Gazprom vs wolny rynek. Koniec ekspansji w Europie?

Aktualizacja:
 
Strumień rosyjskiego gazu do Europy miał tylko rosnąć. Czy już niedługo zacznie maleć?TVN24

Do niedawna Gazprom podbijał w Europie rynki jeden za drugim. Kolejne koncerny i rządy podpisywały wieloletnie kontrakty. Powstaje Gazociąg Północny, w planach jest Południowy. Ale kryzys gospodarczy i spadek popytu na gaz hamuje tę ekspansję. Nie pomaga też fatalny wydźwięk powrotu Putina na Kreml. Ale najgroźniejszym przeciwnikiem Gazpromu jest dążenie Europy (i nie tylko) do liberalizacji rynków energetycznych.

27 wrześniainspektorzy Komisji Europejskiej niezapowiedzianie weszli do 20 firm zajmujących się dostawami, przesyłem i magazynowaniem gazu w 10 krajach Europy Środkowo-Wschodniej. Wszystkie łączy jedno – Gazprom. Wśród badanych firm są spółki kontrolowane w całości lub częściowo przez Rosjan.

Na „czarnej liście” są m.in.: Gazprom Germania, E.ON Ruhrgas, RWE (Niemcy), OMV, Econgas, Centrex (Austria), Vemex (Czechy), SPP (Słowacja), Lietuvos dujos (Litwa), Eesta Gaas (Estonia), Overgas, Bulgargaz (Bułgaria). Dodatkowo, KE sprawdza kontrakty z Gazpromem kilku niemieckich spółek, jak też Gaz de France, włoskiego ENI czy polskich PGNiG i Gaz-System.

Bruksela pokrzyżuje plany Gazpromu?

KE podejrzewa, że kontrolowane firmy mogą być zaangażowane w antykonkurencyjne praktyki albo posiadają informacje o stosowaniu takich praktyk. Chodzi m.in. o podział rynku, ograniczanie dostępu do sieci przesyłowej gazu i dywersyfikacji dostaw oraz stosowanie zawyżonych cen.

Przez lata UE nie interesowała się działalnością Gazpromu w Europie pod kątem prawa antymonopolowego. Partnerzy rosyjskiego koncernu, jego polityczni lobbyści i niektóre rządy (z niemieckim i włoskim na czele) bardzo długo starały się chronić Gazprom przed działaniami urzędników z Brukseli.

Obecna szeroko zakrojona akcja KE to faktyczny początek wspólnej polityki energetycznej Unii – w tym wypadku na poziomie przestrzegania prawa antymonopolowego.

Weszło ono w życie wraz z tzw. trzecim pakietem energetycznym UE, w marcu br. Nowe przepisy wymagają separacji produkcji i sprzedaży gazu od jego transportu i przechowywania. Chodzi o uniknięcie monopolizacji rynków przez łańcuchy współpracujących spółek z kluczową rolą Gazpromu i jego europejskich sojuszników. W praktyce Gazprom musi zrezygnować z własności (lub pakietów udziałów) w liniach gazociągów, sieciach dystrybucji surowca i magazynach gazu w UE.

Ta walka nie będzie łatwa – bo zależy od postawy rządów konkretnych członków UE. Litwa jako pierwsza wprowadziła Trzeci Pakiet do swego prawodawstwa. Niektóre inne państwa już rozpoczęły proces legislacyjny. Ale wiele albo tego nie zaczęło, albo wręcz sabotuje nowe przepisy na swoim terytorium. Widać to zbieżność: im większe wpływy i silniejsze lobby gazpromowskie wśród polityków, tym większa niechęć do wprowadzania nowych przepisów.

Ostatnia akcja Komisji Europejskiej to także ostrzeżenie pod adresem tych państw.

Turcy przykręcają kurek

Problemy Gazprom ma też na swej południowej flance.

