Poręczyciel – kim jest i kto może nim zostać? Jakie są konsekwencje poręczenia?

● Ustanowienie poręczyciela zmniejsza ryzyko instytucji finansowej i ułatwia otrzymanie kredytu lub pożyczki. ● Poręczyciel zobowiązuje się do spłaty zobowiązań innej osoby, jeżeli osoba ta przestanie to robić. ● Poręczenie czyjegoś zobowiązania wpływa na zdolność kredytową poręczyciela. ● Rodzajem poręczenia jest poręczenie na wekslu, czyli tzw. awal.

Umowa poręczenia regulowana jest ustawą z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks Cywilny. Funkcjonowanie kredytów odbywa się natomiast przede wszystkim na podstawie ustawy z 29 sierpnia 1997 r. prawo bankowe.

Umowa poręczenia jest zdefiniowana w art. 876 Kodeksu Cywilnego. Jest ona pisemną umową zobowiązującą wskazaną osobę do spłaty zobowiązań innej, określonej osoby, jeżeli ta nie będzie tego robić samemu. 

Dla banku poręczenie to znaczące ograniczenie ryzyka kredytowego gdy istnieją jakiekolwiek wątpliwości względem kredytobiorcy. Najczęściej wątpliwości te dotyczą jego zdolności kredytowej. Ustanowienie poręczyciela może tym samym umożliwiać zawarcie umowy kredytowej lub poprawić warunki, na jakich zostanie zawarta.

Dla osoby poręczającej, czyli poręczyciela, to zobowiązanie finansowe, z którego sam nie odnosi żadnych wymiernych korzyści. Dlatego najczęściej poręczycielami zostają osoby blisko spokrewnione z kredytobiorcą. Przeważnie banki nie godzą się przy tym na uczynienie poręczycielem małżonka kredytobiorcy.

Przykładem na kredyt gwarantowany przez poręczyciela jest kredyt studencki, będący rodzajem kredytu konsumpcyjnego. Nic jednak nie stoi na przeszkodzie, by poręczany był inny rodzaj kredytu, np. kredyt hipoteczny.

Poręczyciel, nazywany również żyrantem lub gwarantem, to tym samym osoba, która pomaga innej osobie uzyskać kredyt lub pożyczkę. Robi to poprzez zobowiązanie się, że jeżeli osoba zaciągająca kredyt lub pożyczkę przestanie ją spłacać, to samemu zacznie spłacać te należności.

Zobowiązanie to zmniejsza obawy banku przed udzieleniem kredytu lub pożyczki na dwa sposoby. Po pierwsze uwiarygadnia jej klienta, ponieważ klient ten znalazł osobę ręczącą za jej odpowiedzialność własnym majątkiem. Po drugie zaś teoretycznie gwarantuje spłatę zobowiązań nawet w przypadku nieuczciwości lub niewypłacalności klienta.

Kto może zostać poręczycielem, czyli żyrantem kredytu lub pożyczki? Istnieją trzy podstawowe warunki, aby móc nim zostać: - bycie pełnoletnim, - posiadanie pełnej zdolności do czynności prawnych, - posiadanie zdolności kredytowej. 

Banki i inne instytucje finansowe mogą ponadto ustanawiać dodatkowe wymagania dotyczące potencjalnych poręczycieli, np. określać ich maksymalny wiek lub poziom osiąganych przez nich dochodów. Decyzja o tym, kto może zostać poręczycielem, w każdym przypadku należy więc do instytucji finansowej, która miałaby udzielić danego kredytu lub pożyczki.

Należy pamiętać, że na zdolność kredytową składają się nie tylko osiągane dochody, ale również niezaleganie ze spłatą własnych dotychczasowych zobowiązań. Poręczyciel nie może więc figurować jako dłużnik w rejestrach Biur Informacji Gospodarczej.

Jak wygląda ustanowienie poręczyciela? Umowa poręczenia stanowi oddzielną umowę od umowy kredytu lub pożyczki. Najczęściej obie te umowy są jednak podpisywane jednocześnie i w obecności wszystkich trzech stron – banku, pożyczkobiorcy/kredytobiorcy oraz poręczyciela.

Jeżeli w umowie poręczenia nie ustalono inaczej, poręczyciel odpowiada za określone czyjeś zobowiązania całym swoim majątkiem. Tym samym poręczenie to rzutuje na zdolność kredytową samego poręczyciela. 

Jednocześnie poręczyciel ma określone prawa: - otrzymania informacji o sytuacji majątkowej osoby, za którą miałby poręczyć, - otrzymania informacji na temat aktualnego stanu spłaty kredytu, w tym ew. opóźnieniach, - żądania od wierzyciela zwrotu kwot zapłaconych za jego zobowiązania.

Tym samym konieczność spłacania przez poręczyciela czyjegoś zobowiązania nie oznacza, że zobowiązanie to przechodzi na niego. Poręczyciel będzie miał bowiem później prawo do odzyskania od osoby, za którą poręczył, wszystkich środków przeznaczonych na spłatę jej zobowiązań.

Rodzajem poręczenia jest również tzw. awal, czyli poręczenie na wekslu. Jest to po prostu poręczenie za zobowiązanie dłużnika wynikające z weksla, czyli papieru wartościowego, na którym podpisana osoba zobowiązuje się do bezwarunkowego wypłacenia innej osobie określonej kwoty w określonym terminie.

W przypadku poręczenia na wekslu poręczyciel nazywany jest awalistą. Przepisy dotyczące poręczeń wekslowych regulowane są ustawą z dnia 28 kwietnia 1936 roku prawo wekslowe.

Akty prawne: Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks Cywilny; Ustawa z 29 sierpnia 1997 r. prawo bankowe