Umowa UE-USA może otworzyć drzwi dla amerykańskiej żywności GMO

Obecnie uprawia się w UE tylko jedną odmianę GMOsxc.hu

Negocjowana od ponad roku umowa o wolnym handlu między UE a USA (TTIP) budzi w UE - poza nadziejami na zwiększenie obrotów handlowych z USA - także obawy dotyczące bezpieczeństwa żywności i strach przed żywnością genetycznie modyfikowaną, czyli GMO.

W USA żywność modyfikowana genetycznie stanowi aż 70-80 proc., podczas gdy w UE poniżej 1 proc. Odsetek upraw organizmów genetycznie modyfikowanych (GMO) wynosi w UE zaledwie 0,5 proc w porównaniu z szacowanymi na 85-90 proc. w USA.

GMO to fundament

Rolnictwo amerykańskie opiera się na GMO, trudno więc pominąć tę kwestię w negocjacjach transatlantyckich. - Nie mogę sobie wyobrazić, by USA zakończyły negocjacje, albo by Kongres zaakceptował porozumienie, jeśli amerykańskie rolnictwo będzie w jakikolwiek sposób wykluczone - powiedziała była zastępczyni głównego przedstawiciela w rządzie USA ds. handlu w latach 2009-2014, m.in. odpowiedzialna za negocjacje z UE, a obecnie ekspertka Brookings Institutions, Miriam Sapiro.

W porównaniu z innymi sektorami gospodarki, rolnictwo ma niewielkie znaczenie w transatlantyckich kontaktach gospodarczych. Zniesienie taryf celnych dla produktów rolno-spożywczych oraz jednej czwartej pozataryfowych barier przyczyniłoby się do wzrostu wymiany między partnerami po obu stronach oceanu. Ale wzrost byłby dwukrotnie wyższy po stronie amerykańskiej niż po europejskiej (USA - 120 proc., UE 60 proc.) - mówi raport naukowców francuskich i niemieckich przygotowany na zlecenie Parlamentu Europejskiego.

Obecnie UE cieszy się nadwyżką w handlu rolno-spożywczym (duża jej część to produkty wysoko przetworzone) 6 miliardów euro rocznie. Eksport unijny do USA stanowi 13 proc. w tym sektorze, a import 8 proc. Raport wskazuje w związku z TTIP szansę np. dla sektora mleczarskiego, o ile Stany otworzą ten sektor na produkty unijne. Zagrożona może być produkcja europejskiej wołowiny. Autorzy zwracają uwagę na wyższe koszty, jakie mogą być udziałem rolników i producentów unijnych, gorszej ich konkurencyjności ze względu na konieczność przestrzegania wyśrubowanych standardów europejskich.

Po zniesieniu ceł i barier, żywność amerykańska będzie konkurencyjna cenowo wobec produktów z Europy, także ze względu na koncentrację produkcji i rozmiar wielkoobszarowych gospodarstw w USA.

Osobną kwestią jest uznanie kilkutysięcznej unijnej listy oznaczeń geograficznych produktów rolno-spożywczych. Jak przyznało w rozmowie z PAP unijne źródło, Amerykanie nie chcą o tym słyszeć, gdyż producenci zza oceanu tradycyjnie używają chronionych w UE nazw dla swoich produktów np. parmezan czy feta i nie zamierzają tego zmieniać.

Wrażliwy sektor

Choć sektor rolno-spożywczy to niewielka część wymiany handlowej UE-USA, postrzegany jest przez obydwie strony jako wrażliwy. W dużej mierze dzieje się to ze względu na różnice w podejściu do zasad bezpieczeństwa żywności po obu stronach oceanu.

W Stanach koncepcja bezpieczeństwa żywności opiera się na wystarczającej pewności braku szkodliwości. Unia stara się działać proaktywnie i uprzedzać ryzyko. Wymaga, by stosować zasady higieny na każdym etapie powstawania żywności. Można ustalić skąd żywność pochodzi, co ma zapewnić bezpieczeństwo dla konsumenta. System oceny ryzyka zza oceanu oparty jest na produkcie końcowym, a nie na metodzie jego wytwarzania, tak jak w Unii.

