Kredyt konsumpcyjny – jaką może mieć wysokość i na co można go przeznaczyć

● Kredyt konsumpcyjny to szeroka gama kredytów udzielanych tylko osobom prywatnym i jedynie przez banki. ● Kredyty konsumpcyjne dzielą się na gotówkowe oraz bezgotówkowe. W drugim przypadku to m.in. kredyty ratalne, na rachunku bieżącym oraz kredyty studenckie. ● Kredyt konsumpcyjny nie zawsze musi mieć określony cel finansowania. ● Kredyt konsumpcyjny należy odróżnić od kredytu konsumenckiego określonego odrębną ustawą.

Funkcjonowanie kredytów reguluje ustawa z 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe oraz ustawa z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim. Pojęcie kredytu konsumpcyjnego jako takie nie jest przy tym ściśle zdefiniowane prawnie.

Zgodnie z definicją zawartą w ustawie Prawo bankowe kredytem jest umowa, na mocy której "bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu".

Inaczej mówiąc, kredytem jest umowa, na podstawie której bank pożycza kredytobiorcy określoną kwotę pieniędzy na określony czas, zaś kredytobiorca zobowiązany jest do wykorzystania tych pieniędzy na określony cel oraz zwrotu pożyczonej kwoty w określonym terminie. Kwota należna do zwrotu zostaje przy tym powiększona o wynagrodzenie banku, na które składają się przede wszystkim uzgodnione odsetki oraz prowizje.

W praktyce na rynku funkcjonuje wiele rodzajów kredytów skierowanych do różnych osób i służących różnym celom. W przypadku klientów indywidualnych (osób fizycznych) dostępne są przede wszystkim trzy rodzaje: konsumpcyjny, hipoteczny i konsolidacyjny.

Kredyt konsumpcyjny przeznaczony jest wyłącznie dla klientów indywidualnych na cele niezwiązane z ich działalnością gospodarczą lub zawodową. Podobnie jak przy innych kredytach, do jego wzięcia konieczne jest posiadanie zdolności kredytowej. Zarazem jednak kredyty konsumpcyjne nie są ściśle zdefiniowane w przepisach i stanowią dość szeroką gamę różnego rodzaju kredytów służących różnym celom i udzielanym na różne kwoty – od kilku tysięcy do nawet kilku milionów złotych. 

Cechą wyróżniającą kredyt konsumpcyjny spośród innych rodzajów jest to, że nie zawsze musi on mieć określony cel finansowania. Inaczej mówiąc, pożyczone pieniądze czasem mogą zostać przeznaczone na dowolny cel, a udzielający kredytu bank nie będzie o to pytał kredytobiorcy.

Kredyt konsumpcyjny udzielany jest wyłącznie przez banki, a jego zabezpieczeniem najczęściej są dochody kredytobiorcy. 

Istnieją różne rodzaje kredytów konsumpcyjnych, funkcjonujących w postaci konkretnych produktów bankowych. Najważniejsze rodzaje kredytów konsumpcyjnych to:

● kredyt gotówkowy, wypłacany do ręki w kasie banku lub przelewem na wskazany rachunek bankowy, ● kredyt bezgotówkowy, wypłacany najczęściej bezpośrednio na konto sprzedawcy; to m.in.: – kredyt ratalny, wykorzystywany zwykle do zakupu elementów wyposażenia domu, np. nowego telewizora lub sprzętu AGD, – kredyt na rachunku bieżącym polegający na tym, że przez określony czas saldo rachunku bankowego może pozostawać ujemne, – kredyt studencki skierowany do uczniów szkół wyższych, umożliwiający im finansowanie studiów lub wydatków bieżących w trakcie trwania nauki.

Udzielanie kredytów jest dla banku działalnością przynoszącą istotne zyski, ale jednocześnie dość ryzykowną – nigdy nie ma pewności, że dany kredytobiorca będzie w stanie zwrócić pożyczone pieniądze.

Dlatego aby wziąć kredyt, konieczne jest spełnienie określanych przez bank wymagań, wśród nich przede wszystkim posiadanie tzw. zdolności kredytowej. Zdolność kredytowa to oszacowana przez bank maksymalna wysokość rat kredytowych, jaką dana osoba będzie w stanie spłacać – wpływa ona więc nie tylko na możliwość wzięcia kredytu, ale również na jego dopuszczalną wysokość. 

Wyliczając zdolność kredytową danej osoby, banki biorą pod uwagę również jej historię kredytową, a więc to, jak dotychczas spłacała ona swoje zobowiązania. Nieterminowe spłacanie zobowiązań niemal zawsze pozbawia możliwości zaciągnięcia nowego kredytu w przyszłości. Wyjątkiem jest tutaj jedynie kredyt konsolidacyjny.

Informacje na temat kredytobiorców znaleźć można m.in. w Biurze Informacji Kredytowej (BIK), zaś na temat dłużników – w Biurach Informacji Gospodarczej. 

Kredyt konsumpcyjny należy przy tym odróżniać od kredytu konsumenckiego, określonego prawnie na mocy ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim. To dwa podobne rozwiązania i mogą być udzielane na te same cele, nie są one jednak tożsame. 

O ile kredyt konsumpcyjny jest w praktyce dość pojemnym określeniem, obejmującym bardzo różne produkty, o tyle kredyt konsumencki jest uregulowany znacznie ściślej.

Kredytów konsumenckich mogą udzielać nie tylko banki, ale również Spółdzielcze Kasy Oszczędnościowo-Kapitałowe i inne instytucje pożyczkowe. Jego maksymalna wysokość wynosi 255 550 zł, cel finansowania musi być określony, a kredytobiorca może odstąpić od umowy w ciągu 14 dni.

W praktyce niektóre kredyty konsumpcyjne mogą okazać się konsumenckimi, a inne nie – wszystko zależy od tego, czy spełniają określone ustawą cechy kredytu konsumenckiego. Przykładowo niewielki kredyt na wydatki bieżące jest konsumpcyjny, ale już kredyt wzięty na samochód na kwotę nie wyższą niż 255 550 zł będzie kredytem konsumenckim. 

Akty prawne: Ustawa z 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe; Ustawa z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim