Renta z tytułu niezdolności do pracy – warunki przyznania, wysokość 

● Renta z tytułu niezdolności do pracy to świadczenie przysługujące ubezpieczonemu spełniającemu określone ustawą warunki. ● Renta z tytułu niezdolności do pracy może być rentą stałą, okresową lub szkoleniową. ● Wymagany dla ubiegania się o rentę z tytułu niezdolności do pracy okres składkowy uzależniony jest od wieku ubezpieczonego. ● Przyznanie renty chorobowej odbywa się na wniosek.

W myśl Ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ubezpieczonemu, który całkowicie lub częściowo jest niezdolny do pracy i spełnił warunki określone w przepisach, przysługuje prawo do renty z powodu niezdolności do pracy. Potocznie świadczenie to nazywane jest także rentą chorobową.

Aby sprecyzować, kiedy przysługuje renta, należy zdefiniować pojęcie niezdolności do pracy. Zgodnie z art. 12 ustawy niezdolną do pracy jest osoba, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu. Osoba ta nie rokuje także do odzyskania tej zdolności po przekwalifikowaniu. Za całkowitą utratę zdolności uznaje się sytuację, gdy osoba nie jest zdolna do wykonywania żadnej pracy. Utrata zdolności częściowa dotyczy sytuacji, gdy osoba utraciła w znacznym stopniu zdolność do pracy zgodnej z poziomem jej kwalifikacji.

Wyróżnić można następujące rodzaje rent z tytułu niezdolności do pracy: renta stała, renta okresowa i renta szkoleniowa.

Renta stała przewidziana jest dla osób, które nie rokują odzyskania zdolności do pracy. Rentę okresową przyznaje się osobom, u których istnieją rokowania, że odzyskają one zdolność do pracy. Renta szkoleniowa przysługuje zaś osobie, która spełnia warunki uzyskania renty z tytułu niezdolności do pracy, a w stosunku do której orzeczono, że jej przekwalifikowanie jest celowe. Przysługuje ona na okres sześciu miesięcy, przy czym można go przedłużyć lub skrócić w wypadkach określonych w ustawie. 

Kiedy ubezpieczonemu przysługuje renta chorobowa? Renta z tytułu całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy przysługuje przy jednoczesnym spełnieniu warunków:

– ubezpieczony jest niezdolny do pracy, – posiada wymagany okres składkowy i nieskładkowy, – niezdolność do pracy powstała w określonych okresach, – nie ma ustalonego prawa do emerytury z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych lub nie spełnia warunków do jej uzyskania.

Przy czym, jeśli okres składkowy i nieskładkowy w przypadku ubezpieczonej kobiety wynosi co najmniej 20 lat, a w stosunku do mężczyzny – co najmniej 25 lat, wówczas przysługuje im prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy bez potrzeby badania pozostałych warunków. 

Przyznanie renty z tytułu niezdolności do pracy możliwe jest, jeśli ubezpieczony posiada odpowiedni staż składkowy i nieskładkowy tj.:

– jeden rok – jeśli niezdolność powstała przed ukończeniem 20 lat, – dwa lata – jeśli niezdolność powstała między 20. a 22. rokiem życia, – trzy lata – jeśli niezdolność powstała między 22. a 25. rokiem życia, – cztery lata – jeśli niezdolność powstała między 25. a 30. rokiem życia, – pięć lat – jeśli niezdolność powstała powyżej 30. roku życia. 

Jednocześnie musi on przypadać w ciągu ostatnich dziesięciu lat przed dniem złożenia wniosku o rentę lub powstania niezdolności do pracy. 

Ustawodawca przewidział także wyjątek od wskazanych okresów składkowych i nieskładkowych. W myśl przepisów, warunek ten nie dotyczy ubezpieczonego, którego niezdolność do pracy spowodowana jest wypadkiem w drodze do lub z pracy. 

Przyznanie renty z tytułu niezdolności do pracy możliwe jest po złożeniu do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych tzw. wniosku ERN. Można złożyć go:

– na piśmie,  – elektronicznie za pośrednictwem platformy PUE ZUS, – ustnie do protokołu w placówce. 

Poza wnioskiem złożyć należy pozostałe dokumenty do renty chorobowej wymienione w kartach szczegółowych, do których zalicza się m.in. dokumenty stwierdzające stan zdrowia, wysokość wynagrodzenia, dochodu i uposażenia. 

Najniższa renta z tytułu niezdolności do pracy od 1 marca 2021 roku wynosi 1 250,88 zł – w przypadku całkowitej niezdolności do pracy lub 938,16 zł – w przypadku częściowej niezdolności do pracy.

Jak samodzielnie obliczyć wysokość renty z tytułu niezdolności do pracy? Należy dodać do siebie:

– 24 proc. kwoty bazowej, czyli kwoty ustalanej co roku, zależnej od przeciętnego wynagrodzenia, – 1,3 proc. podstawy wymiaru za każdy rok okresów składkowych, z uwzględnieniem pełnych miesięcy, – 0,7 proc. podstawy wymiaru za każdy rok okresów nieskładkowych, z uwzględnieniem pełnych miesięcy, – 0,7 proc. podstawy wymiaru za każdy rok tzw. stażu hipotetycznego.

Renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy wynosi 75 proc. renty z tytułu niezdolności całkowitej. 

Chcąc wyliczyć wysokość renty możesz także skorzystać z internetowych kalkulatorów do wyliczania renty chorobowej.

Ustawodawca w przepisach ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wskazuje na możliwość wyrównania świadczenia w kontekście renty rodzinnej.

W odniesieniu do renty za niezdolność do pracy zastosowanie mają zaś tylko przepisy określające termin początkowy wypłaty świadczenia, tj. od dnia powstania do niego prawa, jednak nie wcześniej niż od miesiąca, w którym złożony został wniosek.

Akt prawny: Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych Dz. U. 1998 nr 162 poz. 1118; Komunikat Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 26 lutego 2021 r. w sprawie  kwoty najniższej renty z tytułu niezdolności do pracy dla osób całkowicie niezdolnych do pracy, kwoty najniższej renty z tytułu niezdolności do pracy dla osób częściowo niezdolnych do pracy, kwoty najniższej emerytury, kwoty renty rodzinnej, kwoty świadczenia przedemerytalnego, kwoty miesięcznego progu uprawniającego do świadczenia wyrównawczego i kwoty miesięcznego progu uprawniającego do świadczenia uzupełniającego dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji