Chcą wiedzieć wszystko o naszych pieniądzach. Liczne zastrzeżenia do superprojektu

Katarzyna Szymielewicz z Fundacji Panoptykon: taki ruch musi budzić niepokój
Katarzyna Szymielewicz z Fundacji Panoptykon: taki ruch musi budzić niepokój
Fakty TVN
Katarzyna Szymielewicz z Fundacji Panoptykon: taki ruch musi budzić niepokójFakty TVN

Nowe narzędzie może wkrótce zyskać Krajowa Administracja Skarbowa. Jeżeli rządowy projekt zostanie przyjęty, to służba ta będzie miała szeroki dostęp do transakcji prowadzonych przez firmy, czyli pośrednio do informacji o tym, kto, gdzie, kiedy i za ile coś kupił. Superprojekt, na który składa się zmiana kilku ustaw, jest prowadzony pod hasłem "w celu przeciwdziałania wykorzystywania sektora finansowego do wyłudzeń skarbowych". Zastrzeżenie wobec niego zgłaszają zarówno banki, jak i fundacja Panoptykon. Zdaniem tej ostatniej państwo zyska nadmierną wiedzę o prywatnej sferze życia zwykłych obywateli.

Projekty, firmowane przez Ministerstwo Rozwoju i Finansów, znajdują się obecnie na etapie uzgodnień i konsultacji. Nie zostały jeszcze przyjęty przez Radę Ministrów i skierowane do Sejmu.

Z dokumentów opublikowanych przez Rządowe Centrum Legislacji wynika, że firmy za pośrednictwem banku mają codziennie przesyłać do Krajowej Administracji Skarbowej (KAS) dobowe wyciągi ze swoich kont.

System stałego śledzenia kont bankowych większości firm (wyłączone są z niego mikroprzedsiębiorstwa zatrudniające do 10 osób i nieprzekraczające rocznych obrotów na poziomie dwóch milionów euro) ma zacząć działać już 1 września.

"Podejrzane transakcje"

Poprzez nadzór nad przepływami pieniężnymi KAS chce wychwytywać podejrzane transakcje, które mają służyć wyłudzeniom podatkowym.

- Codzienny zrzut tych przelewów pozwoli zapobiec największym patologiom o charakterze przestępczym i nieprawidłowościom niemającym charakteru przestępczego - wyjaśnia Filip Świtała, dyrektor Departamentu Systemu Podatkowego w Ministerstwie Finansów.

Czym nowe zapisy różnią się od stanu obecnego? Dziś również fiskus ma wgląd w konta bankowe podatników, ale może to zrobić tylko w czasie czynności kontrolnych i musi w tym celu wystąpić do banku.

Projektowana ustawa zmienia sytuację w ten sposób, że banki same (na podstawie upoważnień od przedsiębiorców) mają codziennie przekazywać wyciągi do Krajowej Administracji Skarbowej. Firmy mające rachunki za granicą, będą musiały same dostarczać codzienne wyciągi z kont.

Szef Krajowej Administracji Skarbowej będzie mógł żądać od banków natychmiastowego zablokowania wskazanych przez niego kont na 72 godziny. Ma to umożliwić skuteczne zapobieżenie wyprowadzaniu przez nieuczciwych przedsiębiorców pieniędzy należnych państwu w postaci podatków.

Potężna baza danych

Fundacja Panoptykon zwraca uwagę, że jeżeli projektowane przepisy weszłyby w życie, aparat skarbowy zyskałby potężną bazę danych, w której znajdą się nie tylko informacje o przepływach finansowych, ale również informacje o zwykłych podatnikach niebędących przedsiębiorcami. Fiskus będzie wiedział na bieżąco kto, kiedy, gdzie i komu płacił przelewem albo kartą.

W dotychczas przeprowadzonych konsultacjach projekt ministra finansów nie wzbudził większych kontrowersji. Zastrzeżeń nie zgłosił Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych i Komisja Nadzoru Finansowego. Nie ma jednak w dokumentach z konsultacji opinii organizacji pozarządowych broniących praw obywatelskich.