KE podkreśla, że nie zgodzi się na obniżenie standardów bezpieczeństwa żywności. Przyszły Przewodniczący KE Jean-Claude Juncker w komentarzu nt. TTIP powiedział, że dopilnuje, by unijne zasady bezpieczeństwa żywności były nienaruszalne. Jednak problem polega na tym, że nie trzeba zmiany przepisów, by np. wprowadzać kolejne odmiany organizmów genetycznie modyfikowanych (ang. GMO) na rynek i do uprawy. Jak twierdzą eksperci, ujednolicenie obowiązujących przepisów byłoby trudne, ale wystarczy wzajemne uznawanie standardów, a w zasadzie opracowań naukowych, na których się opierają.

W Stanach instytucje, które dopuszczają produkty żywnościowe na rynek, nie wymagają znakowania żywności genetycznie modyfikowanej, ale sytuacja ta się zmienia, dzięki kampanii pod hasłem „right to know” (z ang. prawo, by wiedzieć). Na razie stan Vermont postanowił od 2016 roku wprowadzić obowiązek znakowania żywności GMO, a dwa inne stany po referendum „za znakowaniem GMO”, nie zdecydowały się jednak wprowadzić prawnego obowiązku. W UE trzeba znakować żywność zawierającą więcej niż 0,9 proc. w każdym ze składników.

Dopuszczenie na rynek GMO za oceanem wymaga złożenia dokumentacji przez firmę produkcyjną. W Unii handel i uprawa GMO jest możliwa dopiero po pozytywnej opinii Europejskiej Agencji ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) i zgodzie państw członkowskich. Ponieważ unijni decydenci są podzieleni, od lat nie ma ani większości kwalifikowanej ani mniejszości blokującej w Radzie UE, więc decyzje podejmuje Komisja Europejska.

Spór o etykiety?

- Spodziewam się, że strona amerykańska prawdopodobnie nie będzie chciała zgodzić się na postulowany przez Europejczyków system etykietowania, który by informował o zawartości GMO, jako że tam dominuje żywność nieoznakowana. Co ciekawe, większość Amerykanów jest za znakowaniem żywności GMO. Stronie amerykańskiej będzie zależało też na przyspieszeniu procesu zatwierdzania GMO - powiedziała prof. Ewa Kaliszuk z Instytutu Badań Rynku, Konsumpcji i Koniunktur.

- W przypadku GMO i ogólnie w kwestiach dotyczących bezpieczeństwa żywności jest tylko jeden sposób dokonywania decyzji: na podstawie naukowych dowodów. Obie strony muszą zapewnić, że wszelkie wymagania, jakie obowiązują, są oparte na nauce i uzasadnionej ocenie ryzyka. To jedyna droga postępowania. Tak już uzgodniono w WTO i w różnych dwustronnych umowach. Problem polega na tym, że proces (dopuszczania GMO na rynek europejski) jest powolny, zabiera zbyt wiele czasu, więc istotne jest, by go przyspieszyć i uczynić bardziej efektywnym - podsumowała kwestie transgenicznej żywności Miriam Sapiro. - Myślę, że mamy rosnącą histerię wokół tych negocjacji i wiele mitów. Ważne, by rządy i producenci pomogli wytłumaczyć, co jest mitem, a co rzeczywistością - dodała.

Obecnie uprawia się w UE tylko jedną odmianę GMO (kukurydza), a ponad 50 jest dopuszczonych do importu na rynek unijny, głównie w postaci paszy dla zwierząt (ok. 75 proc. pasz pochodzi z upraw GMO). Znikoma obecność GMO zarówno w uprawach w Unii jak i w obrocie żywnością, wizerunkowo szkodzi GMO. Dlatego koncerny biotechnologicznie będą starały się przy okazji negocjacji TTIP-u to zmienić. - Nikt nie będzie dążył do odrzucenia prawa unijnego, chodzi raczej o poluzowanie przepisów, otwierające furtkę łatwiejszemu dopuszczaniu na rynek europejski GMO - zauważyła profesor Kaliszuk. - Weźmy na przykład testy żywieniowe, które w UE są obowiązkowe i trwają 90 dni. W USA nie są obowiązkowe, a gdy się je przeprowadza, to trwają kilkanaście dni. Efekt takich badań może być naprawdę różny - powiedział Marco Contiera ekspert międzynarodowej organizacji pozarządowej Greenpeace.

