Rząd chce zlikwidować użytkowanie wieczyste. Powstanie nowy model odpłatności za grunt

Chodzi o przyjęty w środę przez Radę Ministrów projekt ustawy o zmianie ustawy o gospodarce nieruchomościami oraz niektórych innych ustaw, przygotowany przez Ministerstwo Rozwoju i Technologii.

- Projekt ustawy wprowadza nowy, rynkowy model odpłatności za grunt sprzedawany użytkownikowi wieczystemu. Pozwoli on wyeliminować ryzyko udzielenia niedozwolonej pomocy publicznej, a przedsiębiorcom pozwoli skorzystać z możliwości rozliczenia wartości gruntu w dostępnym limicie pomocy de minimis - zaznaczył w rozmowie z Polską Agencją Prasową minister rozwoju i technologii Waldemar Buda.

- Ustawa jest kolejnym etapem eliminacji użytkowania wieczystego z systemu prawa. W ten sposób umożliwimy przedsiębiorcom, ale też osobom fizycznym, spółdzielniom i wspólnotom mieszkaniowym uzyskanie na własność gruntów, które mają od wielu lat w użytkowaniu wieczystym - wyjaśnił Buda. Dodał, że w Polsce jest ponad 400 tys. nieruchomości znajdujących się w użytkowaniu wieczystym.

Zdaniem ministra rozwoju nowe przepisy wyeliminują "obciążenia finansowe wynikające z obowiązku ponoszenia co roku opłat rocznych za użytkowanie wieczyste oraz niepewność wynikającą z terminowego charakteru tego prawa".

- Projekt nowelizacji ustawy o gospodarce nieruchomościami to kontynuacja procesu głębokiej reformy użytkowania wieczystego wprowadzonego w okresie PRL. Po uwłaszczeniu w 2019 roku mieszkańców i spółdzielni na gruntach pod budynkami mieszkalnymi teraz czas na biznes oraz na inne grunty - podkreślił szef MRiT.

Podczas konferencji po posiedzeniu rządu premier Mateusz Morawiecki podkreślił, że jest to kontynuacja reformy użytkowania wieczystego, która likwiduje "relikt po czasach komunistycznych". - Po uwłaszczeniu w 2019 roku mieszkańców spółdzielni mieszkaniowych na gruntach pod budynkami mieszkalnymi teraz czas na przedsiębiorców. Umożliwimy przedsiębiorcom, spółdzielniom i wspólnotom mieszkaniowym uzyskanie na własność gruntów, które mają od wielu lat w użytkowaniu wieczystym - powiedział Morawiecki.

Jak poinformował, z likwidacji użytkowania wieczystego skorzysta ok. 450 tys. podmiotów.

Wskazał, że powstanie nowy model odpłatności za grunt sprzedawany użytkownikowi wieczystemu. - Nowe przepisy będą bardzo korzystne dla przedsiębiorców, spółdzielni, wspólnot mieszkaniowych, dla wszystkich spółek prawa handlowego. Mogą z nich skorzystać np. właściciele garaży, a także mieszkańcy osiedli. Pozostawiamy też wolność wyboru obywatelom, dlatego nabycie gruntu przez jego użytkownika nie będzie obowiązkowe, będzie zależało od jego decyzji. Będą obowiązywały proste zasady nabycia gruntu. Dodatkowa specjalna bonifikata będzie przeznaczona dla podmiotów wrażliwych. Przedsiębiorcy będą mogli skorzystać z preferencji w ramach limitu pomocy de minimis - wyliczył premier.

- W ten sposób gwarantujemy spójny, korzystny, dobry system dla przedsiębiorców, który zwiększy ich możliwości inwestycyjne - zaznaczył Morawiecki.