"Konsultacje publiczne (z wybranymi organizacjami branżowymi, m.in. Związkiem Banków Polskich) i uzgodnienia międzyresortowe trwały zaledwie 3 dni robocze i skończyły się 24 maja" - wyjaśnia Fundacja Panoptykon, która działa na rzecz wolności i ochrony praw człowieka w społeczeństwie nadzorowanym.

Fundacja ta, która nie została zaproszona do udziału w konsultacjach projektu, ogłosiła swoje zastrzeżenia na stronie internetowej. Dowodzi w nich, że minister finansów posuwa się zbyt daleko w kontrolowaniu obywateli.

- Taki ruch skarbówki musi budzić niepokój. Nie wiadomo, dlaczego musi powstać nowa, osobna baza, skoro banki i tak mają te dane i mogą sygnalizować kontroli skarbowej, że trafiły na podejrzaną transakcję - wyjaśnia przedstawicielka Panoptykonu, Katarzyna Szymielewicz.

Zdaniem fundacji państwo zyska nadmierną wiedzę o prywatnej sferze życia zwykłych obywateli.

"Na Centralny Rejestr Danych Podatkowych można spojrzeć jak na listę płac sektora prywatnego i (na bieżąco aktualizowaną) historię naszych zakupów. Na podstawie takich danych można z powodzeniem profilować i kontrolować również podatników niebędących przedsiębiorcami (ustalać ich stan majątkowy, powiązania zawodowe, realne dochody i wydatki)" - pisze fundacja.

Ministerstwo Finansów nie widzi jednak w tym większego problemu. W uzasadnieniu do projektu ustawy czytamy, że zasady zbierania informacji przez Krajową Administrację Skarbową są zgodne z ustawą o ochronie danych osobowych. Z kolei długi okres przechowywania danych wynika, zdaniem resortu, z długotrwałości różnych procedur związanych z rozliczaniem nieuczciwych podatników z ich przewinień.

"Mogą być one wykorzystywane w wielu procedurach (np. podatkowych, karnych i karnoskarbowych) prowadzonych przez różne organy lub sądy wobec dużej liczby podmiotów, ponieważ często dotyczą przestępczości zorganizowanej. Procedury te są zwykle długotrwałe ze względu na ich skomplikowaną materię" - uzasadnia ministerstwo.

- Dzisiejsze analizy prowadzone przez służby skarbowe są ułomne - tłumaczy dyrektor Filip Świtała z Ministerstwa Finansów. - W dzisiejszym świecie wiele transakcji odbywa się szybko. Musimy więc na to odpowiednio szybko reagować i mieć do tego odpowiednie narzędzia. Projekt nie powstaje po to, żeby analizować prywatne transakcje osób fizycznych - mówi.

Fundacja Panoptykon podkreśla również, że Krajowa Administracja Skarbowa zbyt długo będzie przechowywać dane (nawet do 15 lat), co z punktu widzenia skutecznej walki z karuzelami VAT-owskimi, działającymi bardzo szybko, jest niepotrzebne.

Analiza "podejrzanych transakcji"

Niepokój Fundacji Panoptykon budzi również to, czym będą kierować się analitycy ryzyka w ocenianiu, które transakcje na kontach bankowych są podejrzane, a które nie. W ministerialnym projekcie ustawy nie ma bowiem żadnych kryteriów, wedle których służby skarbowe będą analizować i prześwietlać przepływy pieniędzy.

W pierwszym projekcie Ministerstwa Finansów kryteria takie były zapisane. Analiza ryzyka miała być przeprowadzana w oparciu o kryteria "behawioralne", "geograficzne", "ekonomiczne", "przedmiotowe" i "powiązań" przedsiębiorcy. Takie zapisy były jeszcze w marcu. W majowej wersji projektu ustawy o kryteriach nie ma już mowy.

"Brak przejrzystości już na poziomie przepisów prawa źle wróży przejrzystości projektowanego systemu analizy ryzyka" - ocenia Fundacja Panoptykon.