Wpływ na zdrowie

Choć nie ma jednoznacznych naukowych dowodów, za lub przeciw, dotyczących wpływu GMO na zdrowie ludzkie, ich odbiór społeczny w Unii jest pełen emocji. Przyczyna może leżeć z jednej strony w monopolistycznej pozycji producentów, bo hodowca, który kupi i wyhoduje konkretną odmianę rośliny modyfikowanej, musi później kupować w tym samym koncernie, który ma patent na daną odmianę, środki ochrony roślin i pestycydy.

Z drugiej strony mamy sytuację, w której rośliny GMO są zaprogramowane na rok. Z ich nasion nic nie wyrośnie, tak jak to dzieje się w tradycyjnych uprawach. Opatentowane nasiona GMO trzeba kupować co roku. Tak więc, gdyby rośliny genetycznie zmodyfikowane zdominowały światowe uprawy, zależność od koncernów biotechnologicznych mogłaby wymknąć się spod kontroli.

Autor: ToL / Źródło: PAP

Źródło zdjęcia głównego: sxc.hu

Pozostałe wiadomości

Donald Trump nie wyklucza sprzedaży lub oddania Tesli Model S, którą kupił od Elona Muska w geście wsparcia - przekazały media. Prezydent USA określił Muska jako "człowieka, który stracił rozum" i stwierdził, że nie zamierza z nim rozmawiać.

Donald Trump myśli o sprzedaży tesli Elona Muska

Donald Trump myśli o sprzedaży tesli Elona Muska

Źródło:
PAP

W piątkowym losowaniu Eurojackpot nie padła główna wygrana, a kumulacja rośnie do 90 milionów złotych. W Polsce odnotowano jedną wygraną czwartego stopnia. Oto liczby, które wylosowano 6 czerwca 2025 roku.

Rośnie kumulacja w Eurojackpot

Rośnie kumulacja w Eurojackpot

Źródło:
tvn24.pl

Santander, ING Bank Śląski, Credit Agricole, Pocztowy i Toyota - te banki zaplanowały przerwy techniczne w najbliższych dniach. W niektórych przypadkach pojawią się trudności z przelewami, blikiem czy w korzystaniu z bankowości mobilnej.

"Miej przy sobie gotówkę". Banki ostrzegają

"Miej przy sobie gotówkę". Banki ostrzegają

Źródło:
tvn24.pl

Jeszcze niedawno uśmiechali się do kamer w Gabinecie Owalnym. Donald Trump nazywał Elona Muska "geniuszem naszych czasów", a Musk deklarował, że "zawsze będzie przyjacielem prezydenta". Każdy miesiąc miodowy musi jednak kiedyś dobiec końca. Co wydarzyło się między dwoma najbardziej wpływowymi mężczyznami Ameryki?

Był "bromance", są wzajemne oskarżenia i wyciąganie brudów. Jak zmieniała się relacja Muska z Trumpem

Był "bromance", są wzajemne oskarżenia i wyciąganie brudów. Jak zmieniała się relacja Muska z Trumpem

Źródło:
TVN24+

Prezydent USA Donald Trump nie planuje rozmowy z szefem Tesli Elonem Muskiem - podała agencja Reuters, powołując się na informatora z Białego Domu.

Donald Trump nie chce rozmawiać z Elonem Muskiem

Donald Trump nie chce rozmawiać z Elonem Muskiem

Źródło:
PAP

"Nie ma i nie będzie dopłat do kredytów. Są jawne ceny ofertowe mieszkań" - napisała w mediach społecznościowych Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz. Ministra funduszy nawiązała do decyzji prezydenta o podpisaniu ustawy dotyczącej ochrony praw nabywcy nieruchomości.

