84 mln gwiazd Drogi Mlecznej na jednym zdjęciu składającym się z 9 mld pikseli. Gdyby spróbować opublikować je w książce, miałaby ona 9 metrów długości i 7 m wysokości. Ten niezwykły wizerunek udało się uzyskać astronomom korzystającym z teleskopu VISTA w Chile.
Astronomowie pracujący przy ESO (pol. Europejskie Obserwatorium Południowe) skatalogowali 84 mln gwiazd, które znajdują się w samym sercu Drogi Mlecznej. Wykorzystali w tym celu niezwykłe możliwości stacjonującego w Chile teleskopu VISTA (Visible & Infrared Survey Telescope for Astronomy).
Zdjęcie jest tak wielkie, że gdyby wydrukować je w rozdzielczości typowej książki, miałoby 9 m długości i 7 m wysokości.
Poznać galaktykę
Ten gigantyczny zestaw danych opisuje ponad 10 razy więcej gwiazd, niż dotąd udało się skatalogować. Zdaniem pracujących przy ESO badaczy, umożliwi on lepsze poznanie galaktyki, w której znajduje się Ziemia.
- Obserwując szczegółowo miriady gwiazd w centrum Drogi Mlecznej, możemy wiele nauczyć się na temat powstawania i ewolucji gwiazd, nie tylko w naszej galaktyce, lecz także w innych galaktykach spiralnych - wyjaśnia Roberto Saito, główny autor badań.
Zgrubienie galaktyczne
Większość galaktyk, w tym nasza rodzima Droga Mleczna, posiada dużą koncentrację starych gwiazd otaczających centrum. Obszar ten astronomowie nazywają zgrubieniem galaktycznym.
Zrozumienie powstawania i ewolucji tego obszaru Drogi Mlecznej jest kluczowe dla zrozumienia galaktyki jako całości. Niestety - uzyskanie szczegółowych obserwacji tego rejonu nie jest prostym zadaniem.
- Obserwacje zgrubienia Drogi Mlecznej są bardzo trudne, ponieważ jest ono przysłonione przez pył - mówi Dante Minniti, współautor badań. - Aby wejrzeć w serce galaktyki, potrzebujemy obserwacji w świetle podczerwonym, na które pył ma mniejszy wpływ - dodaje.
Wielkie zwierciadło, szerokie pole widzenia i bardzo czułe detektory podczerwieni zainstalowane w 4,1-metrowym teleskopie VISTA, czynią go najlepszym aktualnie narzędziem do wykonania tego zadania.
9 mld pikseli
Zespół astronomów korzysta z danych - które są niczym innym jak mniejszymi zdjęciami - z programu VISTA Variables in the Via Lactea Programme (VVV). Fotografie te zostały użyte do utworzenia monumentalnego kolorowego obrazu o rozmiarze 108 200 na 81 500 pikseli, składającego się z prawie 9 mld pikseli!
To jedno z największych zdjęć astronomicznych, jakie kiedykolwiek powstały. Zespół użył teraz tych danych do skompilowania największego katalogu centralnej koncentracji gwiazd w Drodze Mlecznej.
Diagram barwa-jasność
Aby pomóc w analizie tego olbrzymiego katalogu, jasność każdej z około 84 milionów gwiazd została naniesiona na wykres. Brano pod uwagę jej barwę, żeby stworzyć diagram opisujący barwę i jasność. Wykres zawiera ponad 10 razy więcej gwiazd niż dotychczasowe badania i po raz pierwszy wykonano go dla całego zgrubienia galaktycznego.
Diagramy barwa-jasność są bardzo użytecznym narzędziem, często używanym przez astronomów do badania różnych fizycznych własności gwiazd, takich jak temperatura, masa i wiek.
- Każda z gwiazd zajmuje w tym schemacie odpowiednie miejsce w trakcie swojego życia. Jej umiejscowienie zależy od tego jak jest jasna i jak gorąca. Ponieważ nowe dane dają nam wgląd we wszystkie gwiazdy za jednym razem, możemy dokonać spisu wszystkich gwiazd w tej części Drogi Mlecznej - wyjaśnia Dante Minniti.
Nowy diagram barwa-jasność dla zgrubienia galaktycznego zawiera skarbnicę informacji o strukturze i zawartości Drogi Mlecznej. Ciekawym wynikiem, który ujawniły nowe dane, jest duża liczba słabych czerwonych karłów. W ich pobliżu można poszukiwać małych planet pozasłonecznych.
Dostęp publiczny
- Inną wspaniałą cechą VVV jest to, że mamy do czynienia z publicznym przeglądem nieba. Oznacza to, że wszystkie dane są publicznie dostępne poprzez archiwum danych ESO, możemy więc spodziewać się wielu innych ciekawych wyników wynikających z przeglądania tego wspaniałego źródła - podsumowuje Roberto Saito.
Autor: map/ŁUD / Źródło: eso.org, PAP