Zapytaliśmy Ministerstwo Finansów o to, w jakich okolicznościach z projektu ustawy zniknął zapis o tym, wedle jakich kryteriów analitycy skarbowi będą oceniać transakcje podatników. Paweł Jurek z wydziału prasowego Ministerstwa Finansów zapewnia, że nie będzie w tym względzie dowolności i uznaniowości.

- Kryteria oceny będą zachowane. Zniknęły one z projektu dlatego, że ostatecznie transakcje ma analizować Krajowa Administracja Skarbowa, a nie Krajowa Izba Rozliczeniowa - tłumaczy.

"Wobec dokonywania analiz ryzyka przez szefa KAS (...) określenie w ustawie kryteriów dokonywania analiz ryzyka nie jest wymagane" - czytamy w stanowisku MF zapisanym w raporcie z konsultacji publicznych.

"Rozważamy przywrócenie ogólnych kryteriów analizy ryzyka na zasadach podobnych jak to jest w ustawie o przeciwdziałaniu praniu brudnych pieniędzy" - odpowiedział na nasze pisemne pytanie w tej sprawie wydział prasowy Ministerstwa Finansów.

Kto za to wszystko zapłaci?

Zastrzeżenia do projektu Ministerstwa Finansów zgłasza również sektor bankowy. Chodzi o czas i o pieniądze. Banki bowiem, żeby spełnić wymagania ustawy o przeciwdziałaniu wyłudzeniom skarbowym, muszą zmodernizować swoje systemy komputerowe, co po pierwsze kosztuje, a po drugie wymaga czasu.

"Powstaje wątpliwość, czy banki będą miały organizacyjne i techniczne, systemowe możliwości tak szybkiej reakcji na żądanie blokady, aby zrealizować obowiązek natychmiastowej blokady rachunku" - sygnalizował w czasie konsultacji Związek Banków Polskich.

"Banki i SKOK-i powinny dostosować swoje systemy informatyczne do wymagań prawnych projektowanej ustawy" - twardo odpowiada Ministerstwo Finansów.

Związek Banków Polskich zapytał więc, kto za to zapłaci? Czy skoro na żądanie państwa banki muszą zmodernizować swe systemy, to czy państwo zwróci im poniesione nakłady? "Banki (SKOKi) same ponoszą koszt dostosowania swoich systemów informatycznych do nowych regulacji prawnych" - odpisało ministerstwo.

Autor: jp/gry / Źródło: tvn24bis.pl, Fakty TVN, PAP

Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock

Pozostałe wiadomości

Rotterdam, największy port w Europie, rozpoczął przygotowania do potencjalnego konfliktu z Rosją - podał "Financial Times". Rezerwuje miejsca dla okrętów z wyposażeniem wojskowym oraz planuje, dokąd przekierować transport cywilny w przypadku wojny.

Największy port Europy przygotowuje się na potencjalną wojnę

Największy port Europy przygotowuje się na potencjalną wojnę

Źródło:
PAP

We wtorek Komisja Europejska przedstawiła plan wsparcia branży chemicznej, która zmaga się ze spadkiem produkcji i zamykaniem zakładów. Sektor ten zapewnia 1,2 miliona miejsc pracy i dostarcza produkty dla ponad 90 procent przemysłu w Unii Europejskiej.

Ciemne chmury nad branżą. "Ostatni dzwonek"

Ciemne chmury nad branżą. "Ostatni dzwonek"

Źródło:
PAP

We wtorek Rada Ministrów przyjęła projekt ustawy dotyczący tak zwanych emerytur czerwcowych z lat 2009-2019 - podało Centrum Informacyjne Rządu w komunikacie. Nowe przepisy umożliwią ponowne przeliczenie świadczeń dla ponad 100 tysięcy osób.

