Siła nabywcza pieniądza – od czego zależy? Jaka jest siła nabywcza złotego na tle innych państw Europy?

Źródło:
TVN24 Biznes
Belka: inflacja już przekształciła się w spiralę cenowo-płacową, którą będzie bardzo trudno zatrzymać
Belka: inflacja już przekształciła się w spiralę cenowo-płacową, którą będzie bardzo trudno zatrzymaćTVN24
wideo 2/3
Belka: inflacja już przekształciła się w spiralę cenowo-płacową, którą będzie bardzo trudno zatrzymaćTVN24

Nominalna ilość posiadanych pieniędzy nie jest tożsama z ich rzeczywistą wartością – za 100 złotych można dziś kupić znacznie mniej niż 10 czy 20 lat temu. Na to, ile realnie warte są nasze pieniądze, najlepiej wskazuje ich siła nabywcza. Czym jest siła nabywcza pieniądza? Z czego wynika i jak się zmienia?

Siła nabywcza pieniądza to jego realna wartość – pokazuje, ile towarów i usług można nabyć za określoną jednostkę pieniądza.Wyróżnia się też siłę nabywczą ludności wskazującą, ile dóbr i usług może zakupić statystyczny mieszkaniec.Siła nabywcza jest nierozerwalnie związana z gospodarką danego kraju.Siła nabywcza w Polsce wyniosła w 2020 roku 51 proc. średniej siły nabywczej w Europie. Najwyższa była w Lichtensteinie, zaś najniższa na Ukrainie.

Siła nabywcza pieniądza

Siła nabywcza jest pojęciem z dziedziny ekonomii. Jako takie nie ma definicji ustawowej, ale definiowane jest w opracowaniach naukowych oraz podręcznikach do makro- lub mikroekonomii.

Siła nabywcza pieniądza jest po prostu realną wartością tego pieniądza – wskazuje na to, ile dóbr można za określoną ilość (jednostkę) pieniądza kupić. Wyróżnia się przy tym dwa rodzaje siły nabywczej:

siła nabywcza pieniądza, to ilość towarów, które można nabyć za pewną ilość pieniądza, np. za 100 zł, – siła nabywcza ludności, to możność kupienia przez ludzi określonej liczby dóbr i usług, wyrażana sumą pieniędzy oraz kredytów, którymi ludzie ci dysponują.

Siła nabywcza nie jest stała i podlega stałym wahaniom. Przykładowo gdy ceny rosną (inflacja), siła nabywcza pieniądza maleje, czyli za tę samą ilość pieniędzy można kupić coraz mniej dóbr. I odwrotnie – jeżeli ceny spadają (deflacja), to siła nabywcza rośnie, czyli za tę samą ilość pieniędzy można kupić coraz więcej.

Pojęcie siły nabywczej jest nierozerwalnie związane z gospodarką danego państwa. Zależy od kondycji tej gospodarki, a przede wszystkim funkcjonujących w niej cen i wynagrodzeń, na które wpływ mają poszczególne państwa. 

Spadek siły nabywczej pieniądza 

Siła nabywcza pieniądza zależy od aktualnych cen w gospodarce, ceny te kształtują się jednak na podstawie wielu różnych czynników. Od czego zależy aktualna siła nabywcza?

Przede wszystkim siła nabywcza określonej jednostki pieniądza zmienia się z czasem – w praktyce prawie zawsze maleje. 100 zł lub 100 euro miało wyższą siłę nabywczą 10 czy 20 lat temu niż ma obecnie. Związane jest to ze zjawiskiem inflacji, która – póki utrzymuje się na niskim poziomie – jest uważana za zjawisko naturalne i korzystne dla gospodarki.

Olbrzymi wpływ na siłę nabywczą pieniądza mają również różnice kursowe. Gdy kurs złotówki spada (dewaluacja), to spada też jej siła nabywcza względem wszystkich towarów zagranicznych, czyli towary te stają się droższe. I odwrotnie, gdy kurs złotówki rośnie (rewaluacja), to rośnie również jej siła nabywcza względem towarów zagranicznych, czyli towary te stają się tańsze.

Bywa również, że na siłę nabywczą pieniądza mają wpływ bezpośrednie działania poszczególnych rządów, np. denominacja waluty, czyli zmiana jej nominalnej wartości, a zwłaszcza działania zwiększające inflację, np. zwiększanie emisji pieniądza przez bank centralny.

