Czym jest CETA? Odpowiadamy na najważniejsze pytania

1. Czym jest CETA? CETA (Comprehensive Economic and Trade Agreement) to międzynarodowa umowa handlowa zawarta pomiędzy Unią Europejską a Kanadą. Proponuje zniesienie niemal wszystkich ceł i barier pozataryfowych oraz liberalizację handlu usługami między Unią Europejską a Kanadą. To pierwsza tego typu umowa między UE a jedną z ważnych światowych gospodarek.

2. Kiedy zacznie obowiązywać?

Negocjacje ws. umowy trwały pięć lat i zakończyły się we wrześniu 2014 roku. Porozumienie ma być zawarte w październiku podczas szczytu UE-Kanada. Na początku lipca Komisja Europejska formalnie zaproponowała państwom członkowskim, by podpisały umowę. Po tym, jak to zrobią i przegłosuje ją Parlament Europejski, będzie ona mogła tymczasowo wejść w życie. Ostateczna decyzja należeć będzie jednak do parlamentów narodowych. Tymczasowe stosowanie umowy dotyczyć ma tylko relacji handlowych. Do czasu ratyfikacji przez wszystkie kraje członkowskie zawieszona będzie inwestycyjna część umowy.

3. Jaki jest obecny zakres handlu między Kanadą a UE? Kanada jest dwunastym co do wielkości partnerem handlowym UE, obroty te stanowią prawie 10 proc. handlu zagranicznego Unii. UE jest drugim największym partnerem handlowym Kanady po Stanach Zjednoczonych.

Wartość obrotu towarowego między UE a Kanadą wynosi prawie 60 mld euro rocznie. Głównym przedmiotem unijnego eksportu do Kanady są maszyny, sprzęt transportowy i produkty chemiczne. Wartość usług komercyjnych – głównie transportowych, podróżnych, ubezpieczeniowych i komunikacyjnych – przekracza 26 mld euro (2012).

Jednym z kluczowych elementów stosunków między UE a Kanadą są również inwestycje. UE jest drugim co do wielkości inwestorem zagranicznym w Kanadzie, a Kanada czwartym największym inwestorem zagranicznym w UE. W 2012 r. wartość europejskich inwestycji w Kanadzie wyniosła prawie 260 mld euro, a wielkość kanadyjskich inwestycji bezpośrednich w UE przekroczyła 142 mld euro.

4. Jakie korzyści odniesie UE dzięki umowie CETA?

Oczekuje się, że umowa spowoduje wzrost handlu towarami i usługami między UE a Kanadą o prawie jedną czwartą. Dzięki CETA PKB w Europie ma wzrosnąć o ok. 12 mld euro rocznie.

CETA wyeliminuje niemal wszystkie przywozowe należności celne obciążające eksporterów europejskich, co pozwoli zaoszczędzić około 500 mln euro rocznie. Pomoże ona również usunąć niektóre biurokratyczne utrudnienia w handlu.

Przedsiębiorstwa unijne będą mogły ubiegać się o zamówienia publiczne w Kanadzie i będą miały możliwość dostępu do kanadyjskiego rynku usług i inwestycji. Będą mogły świadczyć też usługi pocztowe i telekomunikacyjne oraz usługi transportu morskiego. CETA ułatwi również firmom UE prowadzenie w Kanadzie działalności w sektorze usług finansowych.

Umowa ułatwi czasowe przemieszczanie się kluczowych pracowników przedsiębiorstw i usługodawców między UE a Kanadą, a europejscy inżynierowie, księgowi czy architekci będą mogli również świadczyć usługi bezpośrednio kanadyjskim klientom. Skorzystać mogłyby m.in. firmy telekomunikacyjne, energetyczne, świadczące usługi bankowe, biznesowe czy ubezpieczeniowe.

5. Jaki będzie wpływ na rolnictwo?

Otwarcie rynków może przyczynić się do obniżenia cen i zapewnić konsumentom większy wybór. Jako jeden z głównych producentów żywności wysokiej jakości UE odniesie korzyści z możliwości zwiększenia sprzedaży na rynku o wysokim dochodzie. CETA zapewni dodatkową ochronę wielu unijnym produktom z określonych obszarów geograficznych, takim jak szynka parmeńska, szynka szwarcwaldzka czy ser roquefort.