Ministra: napiszę wam szczerze

Ministra: napiszę wam szczerze

Źródło:
tvn24.pl, PAP

Prezydent Andrzej Duda podpisał nowelizację ustawy o ochronie praw nabywcy nieruchomości - podała Kancelaria Prezydenta RP w komunikacie. Chodzi o ustawę o jawności cen mieszkań.

Prezydent podpisał nowelę o ochronie praw nabywcy nieruchomości

Prezydent podpisał nowelę o ochronie praw nabywcy nieruchomości

Źródło:
tvn24.pl, PAP

Komisja Europejska umieściła na tak zwanej czarnej liście wszystkie linie lotnicze z Tanzanii i Surinamu. Bruksela uznała przewoźników za niebezpiecznych i wykluczyła ich z lotów do i z Europy. Na liście jest już 169 linii z 17 krajów.

Unia dodała te linie lotnicze do czarnej listy

Unia dodała te linie lotnicze do czarnej listy

Źródło:
PAP

PKP Cargo zamierza przeprowadzić zwolnienia grupowe, które w 2025 roku mogą objąć do 1041 pracowników, a w 2026 roku do 1388 osób z różnych grup zawodowych - podano w komunikacie.

Zwolnienia w PKP Cargo

Zwolnienia w PKP Cargo

Źródło:
PAP

Zarząd Orlenu, włącznie z prezesem czeka cięcie wynagrodzenia. Obniżka ma wynieść około 13 proc. w porównaniu do dotychczas obowiązujących zasad. To skutek przyjęcia przez Zwyczajne Walne Zgromadzenie uchwał porządkujących zasady wynagrodzeń władz spółki - przekazało w piątek biuro prasowe spółki.

Cięcie płac w zarządzie Orlenu

Cięcie płac w zarządzie Orlenu

Źródło:
PAP

Agencja Uzbrojenia, która kupuje sprzęt dla wojska unieważniła postępowania na zakup dla wojska 32 kolejnych śmigłowców S-70i Black Hawk z zakładów PZL Mielec dla Wojska Polskiego. - Wystąpiła istotna zmiana okoliczności powodująca, że prowadzenie postępowania lub wykonanie zamówienia nie leży w interesie publicznym, czego nie można było wcześniej przewidzieć - powiedział rzecznik AU ppłk Grzegorz Polak.

Wojsko unieważnia przetarg na śmigłowce. "Istotna zmiana okoliczności"

Wojsko unieważnia przetarg na śmigłowce. "Istotna zmiana okoliczności"

Źródło:
PAP

Tegoroczna czerwcowa waloryzacja kont i subkont emerytalnych jest rekordowa - przekazał prezes ZUS, Zbigniew Derdziuk. Zakład podał, że tegoroczna czerwcowa waloryzacja konta objęła ponad 26,1 mln osób, a subkonta przeszło 22,3 mln osób. 

Rekordowa waloryzacja kont przyszłych emerytów

Rekordowa waloryzacja kont przyszłych emerytów

Źródło:
PAP

Ministra klimatu Paulina Hennig-Kloska powiedziała w piątek na antenie Radia Zet, że decyzja o ewentualnym przedłużeniu zamrożenia cen energii elektrycznej dla gospodarstw domowych zapadnie po analizie nowych taryf zaproponowanych przez spółki energetyczne.

Co dalej z zamrożeniem cen prądu? Ministra zabiera głos

Co dalej z zamrożeniem cen prądu? Ministra zabiera głos

Źródło:
PAP, tvn24.pl

Polski Światłowód Otwarty podpisał przedwstępną umowę na kupno 100 proc. udziałów w Elsat, spółce zależnej Vectry - podało PŚO w komunikacie pasowym. Transakcja rozszerzy zasięg sieci PŚO o 670 tysięcy gospodarstw domowych w ponad 80 miastach.