Koszyk towarów i usług

Z pojęciem siły nabywczej wiążą się dwa inne pojęcia: wskaźnik cen towarów i usług konsumpcyjnych (CPI, Consumer Price Index) oraz parytet siły nabywczej (PPP, Purchasing Power Parity). 

CPI jest najpopularniejszą miarą poziomu cen w danej gospodarce. Oblicza się ją tworząc zestaw (tzw. koszyk) towarów i usług najczęściej kupowanych przez statystyczne gospodarstwo domowe. Następnie ceny dóbr w tym koszyku są regularnie sprawdzane, a ich zmiana obrazuje aktualny poziom inflacji/deflacji w gospodarce. 

W Polsce mierzeniem CPI zajmuje się Główny Urząd Statystyczny posługujący się koszykiem ok. 2 tys. różnych towarów i usług. CPI bywa czasem uważany nie tyle za wskaźnik zmian siły nabywczej określonej waluty, ile za wskaźnik zmian kosztów utrzymania. Mimo to razem ze wskaźnikiem cen dóbr produkcyjnych (PPI, Producer Price Index) pozostaje najpowszechniejszym miernikiem poziomu inflacji.

Parytet siły nabywczej

Drugim pojęciem związanym z siłą nabywczą jest jej parytet. Parytet siły nabywczej to wskaźnik pokazujący różnice cen pomiędzy różnymi krajami. Wyliczany jest również poprzez utworzenie możliwie miarodajnego koszyka towarów i usług, a następnie porównywanie cen dóbr z tego samego koszyka w gospodarkach różnych państw. 

W ten sposób możliwe jest porównanie tych cen nie tylko nominalnie, w oparciu o kursy walutowe, ale również realnie, czyli z uwzględnieniem siły nabywczej w poszczególnych państwach.

Siła nabywcza pieniądza w Polsce

Mierzeniem i porównywaniem siły nabywczej ludności w Europie zajmuje się m.in. niemiecki koncern GfK. Publikuje ona na ten temat coroczne raporty, w których przedstawia wyliczenia pokazujące, ile euro mieszkaniec danego kraju mógł przeciętnie przeznaczyć na wydatki konsumenckie i oszczędności.

Według wyliczeń GfK siła nabywcza w Polsce wyniosła w 2020 roku 7 143 euro na mieszkańca – tyle statystycznie każdy Polak miał tzw. dochodu rozporządzalnego, czyli pozostałego po odjęciu podatków. 

Największa siła nabywcza była w Warszawie i wyniosła 12 120 euro, najmniejsza zaś na Mazowszu w powiecie szydłowieckim – 4 721 euro. 

Siła nabywcza w Europie

Za pomocą raportów GfK możliwe jest również porównanie siły nabywczej ludności w poszczególnych państwach Europy. Z porównania tego wynika, że choć siła nabywcza w Polsce niemal nieprzerwanie rośnie, wciąż pozostaje ona znacznie niższa niż w państwach Europy Zachodniej. 

W 2020 roku siła nabywcza w Polsce wynosiła jedynie 51 proc. średniej siły nabywczej w całej Europie, która wyniosła 13 894 euro. Tym samym Polska zajęła 28. miejsce spośród 42 europejskich państw, dla których wyliczono siłę nabywczą.

Najwyższa siła nabywcza w Europie była w 2020 roku w Lichtensteinie – 64 240 euro, Szwajcarii – 41 998 euro, oraz Luksemburgu – 34 119 euro. Najniższą siłę nabywczą raport GfK wskazał natomiast w Ukrainie, gdzie wyniosła 1 703 euro – przeszło czterokrotnie mniej niż w Polsce.

Autorka/Autor:red.

Źródło: TVN24 Biznes

Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock

Pozostałe wiadomości

Miliarder i sponsor kampanii wyborczej Donalda Trumpa Howard Lutnick został wybrany na nowego szefa ministerstwa handlu USA - podaje Reuters. Weteran Wall Street, którego działalność rozciąga się od domów maklerskich po nieruchomości, był w ostatnich miesiącach jednym z największych promotorów Donalda Trumpa w świecie biznesu. Teraz będzie odpowiedzialny za wprowadzenie obiecywanych przez Trumpa ceł.

Weteran Wall Street sekretarzem handlu w administracji Trumpa

Weteran Wall Street sekretarzem handlu w administracji Trumpa

Źródło:
Reuters, PAP

- Jestem rozczarowany, generalnie, słabością polityki gospodarczej, która nie reaguje na wiele strukturalnych problemów - powiedział w programie "Fakty po Faktach" w TVN24 prof. Jerzy Hausner. Wyjaśnił także, skąd biorą się wysokie ceny energii i jak im zaradzić.