Zgodnie z projektem nowy model odpłatności za grunt będzie dotyczył: przedsiębiorców (duże firmy, jednoosobowa działalność gospodarcza); osób fizycznych np. właścicieli garaży; spółdzielni i wspólnot mieszkaniowych (infrastruktura osiedlowa, pawilony handlowe); mieszkańców osiedli – np. parkingi, drogi wewnętrzne, place zabaw.

Jak wyjaśniono, zasadą nie będzie uwłaszczenie z mocy prawa, jak przy przekształceniu gruntów mieszkaniowych, "ale na wniosek - nie chcemy zmuszać do nabycia gruntu użytkownika, który nie chce płacić za własność, bo ma inne plany inwestycyjne".

Przewiduje się, że użytkownik wieczysty gruntu zabudowanego, który zrealizował cel użytkowania wieczystego powstałego przed 1 stycznia 1998 roku, "będzie mógł wystąpić z żądaniem sprzedaży". W takim wypadku organ będzie zobowiązany do zawarcia umowy. Termin złożenia takiego wniosku będzie wynosił rok od wejścia ustawy w życie.

- Zgodnie z nowymi przepisami organy publiczne nie będą już mogły odmówić sprzedaży gruntu na rzecz użytkownika, w tym przedsiębiorcy, który złoży wniosek w terminie roku od wejścia w życie ustawy - zaznaczył Waldemar Buda.

Wyjątek dotyczy przede wszystkim gruntów niezabudowanych bądź zajmowanych przez rodzinne ogrody działkowe. - W takich przypadkach grunt będzie można kupić za zgodą samorządu lub starosty i wojewody pod warunkiem, że umowa trwa minimum 10 lat - zauważył minister rozwoju.

Resort zwrócił uwagę, że spod roszczenia wyłączone zostaną także grunty Skarbu Państwa powierzone Krajowemu Ośrodkowi Wsparcia Rolnictwa, Agencji Mienia Wojskowego, Lasom Państwowym, parkom narodowym, Wodom Polskim, a także grunty na terenie portów i przystani morskich. "Są to grunty istotne z punktu widzenia gospodarki narodowej, niezbędne jest więc zapewnienie Skarbowi Państwa nadzoru nad sposobem ich wykorzystywania" - wskazano. Nie będzie również możliwe zawarcie umowy sprzedaży gruntu, wobec którego toczy się postępowanie o rozwiązanie umowy użytkowania wieczystego - dodano.

Projektowane przepisy mają wprowadzić nowy model odpłatności za grunt: cena wykupu przy jednorazowej wpłacie ma wynieść 20-krotność dotychczasowej opłaty rocznej za użytkowanie wieczyste; a cena za grunt docelowo to równowartość 6 proc., 20 proc., 40 proc., 60 proc. lub więcej wartości rynkowej gruntu.

Przewiduje się też możliwość płatności w ratach przez maksimum 10 lat - wtedy cena to 25-krotność dotychczasowej opłaty rocznej, czy bonifikatę dla grup szczególnie wrażliwych społecznie np. osób z niepełnosprawnościami i ich opiekunów. "Samorządy będą mogły przyjąć te same zasady odpłatności lub określić je samodzielnie" - zaznaczono. Natomiast dla przedsiębiorców zaproponowano preferencje w ramach limitu pomocy de minimis.

Odnosząc się do korzyści z nowych przepisów, ministerstwo rozwoju wskazało m.in. na "spójny i sprawiedliwy mechanizm płatności za grunt", stabilność prawa i bezpieczeństwo inwestowania, motywację dla przedsiębiorców do inwestowania na gruntach, które staną się ich własnością.

Nowe przepisy mają być też impulsem inwestycyjnym dla jednostek samorządu terytorialnego – spowodują większy jednorazowy wpływ do budżetu. MRiT wskazało też na "oszczędność pieniędzy i poczucie bezpieczeństwa - brak opłat rocznych za użytkowanie wieczyste i podwyżek z tym związanych oraz nieograniczone w czasie prawo, jakim jest własność".

Nowe przepisy mają wejść w życie po 30 dniach od ich ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.