Emerytury do ponownego przeliczenia. Rząd przyjął projekt

Emerytury do ponownego przeliczenia. Rząd przyjął projekt

Źródło:
tvn24.pl

Po latach napięć i spadku ruchu pasażerskiego lotnisko w Modlinie ma otrzymać nowy impuls rozwojowy. Ryanair zapowiada nowe kierunki i zwiększenie floty, terminal ma zostać rozbudowany, a do portu zaczynają wchodzić nowi przewoźnicy. Nad ambitnymi planami wciąż wisi jednak polityczne ryzyko.

Modlin przyspiesza. Ryanair inwestuje, nowi gracze na horyzoncie

Modlin przyspiesza. Ryanair inwestuje, nowi gracze na horyzoncie

Źródło:
tvn24.pl, PAP

Ruszyło odliczanie do przyjęcia euro przez Bułgarię. Państwa Unii Europejskiej zagłosowały we wtorek za przystąpieniem tego kraju do strefy euro 1 stycznia 2026 roku. Bułgaria zostanie 21. krajem Wspólnoty będącym członkiem eurolandu.

Euro w kolejnym kraju. Jest decyzja

Euro w kolejnym kraju. Jest decyzja

Źródło:
PAP

Wiceminister klimatu Miłosz Motyka przekazał, że możliwe są zmiany w proponowanych przepisach przeciwpożarowych dotyczących domowych magazynów energii. Wcześniej przeciw wymogom proponowanym przez Ministerstwo Rozwoju i Technologii zaprotestowała branża OZE.

Alarm w branży. Wiceminister zabiera głos

Alarm w branży. Wiceminister zabiera głos

Źródło:
PAP, tvn24.pl

We wtorkowym losowaniu Eurojackpot nie padła główna wygrana. W efekcie kumulacja rośnie do 260 milionów złotych. W Polsce odnotowano jedną wygraną czwartego stopnia. Oto liczby, które wylosowano 8 lipca 2025 roku.

Ogromna kumulacja w Eurojackpot

Ogromna kumulacja w Eurojackpot

Źródło:
tvn24.pl

Z najnowszego raportu porównywarki Rankomat wynika, że za obowiązkowe ubezpieczenie OC kierowca musi zapłacić dziś o 14 procent więcej niż przed rokiem. Średnia składka to prawie 700 zł. Gdzie najdrożej? Myli się ten, kto pomyśli, że w Warszawie. Stolica nie trafiła nawet do pierwszej trójki. Najwięcej muszą zapłacić mieszkańcy Gdańska, Wrocławia oraz Łodzi.

Obowiązkowe OC coraz droższe

Obowiązkowe OC coraz droższe

Źródło:
Rankomat.pltvn24.pl

W maju rynek mieszkaniowy się ożywił po obniżce stóp procentowych, jednak jak pokazują najnowsze dane było to chwilowe ożywienie. Jak wynika z raportu Otodom w czerwcu w siedmiu największych miastach sprzedano niespełna 3,1 tysiąca mieszkań.

Zaskakująca sytuacja na rynku. "Dane nie pozostawiają złudzeń"

Zaskakująca sytuacja na rynku. "Dane nie pozostawiają złudzeń"

Źródło:
PAP

- Nie wiadomo, kiedy prezes NBP Adam Glapiński zostanie przesłuchany przez sejmową Komisję Odpowiedzialności Konstytucyjnej w sprawie zarzutów z wniosku o pociągnięcie go do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu - poinformował przewodniczący komisji Zdzisław Gawlik z Koalicji Obywatelskiej. Nie wiadomo także, kiedy komisja zakończy prace w tej sprawie.

"Sprawa jest trudna, złożona, skomplikowana" Co z Trybunałem Stanu dla prezesa Glapińskiego?

"Sprawa jest trudna, złożona, skomplikowana" Co z Trybunałem Stanu dla prezesa Glapińskiego?

Źródło:
PAP

Strajk spowodował utrudnienia i opóźnienia na kolei we Włoszech. To kolejny protest w szczytowym okresie wakacyjnych wyjazdów.