Hausner: jestem rozczarowany słabością polityki gospodarczej

Hausner: jestem rozczarowany słabością polityki gospodarczej

Źródło:
TVN24

Departament Sprawiedliwości USA zwróci się do sędziego o wymuszenie na spółce Alphabet (właścicielu Google'a) sprzedaży swojej przeglądarki internetowej Chrome - poinformował w poniedziałek Bloomberg News, powołując się na osoby zaznajomione z planami. To odpowiedź na wyrok sądu federalnego i zarzut, że to gigant szkodzi konsumentom, wykorzystując i utrzymując pozycję monopolisty.

Gigant może być zmuszony do pozbycia się kluczowego produktu

Gigant może być zmuszony do pozbycia się kluczowego produktu

Źródło:
Reuters, BBC, tvn24.pl

- Możliwe jest przedłużenie mrożenia cen energii do końca 2025 roku - powiedział we wtorek minister finansów Andrzej Domański. Dodał, że rząd chce zobaczyć, jakie będą ceny energii w IV kwartale 2024 roku i w I kwartale 2025. Zapewnił również, że sytuacji gdy gospodarstwa domowe będą potrzebowały dodatkowego wsparcia, ponownie zostanie uruchomiony bon energetyczny.

Minister finansów: ceny energii mogą być zamrożone do końca 2025 roku. Bon w drugiej połowie

Minister finansów: ceny energii mogą być zamrożone do końca 2025 roku. Bon w drugiej połowie

Źródło:
PAP

KPRM poinformował o przyjęciu dwóch ważnych aktów dla przedsiębiorców. Pierwszy to autopoprawka do projektu obniżającego składkę zdrowotną dla przedsiębiorców od 2025 r. Drugi to projekt obniżający składkę zdrowotną dla przedsiębiorców od 2026 r.

Rząd przyjął zmiany w składce zdrowotnej. Przedsiębiorcy zapłacą mniej od stycznia

Rząd przyjął zmiany w składce zdrowotnej. Przedsiębiorcy zapłacą mniej od stycznia

Aktualizacja:
Źródło:
tvn24.pl, PAP

Na wtorkowym posiedzeniu Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy zamrażającej ceny energii dla gospodarstw domowych na 2025 rok.

Jest decyzja rządu w sprawie cen prądu

Jest decyzja rządu w sprawie cen prądu

Źródło:
tvn24.pl

- Kolejny przelew środków zapisanych w KPO może trafić na polskie konto już w grudniu - donosi z Brukseli Maciej Sokołowski, korespondent TVN24 i TVN24 BiS. Dziś wniosek złożony przez Polskę we wrześniu przeszedł kolejny etap. Nad Wisłę trafić ma w ramach drugiej transzy 9,5 miliarda euro.

"Rekordowy przelew trafi do Polski pod choinkę". Pieniądze z KPO na kolejnym etapie

"Rekordowy przelew trafi do Polski pod choinkę". Pieniądze z KPO na kolejnym etapie

Źródło:
TVN24, PAP

Sejm uchwalił we wtorek zmiany ustaw o podatku rolnym, o podatkach i opłatach lokalnych oraz o opłacie skarbowej. Zmiany mają wejść w życie od 1 stycznia 2025 roku. Jak mówił w czasie prac sejmowych wiceminister finansów Jarosław Neneman, dotychczasowe przepisy były niejasne i nie pasowały do rzeczywistości.

Zmiany w podatkach uchwalone. Ma być jaśniej

Zmiany w podatkach uchwalone. Ma być jaśniej

Źródło:
PAP

Po dobrym otwarciu wtorkowej sesji na warszawskim parkiecie doszło do załamania nastrojów. Większość spółek traci na wartości, a największe spadki dotyczą banków oraz spółek paliwowych. Nagłe osłabienie zbiegło się z informacjami o zatwierdzeniu przez Rosję nowej doktryny nuklearnej.

Czerwono na giełdzie. Najsłabsze banki i spółki paliwowe

Czerwono na giełdzie. Najsłabsze banki i spółki paliwowe

Źródło:
PAP, tvn24.pl

W październiku 2024 roku średnia cena koszyka zakupowego spadła o 20 złotych w skali miesiąca - informuje ASM Sales Force Agency. Autorzy najnowszego Badania i Raportu Koszyk Zakupowy podkreślają, że już tylko w siedmiu sklepach za zestaw najpopularniejszych produktów trzeba zapłacić ponad 300 złotych. Gdzie zapłacimy najmniej za zakupy?

