Aktywa obrotowe w przedsiębiorstwie - co to? Definicja i przykłady

●     Na majątek przedsiębiorstwa składają się aktywa trwałe i aktywa obrotowe. ●     Aktywa obrotowe to takie, których zbycie lub zużycie nastąpi w ciągu 12 miesięcy. ●     Aktywa obrotowe dzielą się na rzeczowe, finansowe, krótkoterminowe należności i inwestycje, oraz krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe. ●     Aktywa obrotowe należy odróżnić od pojęcia kapitału obrotowego netto, który może być istotnym wskaźnikiem wypłacalności przedsiębiorstwa.

Prawne regulacje aktywów, w tym aktywów obrotowych, znajdują się w ustawie z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości. W dokumencie tym znajdują się zarówno definicje, jak i podział, wycena i inne przepisy dotyczące aktywów.

Zgodnie z definicją aktywa to "kontrolowane przez jednostkę zasoby majątkowe o wiarygodnie określonej wartości, powstałe w wyniku przeszłych zdarzeń, które spowodują w przyszłości wpływ do jednostki korzyści ekonomicznych". Najprościej mówiąc, aktywami nazywa się więc określony majątek posiadany przez dane przedsiębiorstwo.

Aktywa te dzieli się na dwie kategorie:

- aktywa trwałe, których przewidywany okres użytkowania jest dłuższy niż rok podatkowy,

- aktywa obrotowe, których zbycie lub zużycie nastąpi w ciągu 12 miesięcy.

Inaczej mówiąc aktywa to takie składniki majątku, które oczekuje się, że zostaną w krótkim czasie zużyte, sprzedane lub wykorzystane w inny sposób. Wszystkie aktywa obrotowe charakteryzują się przy tym dużą płynnością, co oznacza, że przynajmniej teoretycznie mogą w każdej chwili zostać spieniężone.

Aktywa trwałe to z kolei wszystkie aktywa, które nie są aktywami obrotowymi - kluczową cechą jest w tym przypadku ich dłuższy okres użytkowania.

Aktywa obrotowe przedsiębiorstwa można podzielić na:

●     aktywa rzeczowe,

●     aktywa finansowe,

●     należności i inwestycje krótkoterminowe,

●     krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe.

Przykład rzeczowych aktywów obrotowych to materiały zużywane w toku codziennej działalności firmy, np. materiały biurowe oraz środki czystości, a także wszystkie posiadane gotowe produkty czy usługi oraz znajdujące się w produkcji półprodukty i materiały.

Finansowe aktywa obrotowe to przede wszystkim wszystkie posiadane środki pieniężne w kasie i na rachunkach bankowych przedsiębiorstwa, ale też krótkoterminowe papiery wartościowe czy kontrakty, z których wynikają prawa do określonego majątku.

Należności krótkoterminowe to wszelkie należności wymagalne w ciągu 12 miesięcy, przede wszystkim z tytułu wykonanych usług czy dostaw. Z kolei rozliczenia międzyokresowe to koszty poniesione w innym okresie sprawozdawczym niż okres, w którym przyniosły one przychody.

Aktywa trwałe przedsiębiorstwa można podzielić na:

●     wartości niematerialne i prawne, m.in. prawa autorskie, licencje, spółdzielcze prawo do lokalu.

●     rzeczowe aktywa trwałe (środki trwałe i środki trwałe w budowie),

●     należności i inwestycje długoterminowe,

●     długoterminowe rozliczenia międzyokresowe.

Aktywa trwałe to ta część aktywów przedsiębiorstwa, których przewidywany okres użytkowania jest dłuższy niż jeden rok podatkowy. Wykorzystywać można je przez wiele tzw. cykli operacyjnych, na przykład samochód firmowy można używać przez wiele lat.  

Aktywów trwałych nie należy mylić ze środkami trwałymi. Środki trwałe to część rzeczowych aktywów trwałych, m.in. nieruchomości, maszyny, urządzenia i samochody. Co istotne z punktu widzenia przedsiębiorstwa, środki trwałe nie mogą zostać uznane za koszty uzyskania przychodu, podlegają natomiast amortyzacji.

Aktywa obrotowe należy rozróżnić z pojęciami kapitału obrotowego brutto i kapitału obrotowego netto. Kapitał obrotowy brutto to środki zaangażowanie w finansowanie działalności bieżącej przedsiębiorstwa, czyli finansowanie całkowitej wartości aktywów obrotowych przedsiębiorstwa. Upraszczając, można kapitałem obrotowym brutto nazwać całość aktywów obrotowych przedsiębiorstwa.

Kapitał pracujący, inaczej kapitał obrotowy netto, to z kolei nadwyżka aktywów obrotowych nad bieżącymi, krótkoterminowymi zobowiązaniami przedsiębiorstwa, takimi jak otrzymane faktury, podatki, składki i wynagrodzenia dla pracowników. Są to więc środki pieniężne, krótkoterminowe papiery wartościowe, materiały, zapasy, półprodukty i należności krótkoterminowe, które mogą w każdej chwili zostać wykorzystane przez przedsiębiorstwo na dowolny cel.

Kapitał obrotowy netto uważany jest za istotny wskaźnik pokazujący wypłacalność danego przedsiębiorstwa. Im wyższy, tym lepsza jest jego kondycja finansowa.

W praktyce istnieją dwa sposoby obliczania kapitału obrotowego netto przedsiębiorstwa. Pierwszym jest podejście majątkowe, w którym kapitał obrotowy netto stanowią aktywa obrotowe pomniejszone o krótkoterminowe zobowiązania.

Drugim jest podejście kapitałowe, w którym kapitał obrotowy netto stanowi kapitał stały (długoterminowy) po odjęciu aktywów trwałych. Niezależnie od wybranego wzoru wyliczenia powinny jednak przynieść taki sam wynik.

Ocena posiadanych przez przedsiębiorstwo aktywów jest sposobem na zmierzenie jego rentowności. Jednym z najczęściej wykorzystywanych na to sposobów jest wskaźnik rentowności aktywów ROA (Return On Assets).

Wskaźnik ten uzyskuje się poprzez podzielenie zysku netto przedsiębiorstwa przez wartość jej całego majątku. Im wyższy wskaźnik ROA, tym lepiej. Przy ocenie kondycji finansowej firmy brany bywa również stałość wskaźnika ROA w kolejnych latach działalności – im mniejsze są jego wahania, tym przedsiębiorstwo wydaje się stabilniejsze.

Odpowiednie ustawy i rozporządzenia:

1. Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości 2. Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych 3. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 3 października 2016 r. w sprawie Klasyfikacji Środków Trwałych