Stawki amortyzacji – rodzaje i metody amortyzacji. Klasyfikacja Środków Trwałych  

● Stawki amortyzacji służą obliczaniu amortyzacji środków trwałych w działalności gospodarczej. ● Stawki amortyzacji to procentowa część wartości środka trwałego, którą można rozliczyć w ciągu roku prowadzenia działalności gospodarczej. ● Wyróżnia się dziesięć podstawowych stawek amortyzacji. ● Poza stawkami podstawowymi amortyzacji wyróżnia się także stawki podwyższone i obniżone. ● Najbardziej powszechną metodą amortyzacji jest metoda liniowa.

Stawki amortyzacji to określone w załączniku numer 1 do Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz załączniku numer 1 Ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych procentowe wskazanie tego, jaką część wartości danego środka trwałego można rozliczyć w ciągu jednego roku prowadzenia działalności gospodarczej. Poza tzw. stawkami amortyzacji podstawowymi, ustawodawca wyróżnił także szereg okoliczności, w przypadku których stawka amortyzacji może zostać podwyższona lub obniżona. 

Amortyzacją środków trwałych jest zaś stopniowe zużycie składników majątku przez tzw. odpisy amortyzacyjne. Zgodnie z Ustawą z dnia 29 września 1994 roku o rachunkowości odpisów amortyzacyjnych dokonuje się drogą systematycznego, planowego rozłożenia wartości początkowej środka trwałego na określony okres amortyzacji. Rozpoczęcie amortyzacji nie może nastąpić zaś wcześniej niż po przyjęciu środka trwałego do używania.

Środki trwałe zdefiniować można jako rzeczowe aktywa trwałe i zrównane z nimi, których przewidywana użyteczność ekonomiczna jest dłuższa niż rok. Ponadto są one kompletne, zdatne do użytku i przeznaczone na potrzeby jednostki. W szczególności zaliczane są do nich:

– nieruchomości, – maszyny, urządzenia i środki transportu, – ulepszenia w obcych środkach trwałych, – żywy inwentarz.

Usystematyzowanym wykazem środków trwałych, które służą do celów ewidencyjnych, ustalania stawek odpisów amortyzacyjnych i badań statystycznych jest zaś tzw. Klasyfikacja Środków Trwałych. KŚT została określona przez ustawodawcę w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 3 października 2016 roku w sprawie Klasyfikacji Środków Trwałych. 

Podział środków trwałych w KŚT na pierwszym szczeblu wyodrębnia 10 jednocyfrowych grup. Wyróżnia się następujące grupy środków trwałych:

0 – grunt, 1 – budynki i lokale oraz spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego i spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego, 2 – obiekty inżynierii lądowej i wodnej, 3 – kotły i maszyny energetyczne, 4 – maszyny, urządzenia i aparaty ogólnego zastosowania, 5 – maszyny, urządzenia i aparaty specjalistyczne, 6 – urządzenia techniczne, 7 – środki transportu, 8 – narzędzia, przyrządy, ruchomości i wyposażenie, gdzie indziej niesklasyfikowane, 9 – inwentarz żywy.

Każda z grup środków trwałych dzieli się na drugim szczeblu na poddziały, którym przypisane są symbole dwucyfrowe, te zaś kolejno dzielą się na trzeci szczebel, tj. rodzaje o trzycyfrowych symbolach.

Wyróżnia się dziesięć podstawowych składek amortyzacji, tj.:

● 1,5 proc., ● 2,5 proc., ● 4,5 proc., ● 7 proc., ● 10 proc., ● 14 proc., ● 18 proc.,  ● 20 proc., ● 25 proc.,  ● 30 proc.

Poza stawkami podstawowymi wyróżnia się także:

– stawki podwyższone, – stawki obniżone, – stawki indywidualne.

Stawki amortyzacji mogą zostać podwyższone tylko w okolicznościach określonych przez ustawodawcę. Obniżenie stawek polega na obniżeniu stawki podstawowej. Przy czym nie więcej niż o połowę wysokości stawki. Stawki indywidualne zaś dotyczą ulepszonych lub używanych składników majątku trwałego. 

Odpowiednie przypisanie środka trwałego do KŚT i ustalenie stawki amortyzacji to nie jedyne, co podatnik musi określić. Konieczny jest także wybór metody amortyzacji. 

Najpopularniejszą z nich jest metoda liniowa amortyzacji, która uznawana jest jednocześnie za najprostszą. Metoda liniowa zakłada, że środek trwały będzie zużywany w równomierny sposób przez cały okres amortyzacji. Tym samym odpisy amortyzacji ustalane są w oparciu o stawki podstawowe.

Jeżeli środki trwałe, które podlegają amortyzacji, są ulepszone lub używane i wprowadzane są do ewidencji pierwszy raz, wówczas podatnik może ustalić stawkę amortyzacji indywidualnie. Mówimy wówczas o amortyzacji indywidualnej. 

Kolejnym rodzajem jest zaś amortyzacja przyspieszona, z którą mamy do czynienia, kiedy stosowane są stawki amortyzacji przyspieszone. Przy czym należy pamiętać, że możliwe jest to wyłącznie w określonych przez ustawodawcę przypadkach. Wówczas stawka podstawowa mnożona jest przez współczynnik określony dla danego środka trwałego.

Metoda degresywna amortyzacji opiera się na przemnożeniu w pierwszym roku stawki podstawowej o współczynnik, który wynosi maksymalnie 2,0. Dotyczy ona wyłącznie określonych środków trwałych. Możliwa jest także jednorazowa amortyzacja środków trwałych. 

Akt prawny: Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 3 października 2016 roku w sprawie  Klasyfikacji Środków Trwałych (KŚT) Dz. U. 2016 poz. 1864, Ustawa z dnia 29 września 1994 roku o rachunkowości Dz. U. 1994 nr 121 poz. 591, Załącznik numer 1 do Ustawy z dnia 26 lipca 1991 roku o podatku dochodowym od osób fizycznych Dz. U. 1991 nr 80 poz. 350.