Wypalenie zawodowe trafiło na listę chorób. Jak się objawia i czy może być podstawą zwolnienia lekarskiego?

● Wypalenie zawodowe to zespół objawów powstających na skutek emocjonalnego i fizycznego przeciążenia związanego bezpośrednio ze stresem, który występuje w miejscu pracy. ● Wypalenie zawodowe dodane zostało do ICD-11 i zdefiniowane zostało w niej jako syndrom wynikający z przewlekłego stresu w miejscu pracy, który nie został w sposób skuteczny opanowany.  ● ICD-11 obowiązuje od 1 stycznia 2022 roku. W związku z brakiem zmian w polskim prawie, dyskusyjne jest, czy wypalenie zawodowe może być podstawą do wystawienia zwolnienia lekarskiego, tzw. L4.

Wypalenie zawodowe, z ang. professional burnout, to zespół objawów powstających na skutek przeciążenia organizmu, tak emocjonalnego, jak i fizycznego, które spowodowane jest bezpośrednio przez stres obecny w miejscu pracy. Objawy wypalenia zawodowego po raz pierwszy opisał amerykański psycholog H. J. Freudenberg, który wskazał, że jest to syndrom poczucia psychicznego i fizycznego wyczerpania, niecierpliwości, nadmiernej skłonności do irytacji, połączony z cynizmem i uczuciem chronicznego znudzenia, a także skłonnością do izolowania się i tłumienia emocji. 

Początkowo, czyli w latach siedemdziesiątych XX wieku, kiedy to rozpoczęto opisywanie zjawiska zespołu wypalenia zawodowego, łączono go wyłącznie z zawodami, które związane były z niesieniem pomocy. Obecnie uważa się, że dotyczy on przedstawicieli wszystkich zawodów.

1 stycznia 2022 roku weszła w życia nowa wersja Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych, tzw. ICD, która uwzględnia w kodzie QD85 wypalenie zawodowe. Zgodnie z definicją przyjętą przez WHO, która odpowiedzialna jest za sporządzenie ICD, wypalenie zawodowe to syndrom wynikający z przewlekłego stresu w miejscu pracy, który nie został w sposób skuteczny opanowany. 

Syndrom wypalenia zawodowego charakteryzuje się trzema wymiarami. Są to: – uczucie wyczerpania, – zwiększony dystans psychiczny do wykonywanej pracy lub poczucie negatywizmu bądź cynizmu związane z wykonywaną pracą, – poczucie nieskuteczności i braku spełnienia.

Wyraźnie podkreśla się ponadto, że wypalenie zawodowe odnosi się do zjawisk w kontekście zawodowym i nie należy stosować go do doświadczeń związanych z innymi dziedzinami życia.

ICD, czyli z ang. International Classification of Diseas, to klasyfikacja medyczna, której celem jest ujednolicenie nazw chorób i ułatwienie raportowania, przygotowywania statystyk oraz oceniania globalnych problemów zdrowotnych. Jej zadaniem jest także usystematyzowanie pracy lekarzy, m.in. podczas wystawiania zwolnień lekarskich. Poszczególne jednostki chorobowe posiadają bowiem przypisany sobie kod. Co istotne, obecnie obowiązująca klasyfikacja ICD-11 zmienia sposób ich kodowania, ale także znacznie poszerzyła listę chorób i problemów zdrowotnych. 

Dodanie wypalenia zawodowego do ICD-11 spowodowało duże problemy interpretacyjne związane z możliwością wystawienia L4 z tego powodu. Nie ma w chwili obecnej jednoznacznego stanowiska w tej sprawie. Z jednej strony eksperci podkreślają bowiem, że wypalenie zawodowe umieszczone zostało nie wśród chorób, ale czynników wpływających na stan zdrowia. Tym samym nie może ono stać się podstawą do wystawienia L4. Inni twierdzą zaś, że skoro syndrom wypalenia zawodowego posiada swój numer statystyczny, to może zostać uznany za podstawę wystawienia L4.