Ważna informacja dla turystów. Utrudnienia we Włoszech

Ważna informacja dla turystów. Utrudnienia we Włoszech

Źródło:
PAP

Nowe podejście Stanów Zjednoczonych do energetyki - powrót do klasycznych surowców - mogło "wydawać się dziwactwem", biorąc pod uwagę trendy w uprzemysłowionych państwach. Jednak w ślad za USA podążają inne zachodnie kraje - wskazuje "Dziennik Gazeta Prawna".

Zmiana trendu na Zachodzie. "Coraz więcej krajów obawia się zależności"

Zmiana trendu na Zachodzie. "Coraz więcej krajów obawia się zależności"

Źródło:
"Dziennik Gazeta Prawna"

Chiny ostrzegły administrację Donalda Trumpa przed ponownym otwieraniem konfliktu handlowego poprzez wznowienie ceł na ich towary w przyszłym miesiącu. Zagroziły także, że podejmą kroki przeciwko tym państwom, które dobiją targu z USA, by odciąć Chiny od łańcucha dostaw.

Chiny ostrzegają Trumpa i grożą odwetem innym krajom

Chiny ostrzegają Trumpa i grożą odwetem innym krajom

Źródło:
Reuters

Służą do omijania sankcji, zakupu broni, ale też ratują prywatne majątki czy pomagają w prowadzeniu działań humanitarnych. - W Rosji, Ukrainie, Izraelu, Iranie, a także w innych powiązanych krajach widzieliśmy, jak kryptowaluty były sposobem na ucieczkę kapitału do bezpiecznych miejsc - tłumaczy w rozmowie z TVN24+ Bartłomiej Mętrak, analityk rynków finansowych XTB. Czy podczas konfliktu wojennego pieniądze zawsze będą na celowniku? - Zawsze tak jest - odpowiada Krzysztof Piech, dyrektor Centrum Technologii Blockchain na Uczelni Łazarskiego.

Kiedy giełdy upadają, a hakerzy atakują. Kryptowaluty w czasach wojny

Kiedy giełdy upadają, a hakerzy atakują. Kryptowaluty w czasach wojny

Źródło:
TVN24+

Prezydent USA Donald Trump pokazał w poniedziałek kopie listów adresowanych do 14 krajów, w których zapowiada wprowadzenie wobec nich nowych stawek celnych. Najwyższe taryfy dotyczą Laosu i Mjanmy (po 40 proc.). Prezydent USA zaznaczył w nich, że w razie nałożenia przez kraje ceł na USA, Waszyngton podniesie swoją stawkę celną o taką samą wysokość.

Donald Trump wysyła listy w sprawie ceł. Wyjaśnia powody decyzji

Donald Trump wysyła listy w sprawie ceł. Wyjaśnia powody decyzji

Aktualizacja:
Źródło:
PAP, Reuters

Jeśli złoty umocni się wobec dolara bardziej niż frank szwajcarski, Polska może stać się 20. gospodarką świata - stwierdził doktor Piotr Maszczyk ze Szkoły Głównej Handlowej. Podkreślił, że istotną rolę odegrają także demografia i rozwój innowacyjności nad Wisłą.

Ekspert o słowach Donalda Tuska. "Wysokie prawdopodobieństwo"

Ekspert o słowach Donalda Tuska. "Wysokie prawdopodobieństwo"

Źródło:
PAP

W kwietniu Komisja Europejska nałożyła karę w wysokości 500 milionów euro na Apple za łamanie unijnych przepisów antymonopolowych. W poniedziałek, ostatniego możliwego dnia, koncern złożył odwołanie, twierdząc, że Komisja w swojej decyzji "wykracza daleko poza prawne wymogi".

Apple odwołuje się od gigantycznej kary Komisji Europejskiej

Apple odwołuje się od gigantycznej kary Komisji Europejskiej

Źródło:
Reuters

Laureaci Nagrody Nobla chcą opodatkowania fortun najbogatszych. Siedmioro ekonomistów w poniedziałek na łamach dziennika "Le Monde" zaapelowali, by Francja wprowadziła podatek od fortun najbogatszych obywateli. Według ich wyliczeń wprowadzenie 2-procentowego obciążenia miałoby przynieść dochód rzędu 250 mld dolarów.

