Kontrole trzeźwości pracowników. Nowe przepisy już obowiązują

Chodzi o ustawę z dnia 1 grudnia 2022 roku o zmianie ustawy – Kodeks pracy oraz niektórych innych ustaw. "To bardzo ważne regulacje, które powstały w trosce o bezpieczne i odpowiedzialne warunki pracy" - podkreśliła minister rodziny i polityki społecznej Marlena Maląg.

We wtorek, 21 lutego zaczęły obowiązywać przepisy, które umożliwiają pracodawcom prowadzenie kontroli pracowników na obecność w ich organizmach alkoholu lub środków działających podobnie do alkoholu. "Pracodawcy zyskują nowe uprawnienia w zakresie kontroli trzeźwości swoich pracowników. To wszystko za sprawą nowelizacji Kodeksu pracy, którą przygotowało Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej" - wskazała szefowa MRiPS.

"Jeżeli przepisy wewnątrzzakładowe przewidują prewencyjną kontrolę trzeźwości, pracodawcy będą mogli przy użyciu alkomatu skontrolować swoich pracowników. W innych przypadkach taką kontrolę będzie przeprowadzać policja. Takie same zasady będą miały zastosowanie w przypadku podejrzenia zażycia innych substancji odurzających" - wyjaśniła Maląg.

Minister rodziny podkreśliła, że takie przepisy były oczekiwane przez pracodawców.

Zgodnie z nowym prawem pracodawca może wprowadzić kontrolę trzeźwości pracowników, jeżeli będzie to niezbędne do zapewnienia ochrony życia i zdrowia lub ochrony mienia. Co ważne, kontrola stanu trzeźwości może również objąć pracujących zdalnie.

W przepisach zastrzeżono, że kontrola trzeźwości nie może naruszać godności oraz innych dóbr osobistych pracownika i obejmuje badanie przy użyciu metod niewymagających badania laboratoryjnego, za pomocą urządzenia posiadającego ważny dokument potwierdzający jego kalibrację lub wzorcowanie.

Wprowadzenie kontroli trzeźwości, czas i częstotliwość jej przeprowadzania oraz rodzaj urządzenia wykorzystywanego do kontroli, należy ustalić w układzie zbiorowym pracy, w regulaminie pracy albo w obwieszczeniu. Oznacza to, że kontrole mogą być przeprowadzane nawet codziennie, o ile szczegóły ich przeprowadzania zostaną wcześniej ustalone w zakładowym regulaminie pracy lub obwieszczeniu. Jeżeli pracodawca nie jest objęty układem zbiorowym pracy lub nie jest obowiązany do ustalenia regulaminu pracy.

O wprowadzeniu kontroli trzeźwości pracodawca powinien poinformować pracowników nie później niż 2 tygodnie przed rozpoczęciem jej przeprowadzania.

Pracodawca nie dopuszcza pracownika do pracy, jeżeli kontrola trzeźwości wykaże obecność alkoholu w jego organizmie wskazującą na stan po użyciu alkoholu albo stan nietrzeźwości albo zachodzi uzasadnione podejrzenie, że pracownik stawił się do pracy w stanie po użyciu alkoholu albo w stanie nietrzeźwości lub spożywał alkohol w czasie pracy.

"Jeśli alkomat wykaże, że badana osoba ma od 0,1 mg do 0,25 mg alkoholu wydychanym powietrzu (od 0,2 do 0,5 promila), to pracodawca nie może dopuścić jej w tym dniu do wykonywania obowiązków. Dotyczy to także sytuacji, w których istnieje uzasadnione podejrzenie, że zatrudniony nie jest trzeźwy. W przypadku stężeń niższych niż 0,2 promila uznaje się, że badanie nie wykazało obecności alkoholu w organizmie pracownika" - wskazali eksperci AlcoSense.

Na żądanie pracodawcy lub pracownika niedopuszczonego do pracy, badanie stanu trzeźwości może przeprowadzić uprawniony organ powołany do ochrony porządku publicznego. Organ ten przeprowadza badanie przy użyciu metod niewymagających badania laboratoryjnego albo zleca przeprowadzenie badania krwi.

W przypadku, gdy wynik badania nie wskazuje na stan po użyciu alkoholu albo stan nietrzeźwości pracownika, okres niedopuszczenia pracownika do pracy jest okresem usprawiedliwionej nieobecności w pracy, za który pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia.

Analogiczne regulacje wprowadzono w przypadku kontroli pracowników na obecność środków działających podobnie do alkoholu.

Eksperci wyjaśnili, że stawienie się w zakładzie pracy pod wpływem alkoholu lub w stanie nietrzeźwości (powyżej 0,5 promila alkoholu we krwi) grozi określoną w regulaminie pracy karą porządkową oraz może być podstawą do zwolnienia w trybie dyscyplinarnym.

Obowiązki będą też po stronie pracodawcy. "W przypadku gdy test wykaże obecność alkoholu pracodawca jest zobowiązany do sporządzenia protokołu z badania zawierającego dane osobowe pracownika, okoliczności przeprowadzenia kontroli oraz datę, godzinę i wynik pomiaru. W dokumencie mogą znaleźć się także adnotacje o chorobach oraz informacja czy pracownik zażądał dodatkowego badania krwi" - wskazano. Firmy mają przechowywać raporty przez rok.

W rozporządzeniu ministra właściwego do spraw zdrowia w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw wewnętrznych oraz ministrem właściwym do spraw pracy zostaną określone warunki i metody przeprowadzania badań, sposób ich dokumentowania oraz wykaz środków działających podobnie do alkoholu.

Ponadto zmiany w Kodeksie pracy polegają m.in. na zastąpieniu przepisów o telepracy przepisami o pracy zdalnej. Wprowadzona została definicja pracy zdalnej. Przepisy zaczną obowiązywać 6 kwietnia br.