Minister rolnictwa Krzysztof Jurgiel ocenił we wtorek, że umowa o wolnym handlu między UE i Kanadą "nie jest doskonała, niesie sporo zagrożeń" i brak jest w niej pewnych zapisów. - Dyskutujemy na ten temat, jest sporo zagrożeń, ale decyzja jest całego rządu, jaka będzie - zobaczymy - dodał. Dopytywany, czy CETA nie grozi zalewem taniej żywności z Kanady do Polski, odparł, że to "zbyt pochopnie powiedziane stwierdzenie".

6. Czy CETA narusza przepisy UE dotyczące bezpieczeństwa żywności lub środowiska?

Podobnie jak obecnie, kanadyjskie produkty będą mogły być przywożone i sprzedawane w UE, jeżeli będą w pełni zgodne z unijnymi przepisami. Na przykład CETA nie ma wpływu na regulacje UE w sprawie wołowiny zawierającej hormony wzrostu lub GMO.

CETA nie będzie ograniczać ani UE, ani Kanady w opracowywaniu nowych aktów prawnych w takich obszarach interesu publicznego jak środowisko, zdrowie i bezpieczeństwo.

7. Jakie jest stanowisko polskiego rządu ws. CETA?

Premier Beata Szydło zapowiedziała we wtorek, że Polska nie przystąpi do umowy CETA, jeśli "nie będzie nam ona gwarantowała tego, co uważamy za istotne".

Stanowisko polskiego rządu dotyczące kompleksowej umowy handlowo-inwestycyjnej między UE a Kanadą (CETA) prawdopodobnie zostanie przyjęte na następnym posiedzeniu Rady Ministrów - powiedział w środę w Sejmie wiceminister rozwoju Radosław Domagalski-Łabędzki.

8. Rozstrzyganie sporów

Komisja Europejska i Kanada zgodziły się, by do CETA włączyć nowy mechanizm rozstrzygania sporów inwestycyjnych w postaci Systemu Sądu Inwestycyjnego (ICS), ze stałą listą arbitrów oraz możliwością apelacji. Zastąpić ma dotychczas stosowaną klauzulę ISDS. Polska popiera zmiany w mechanizmie arbitrażu międzynarodowego, z zastrzeżeniem, że będzie miała wpływ na orzecznictwo ICS.

Szef polskiej dyplomacji Witold Waszczykowski ocenił we wtorek w TVN24, że umowa o wolnym handlu między UE i Kanadą na poziomie geopolitycznym wydaje się korzystna, a ekonomicznym - neutralna. Wskazał też, że trwa badanie, czy porozumienie nie otworzy "furtki niekorzystnych rozstrzygnięć prawnych".

9. Jakie zagrożenia płyną z CETA?

Pojawiają się prognozy, według których CETA będzie miała poważne konsekwencje dla pracowników - utrata nawet 200 tys. miejsc pracy do 2023 roku (badania Fundacji Akcja Demokracja).

- Są badania, które wskazują, że wpływ tej umowy na rynek pracy będzie negatywny, znikną setki tysięcy miejsc pracy w sektorze rolnictwa. Będą duże kontyngenty do UE produktów z Kanady, tym czasem 80 proc. polskiego eksportu produktów rolnych idzie na rynek UE. Produkty z Kanady będą dla nas dużą konkurencją - mówi Bogumił Kolmasiak z Fundacji Akcja Demokracja.

Przeciwnicy umowy podkreślają, że Kanadyjczycy zezwalają na sprzedaż pewnych produktów modyfikowanych genetycznie - np. jabłek czy łososia. Według nich po podpisaniu umowy obniżone zostaną cła wwozowe na te produkty, co poskutkuje zwiększeniem ich eksportu do Europy.

Kanada jest trzecim na świecie producentem żywności GMO.

- CETA to stworzenie furtki dla żywności genetycznie modyfikowanej. Obawiamy się, że wiele szkodliwych produktów z Kanady trafi do Polski - podkreślił we wtorek Mirosław Maliszewski z PSL. - Mamy prawo przypuszczać, że żywność produkowana przy dużym użyciu chemii - czego w Europie i Polsce nie ma - również będzie mogła trafiać na nasz rynek, ponieważ będzie ona tańsza ze względu na charakter tamtejszego rolnictwa, będzie wypierała polską żywność - dodał.

Krytycy CETA zwracają też uwagę na ryzyko "równania w dół" w przypadku ochrony środowiska. Pojawiają się głównie zarzuty dotyczące rabunkowego wydobycia ropy czy eksploatacji piasków bitumicznych w Kanadzie. Nie tylko niszczy to środowisko, ale także pozbawia kanadyjskich Indian prawa do użytkowania należnej ziemi.

Gorąca dyskusja o CETA:

Autor: tol//ms / Źródło: tvn24bis.pl, PAP