Przetasowania na rynku telekomunikacyjnym

Przetasowania na rynku telekomunikacyjnym

Źródło:
PAP

Akcje Tesli straciły w czwartek 14 procent, co przełożyło się na spadek kapitalizacji rynkowej spółki o około 150 miliardów dolarów. Inwestorzy zareagowali nerwowo na publiczny konflikt między prezydentem Donaldem Trumpem a prezesem spółki Elonem Muskiem.

Ogromna strata Tesli po kłótni Muska z Trumpem

Ogromna strata Tesli po kłótni Muska z Trumpem

Źródło:
Reuters, PAP

Trwa spór między pracodawcami, związkami zawodowymi, a nawet między ministerstwami, w sprawie wysokości płacy minimalnej na 2026 rok. Związkowcy domagają się jak najwyższych podwyżek, przedsiębiorcy - ustawowego minimum. W tle debaty pojawia się problem wypłaszczania struktury wynagrodzeń, nasilający się wraz ze wzrostem liczby osób z minimalną płacą.

Minimalna osiągnęła maksimum? Spór o podwyżki dla milionów pracowników

Minimalna osiągnęła maksimum? Spór o podwyżki dla milionów pracowników

Źródło:
TVN24+

Między Donaldem Trumpem i Elonem Muskiem doszło do publicznej kłótni. Teraz obydwaj studzą nastroje, mimo że padły gorzkie słowa, a niektóre ciosy były poniżej pasa. Jak podaje Politico, doradcy z Białego Domu zaplanowali na piątek rozmowę z Muskiem w celu załagodzenia sytuacji.

Gorąco na linii Trump-Musk. Wymiana ciosów i oskarżeń między byłymi współpracownikami

Gorąco na linii Trump-Musk. Wymiana ciosów i oskarżeń między byłymi współpracownikami

Aktualizacja:
Źródło:
BBC, PAP

Zatrzymany w środę były członek zarządu Orlen S.A. Michał R. usłyszał w czwartek zarzut niedopełnienia obowiązków nadzorowania i dbania o majątek Orlen S.A. - poinformowała w czwartek Prokuratura Regionalna w Warszawie. Michał R. nie przyznał się do zarzucanych mu czynów i złożył wyjaśnienia.

Są zarzuty dla byłego członka zarządu Orlenu

Są zarzuty dla byłego członka zarządu Orlenu

Źródło:
PAP, tvn24.pl

Prezydent Stanów Zjednoczonych Donald Trump zapowiedział, że chińscy studenci będą mogli przyjeżdżać do Stanów Zjednoczonych. Tym samym zasugerował zmianę wcześniejszego stanowiska, zgodnie z którym wielu studentom z Chin miały zostać odebrane wizy.

Zwrot Trumpa w sprawie chińskich studentów. "Nie ma żadnego problemu"

Zwrot Trumpa w sprawie chińskich studentów. "Nie ma żadnego problemu"

Źródło:
PAP

Restauracja w Merano na północy Włoch została ukarana grzywną w wysokości czterech tysięcy euro za podanie innego sera niż zapowiedziany w menu. Zamiast chronionego certyfikatem Parmigiano Reggiano, klienci otrzymywali Grana Padano - co wykryli czujni przedstawiciele konsorcjum producentów parmezanu.

Słony rachunek za ser. Tysiące euro kary za zamianę w menu

Słony rachunek za ser. Tysiące euro kary za zamianę w menu

Źródło:
PAP

W czwartek w głównym losowaniu Lotto nie padła główna wygrana. Szóstka padła natomiast w grze Lotto Plus. Totalizator Sportowy podał, w której kolekturze kupiono zwycięski kupon. Oto wyniki Lotto i Lotto Plus z 5 czerwca 2025 roku.

Padła szóstka w Lotto Plus. Wiemy, w której kolekturze

Padła szóstka w Lotto Plus. Wiemy, w której kolekturze

Aktualizacja:
Źródło:
tvn24.pl