Grupa noblistów chce opodatkowania najbogatszych

Grupa noblistów chce opodatkowania najbogatszych

Źródło:
PAP

Według danych Dun & Bradstreet Poland, firmy zajmującej się przetwarzaniem i analizą danych o przedsiębiorstwach, każdego dnia z krajobrazu Polski znika przynajmniej 10 sklepów. W ciągu roku zostało zamkniętych około 2 tysięcy sklepów, choć nadal działa ich w Polsce ponad 365 tys.

Ubywa polskich sklepów. Każdego dnia znika ich przynajmniej 10

Ubywa polskich sklepów. Każdego dnia znika ich przynajmniej 10

Źródło:
PAP

Minister finansów USA Scott Bessent ogłosił, że w ciągu dwóch dni zostaną przedstawione nowe umowy handlowe z amerykańskimi partnerami. W środę upływa wyznaczony przez Waszyngton termin na ich wynegocjowanie.

"W ciągu najbliższych 48 godzin będziemy mieć kilka ogłoszeń"

"W ciągu najbliższych 48 godzin będziemy mieć kilka ogłoszeń"

Źródło:
PAP

Klarowne i zrozumiałe informacje, większa ochrona klientów i zakaz reklam, w których pożyczka pokazana jest jako sposób poprawy poziomu życia - to główne założenia projektu ustawy o kredycie konsumenckim. Nowe regulacje mają dostosować prawo do unijnych dyrektyw.

Zmiany w kredytach. Jest projekt

Zmiany w kredytach. Jest projekt

Źródło:
PAP

W ramach deregulacji strona społeczna zgłosiła 500 propozycji, powstało około 175 aktów prawnych, a prawie 20 ustaw zostało podpisanych przez prezydenta - przekazał na konferencji prasowej szef Inicjatywy SprawdzaMY, prezes InPostu Rafał Brzoska. Oto najważniejsze rzeczy, które udało się zrobić.

Deregulacja. To się udało zrobić

Deregulacja. To się udało zrobić

Źródło:
PAP, tvn24.pl

- Polska gospodarka w roku 2025 będzie na 20. miejscu na świecie i wyprzedzi Szwajcarię, a siła nabywcza Polaka jest wyższa niż Japończyka - stwierdził w poniedziałek premier Donald Tusk podczas wystąpienia w budynku warszawskiej giełdy. Dodał, że działania w sprawie deregulacji "to największa zmiana ustrojowa od czasu wstąpienia Polski do Unii Europejskiej".

Tusk: Polska wyprzedzi Szwajcarię

Tusk: Polska wyprzedzi Szwajcarię

Źródło:
PAP

Minister transportu Rosji Roman Starowojt został odwołany przez przywódcę kraju Władimira Putina bez podania przyczyny. Dziennik "Izwiestia" podał, że Starowojt został znaleziony martwy w mieście Odincowo w obwodzie moskiewskim. Zdaniem gazety polityk prawdopodobnie popełnił samobójstwo.

Media: odwołany przez Putina minister znaleziony martwy

Media: odwołany przez Putina minister znaleziony martwy

Źródło:
PAP

Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów Tomasz Chróstny postawił zarzuty organizatorowi wydarzeń artystycznych Live Nation, kwestionując regulaminy firmy. UOKiK wskazał w komunikacie, że chodzi o zakaz wnoszenia bagaży na organizowane przez firmę imprezy i obowiązkowe opłaty za zostawienie plecaków i torebek w depozycie.

"Kiedy torebka staje się bagażem". Prezes UOKiK postawił zarzuty

"Kiedy torebka staje się bagażem". Prezes UOKiK postawił zarzuty

Źródło:
PAP

Czeska rafineria Litvinov wznowiła pracę po piątkowej awarii prądu - podał Unipetrol, który jest częścią grupy Orlen. 

Czeska rafineria Orlenu wznawia działanie

Czeska rafineria Orlenu wznawia działanie

Źródło:
PAP