Od 3 lipca tego roku ma obowiązywać zakaz wprowadzania do obrotu produktów z tworzyw sztucznych oksydegradowalnych, czyli nienadających się do recyklingu - wynika z projektu przygotowanego przez Ministerstwo Klimatu i Środowiska. Na liście znalazły się między innymi patyczki higieniczne, sztućce, talerze, słomki czy mieszadełka do napojów. Ponadto resort proponuje wprowadzenie dodatkowej opłaty do opakowań jednorazowego użytku.
W czwartek na stronach Rządowego Centrum Legislacji opublikowano projekt noweli ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej oraz niektórych innych ustaw. Projekt trafił do uzgodnień i konsultacji publicznych.
Nowela wdrażać będzie przepisy unijnej dyrektywy z czerwca 2019 roku w sprawie zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko. Chodzi w niej m.in. o ograniczenie stosowania jednorazowych przedmiotów składających się z plastiku, takich jak np. mieszadełka, patyczki do uszu, talerze czy słomki.
"Głównym celem projektu ustawy jest zmniejszenie ilości odpadów powstających z produktów jednorazowego użytku z tworzywa sztucznego obecnych w środowisku naturalnym, w szczególności w środowisku morskim, które stanowią poważne zagrożenie dla jego właściwego funkcjonowania i zagrażają zdrowiu człowieka" - czytamy.
Opłata produktowa
Nowelizacja przewiduje wprowadzenie opłaty produktowej w wysokości maksymalnie 1 zł za jedną sztukę opakowania jednorazowego użytku z tworzywa sztucznego, która będzie doliczana do sprzedawanego w nim produktu. Tym samym - jak wyjaśniono - ostateczna cena produktu składać się będzie z właściwej jego ceny oraz z doliczonej do niego opłaty.
Obowiązująca stawka opłaty zostanie określona w rozporządzeniu ministra właściwego do spraw klimatu.
"Opłata ma na celu zniechęcenie konsumentów do nabywania opakowań jednorazowego użytku z tworzywa sztucznego na rzecz produktów z alternatywnych materiałów lub produktów wielokrotnego użytku" - czytamy w ocenie skutków regulacji.
Projekt przewiduje, że opłatę np. za jednorazowy kubek, w którym wydawana jest kawa, będą pobierały jednostki handlu detalicznego, hurtownie, bądź lokale gastronomiczne.
Zgodnie z zaproponowanymi przepisami opłata wnoszona będzie przez przedsiębiorców prowadzących jednostki handlowe i gastronomiczne na odrębny rachunek bankowy właściwego marszałka województwa, w terminie do 15. dnia miesiąca następującego po kwartale, w którym została pobrana.
Jak wynika z projektu, sklepy czy kawiarnie, które będą wydawać jednorazowe opakowania, będą musiały zapewnić swoim klientom alternatywę, czyli udostępnić produkty i opakowania wielokrotnego użytku bądź wykonane z materiałów innych niż plastik.
Zakaz dla niektórych produktów
Projektowana nowela przewiduje ponadto, że od 3 lipca 2021 roku obowiązywać będzie zakaz wprowadzania na rynek jakichkolwiek produktów wykonanych z tworzyw sztucznych oksydegradowalnych, czyli nienadających się do recyklingu. Problemem takich tworzyw jest to, że zawierają one w swoim składzie dodatki przyspieszające ich rozkład, a właściwie - rozpad na małe cząstki plastiku, które pozostają na długo w środowisku.
Zgodnie z projektem taki zakaz dotyczyć:
- wszystkich produktów wykonanych z oksydegradowalnych tworzyw sztucznych,
- patyczków higienicznych
- sztućców,
- talerzy,
- słomek,
- mieszadełek do napojów,
- patyczków mocowanych do balonów i służących do tego, by balony się na nich opierały, w tym mechanizmy tych patyczków, z wyjątkiem balonów do użytku przemysłowego lub innych profesjonalnych zastosowań, które to balony nie są rozprowadzane wśród konsumentów,
- pojemników na posiłki wykonanych z polistyrenu ekspandowanego,
- wykonanych z polistyrenu ekspandowanego pojemników na napoje, w tym ich zakrętek i wieczek,
- wykonanych z polistyrenu ekspandowanego kubków na napoje, w tym ich zakrętek i wieczek.
Projekt przewiduje ponadto, że od 3 lipca br. na części produktów umieszczane będą informacje np. o tym, jak prawidłowo zagospodarować odpady powstałe z tych produktów. Takie informacje maja pojawić się na: podpaskach, tamponach, chusteczkach nawilżanych, na wyrobach tytoniowych z filtrami i kubkach na napoje.
Przyszła nowela zakłada również, że przedsiębiorcy wprowadzający na rynek produkty jednorazowego użytku będą objęci rozszerzoną odpowiedzialnością producentów (ROP). Oznacza to, że będą ponosić koszty m.in. kampanii edukacyjnych, sprzątania i zagospodarowania odpadów powstałych z takich produktów.
Projekt ustala maksymalną kwotę opłaty na 0,05 zł za sztukę wprowadzanego na rynek produktu. Właściwe stawki zostaną określone w rozporządzeniu. Taka opłata ma być też płacona co roku. "Ponadto określono sposób obliczania tej opłaty jako iloczyn obowiązującej stawki oraz ilości tych produktów wprowadzonych do obrotu w roku kalendarzowym" - dodano w OSR.
Projektowane przepisy wprowadzają także obowiązek prowadzenia ewidencji i sprawozdań w zakresie produktów jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych oraz narzędzi połowowych zawierających tworzywa sztuczne.
Przyszła nowela zobowiązuje także sklepy i jednostki gastronomiczne, gdzie oferowane są jednorazowe opakowania objęte opłatą, do prowadzenia ewidencji oddzielnie dla każdej jednostki.
Wpływy z opłat
W ocenie skutków regulacji wskazano, że brak danych dotyczących liczby wprowadzanych na rynek jednorazowych produktów z plastiku uniemożliwia dokonanie łącznej analizy kosztów dla wszystkich branż, które wynikają z projektu.
Resort środowiska szacuje, że opłaty za wprowadzenie na rynek produktów wymienionych w części załącznika A do dyrektywy UE (kubki na napoje z pokrywami i wieczkami, a także pojemniki na posiłki, z pokrywkami lub bez) mogą przynieść ok. 21 mln zł rocznie. Choć jak przyznaje samo ministerstwo, patrząc np. na wpływy z opłaty za jednorazowe torby wydawane w sklepach, wpływy te będą wielokrotnie mniejsze niż szacunkowe maksymalne kwoty.
MKiŚ dodało, że w przypadku wyrobów tytoniowych, przyjmując, że dodatkowa opłata za paczkę papierosów wyniosłaby 0,01 zł, roczne udałoby się uzyskać w ten sposób ponad 23 mln zł.
Źródło: PAP
Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock