fabryki, zakup maszyn i urządzeń, zakup surowców i półproduktów.

W dłuższym okresie wydatki inwestycyjne powodują wzrost gospodarczy. Wzrost ten z kolei powoduje zwiększanie się zamożności i siły nabywczej społeczeństwa, a w rezultacie także zwiększanie się wydatków konsumpcyjnych.