Jak formowały się lodowce, jaki mają wpływ na naszą planetę i dlaczego mają niebieski kolor?

● Lodowce to sprasowane masy śniegu. Większość z nich powstała podczas ostatniej epoki lodowcowej.

● Przeważająca część lodowców na świecie występuje w regionach polarnych, jak Arktyka i Antarktyda.

● Lodowce na całym świecie skurczyły się, a nawet zniknęły w przyspieszonym tempie przez ostatnie kilkadziesiąt lat za sprawą globalnego ocieplenia.

Lodowiec jest trwałą masą gęstego lodu, która nieustannie porusza się pod własnym ciężarem. Lodowiec tworzy się tam, gdzie nagromadzenie śniegu przekracza jego ablację (usunięcie lub zniszczenie poprzez odparowanie, odpryskiwanie, procesy erozyjne) na przestrzeni wielu lat, często stuleci. Masy lodowcowe większe niż 50 000 km² nazywane są lądolodami lub lodowcami kontynentalnymi, natomiast te, które zajmują mniejszą powierzchnię są określane mianem czapy lodowej. Badaniem lodowców zajmuje się glacjologia.

Na Antarktydzie i w Arktyce znajduję się większość lodowców - stanowią one aż 99 proc. wszystkich lodowców. Pokrywa lodowa Grenlandii wynosi 1 710 000 km², a jej średnia wysokość to 2135 m. Stanowi to około 80 proc. całej powierzchni wyspy. Pokaźną liczbą lodowców może pochwalić się również Chile. W tym kraju znajduje się największy fragment lądolodu poza Antarktydą i Grenlandią – Lądolód Patagoński Południowy, który zajmuje powierzchnię 16 800 km², z czego 14 200 km² położone jest w Chile, a pozostałe 2600 km² znajduje się na terenie Argentyny.

Lodowiec Lamberta jest największym lodowcem na naszej planecie. Ma on aż 96 km szerokości oraz 435 km długości. Znajduje się on na Antarktydzie. Wspomniany Lądolód Patagoński Południowy, dla porównania, w rozciągłości południkowej liczy około 350 km.

Naukowcy szacują, że pokrywa lodowa Antarktydy ma co najmniej 30 mln lat, natomiast pokrywa lodowa Grenlandii jest zdecydowanie młodsza, gdyż ma nie więcej niż 2,5 mln lat.

Powstawanie lodowców jest długotrwałym procesem, który może trwać setki lat. Tworzą się one ze śniegu w miejscach, których kształtowanie się terenu i odpowiednio niska temperatura powietrza umożliwia utrzymywanie się pokrywy śnieżnej przez cały rok. Następnie nagromadzony śnieg zaczyna podlegać przeobrażeniom. W cieplejszych okresach, wierzchnia warstwa topi się, a woda wsiąka w głąb. Dolne warstwy śniegu, pod wpływem wpływającej w nie wody oraz ciężaru kolejnych warstw śniegu, zamieniają się w ziarnisty śnieg, który w trakcie kolejnych przeobrażeń przekształca się w lód lodowcowy.

W lodowcach, w obszarach bezludnych lub słabo zaludnionych, magazynowana jest słodka woda. Przez to, że lodowce pokrywają około 10 proc. powierzchni Ziemi (czyli 15 mln km²), lodowce są znacznie ważniejsze, niż może się wydawać. Zawierają około 75 proc. światowych zasobów słodkiej wody, dlatego fakt, że 90 proc. lodowców świata topnieje jest poważnym problemem, któremu trzeba zapobiec.

Dlaczego lodowce mogą być niebieskie? Ze względu na to, że lód lodowcowy jest bardzo gęsty, przez co wygląda inaczej, niż lód, który widzimy np. w lodówce. Lodowce pochłaniają czerwone i żółte światło, ale obijają niebieskie, dlatego sprawiają wrażenie, jakby miały niebieski kolor. Starsze części lodowców mają jeszcze większą gęstość, przez co wydają się być bardziej ciemne.

Lodowce mogą rzeźbić krajobraz i kształtować środowisko naturalne. Ciężar lodu lodowców sprawia, że przemieszcza się on w dół. W trakcie tego poruszania się erodują teren pod sobą, wyrywają skały macierzyste i działają jak papier ścierny. Doskonałym przykładem zmian terenu ukształtowanego przez siły lodowca są spektakularne szczyty masywu Torres del Paine w Patagonii. Dzisiaj można obserwować tam większe krajobrazy polodowcowe, które zostały stworzone przez patagońską pokrywę lodową. Pozostałe części tej pokrywy istnieją w Lądolodzie Patagońskim Południowym i Północnym. Innym przykładem są jeziora polodowcowe, również w Polsce, jak Jeziorak czy Hańcza.

Lodowce mogą mieć ogromny wpływ na naszą planetę. Gdyby doszło do sytuacji, w której wszystkie by się roztopiły, poziom wód na świecie podniósłby się o 70 m (mniej więcej o tyle co 30-piętrowy budynek). Taka sytuacja wpłynęłaby na to, że niektóre tereny na Ziemi nie nadawałby się do zamieszkania. Zmieniłby się również globalny rozkład temperatur. To dlatego tak ważne jest, aby zmniejszyć tempo topnienia lodowców.

ZOBACZ TEŻ: Albedo, co to jest i co wiemy o albedo Ziemi?

Źródła: Geografia. Bogactwo przyrodnicze Ziemi, Paweł Wład, Wydawnictwo Szkolne PWN, 2007 encyklopedia.pwn.pl earthobservatory.nasa.gov zpe.gov.pl

Nieznane życie lodowców. Jak lód z kół podbiegunowych wpływa na życie planety, Vassnes Roar, 2019