Dobre wiadomości ze sklepów. Koszyk zakupowy nieco tańszy

Dobre wiadomości ze sklepów. Koszyk zakupowy nieco tańszy

Źródło:
PAP, tvn24.pl

Młodzież ma zbyt łatwy dostęp do wszystkich produktów nikotynowych, takich jak e-papierosy i podgrzewacze tytoniu - wynika z opublikowanych we wtorek badań. Co ciekawe, młodzież częściej aniżeli rodzice ocenia dostęp tych produktów jako "zbyt łatwy".

Kupują jednorazówki, podgrzewacze, saszetki. Młodzi o dostępie do nikotyny: zbyt łatwy

Kupują jednorazówki, podgrzewacze, saszetki. Młodzi o dostępie do nikotyny: zbyt łatwy

Źródło:
PAP

Dwa z pięciu bloków w dwóch fińskich elektrowniach atomowych pozostają odłączone z powodu awarii – podali we wtorek operatorzy obu obiektów. Żadna z awarii - jak zapewnili ich operatorzy - nie wpływa na bezpieczeństwo radiacyjne.

Awarie dwóch reaktorów atomowych

Awarie dwóch reaktorów atomowych

Źródło:
PAP

Moją intencją jest to, żeby temat wynagrodzeń w Polsce przestał być tematem tabu - powiedział w rozmowie z redakcją biznesową tvn24.pl poseł Witold Zembaczyński z Koalicji Obywatelskiej. Chodzi o projekt zakładający obowiązkowe podawanie w ofertach pracy informacji o wynagrodzeniu.

Nowy obowiązek w sprawie wynagrodzeń. Jest projekt

Nowy obowiązek w sprawie wynagrodzeń. Jest projekt

Źródło:
tvn24.pl

Cinkciarz.pl zaproponuje klientom ugody gwarantujące zwrot 100 procent powierzonych środków w uzgodnionym terminie plus ustawowe odsetki - poinformowała we wtorek firma. Dodała, że jest to propozycja dla osób "poszukujących dodatkowego zabezpieczenia".

Cinkciarz ma propozycję dla klientów

Cinkciarz ma propozycję dla klientów

Źródło:
PAP

Amica podpisała ze Związkiem Zawodowym Pracowników porozumienie w sprawie zwolnień grupowych - poinformowała spółka w komunikacie. Strony porozumienia ustaliły, iż zwolnienia grupowe obejmą 39 pracowników spółki.

Zwolnienia grupowe w polskim gigancie. Wiadomo, ile osób straci pracę

Zwolnienia grupowe w polskim gigancie. Wiadomo, ile osób straci pracę

Źródło:
PAP

We wtorek trzech pracowników fabryki Hyundaia udusiło się w trakcie przeprowadzania testu wydajności jednego z pojazdów. Do zdarzenia doszło w południowokoreańskim mieście Ulsan. Służby badają okoliczności wypadku.

Tragedia w fabryce Hyundaia. Trzy osoby nie żyją

Tragedia w fabryce Hyundaia. Trzy osoby nie żyją

Źródło:
PAP

Rząd Danii i opozycja parlamentarna porozumiały się w poniedziałek w sprawie wprowadzenia od 2030 roku podatku od dwutlenku węgla w rolnictwie. Będzie to pierwsza na świecie tego rodzaju danina od produkcji żywności.

Pierwszy taki podatek na świecie

Pierwszy taki podatek na świecie

Źródło:
PAP

Ponad pół miliona przedsiębiorców złożyło już wniosek o wakacje składkowe - przekazał w poniedziałek Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Zgodnie z przepisami nowa ulga, czyli miesięczne zwolnienie z obowiązku płacenia składek przysługuje tak zwanym mikroprzedsiębiorcom oraz osobom prowadzącym jednoosobową działalność gospodarczą.

Nowa ulga dla przedsiębiorców. Lawina wniosków

Nowa ulga dla przedsiębiorców. Lawina wniosków

Źródło:
PAP

Nawet 40 tysięcy złotych dopłaty do samochodu można będzie pozyskać w ramach programu Mój elektryk 2.0 - wynika z projektu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej przedstawionego w poniedziałek do konsultacji. Środki z Krajowego Planu Odbudowy na dofinansowanie tak zwanych elektryków to ponad 1,6 miliarda złotych.

40 tysięcy złotych dopłaty. Jest propozycja

40 tysięcy złotych dopłaty. Jest propozycja

Źródło:
PAP