Turcja naciskała na Rosjan, żeby obniżył cenę sprzedawanego jej gazu, podobnie jak to uczynił już w przypadku kilku europejskich partnerów. Powód jest prosty – spadek zapotrzebowania wywołany kryzysem i spadek cen gazu w skali globalnej. Negocjacje nie udały się. W tej sytuacji turecki minister energetyki Taner Yildiz ogłosił, że Turcja nie przedłuży 25-letniego kontraktu na dostawy gazu z Rosji tzw. gazociągiem zachodnim (via Bałkany). Wygasa on z końcem tego roku.

Oznacza to, że zmniejszy się import gazu o 15 proc. Ale Ankara zapewnia że na tym nie ucierpią odbiorcy, bo i tak surowca ostatnio sprowadzano za dużo.

Drastyczna decyzja Turków ma związek nie tylko z czysto ekonomicznymi kalkulacjami. Ankara, biorąc przykład choćby z UE, zamierza zliberalizować swój rynek energetyczny. Dotychczas rząd turecki był krytykowany za byt wolne tempo i zakres rozdzielenia własności sieci gazociągów i praw do importu surowca. Monopol na oba ma teraz państwowy koncern BOTAS.

Rezygnacja przez firmę z kontraktu z Rosjanami ma doprowadzić do przejęcia tych możliwości zakupu gazu przez tureckie spółki prywatne. Rząd ma nadzieję, że na lepszych warunkach. Doprowadziłoby to do redukcji udziału BOTAS (czyli państwa) w rynku energetycznym, co jest jednym z oczekiwań, jakie UE postawiła Ankarze w rozmowach o przyszłym członkostwie.

Batalia o Ukrainę

Jednym z głównych zarzutów stawianych w Europie Gazpromowi jest niestabilność dostaw surowca. Przypomina się dwa konflikty gazowe Rosji z Ukrainą (ostatni w styczniu 2009), w wyniku których dochodziło do przerw w dostawach surowca do krajów unijnych. Ostatnio jednak wzrosły szanse na to, że ten argument Gazprom może wytrącić z rąk swoim przeciwnikom w Europie. Rosyjski koncern jest coraz bliższy osiągnięcia celu strategicznego od wielu lat – przejęcia kontroli nad tranzytowymi gazociągami biegnącymi z Rosji do UE przez Ukrainę.

24 września doszło do spotkania prezydenta Wiktora Janukowycza z duetem rządzącym Rosją: Dmitrijem Miedwiediewem i Władimirem Putinem. Wyniki rozmów oficjalnie trzymano w tajemnicy, w kolejnych dniach zaczęły one jednak przeciekać do mediów.

Kijów dąży do obniżenia ceny gazu sprowadzanego z Rosji. Moskwa proponowała, że ceną za tańszy gaz miałoby być wejście Ukrainy do Związku Celnego Rosji, Kazachstanu i Białorusi lub zgoda na przejęcie Naftohazu przez Gazprom. Sądząc po przeciekach medialnych ze spotkania w Moskwie i późniejszych oświadczeniach premiera Mykoły Azarowa, Kijów wybrał tą drugą opcję.

Powstać miałoby konsorcjum zarządzające ukraińskimi gazociągami. Jeśli potwierdzą się prasowe spekulacje, faktyczną kontrolę nad nim będzie miał Gazprom – miałby mieć wspólnie z niemieckim partnerem większość udziałów. Dwa dni po spotkaniu moskiewskim, premier Azarow powiedział, że Rosja zgodziła się na trójstronne konsorcjum (Ukraina, Rosja, UE), które raz na zawsze zabezpieczy Europę przed przerwami w dostawach gazu via Ukraina.

Dotychczas Moskwa sprzeciwiała się obecności UE w systemie ukraińskich gazociągów, preferując zdominowane przez Gazprom rosyjsko-ukraińskie joint venture. Ostatecznie osiągnięto kompromis, de facto będący zwycięstwem Rosjan. Po prostu „unijną stronę” będzie reprezentował niemiecki koncern związany interesami z Gazpromem.

Ale i na tym polu UE stawia czoła monopolistycznym zakusom Gazpromu. Kilka dni po pierwszych przeciekach na temat porozumienia rosyjsko-ukraińskiego, do Kijowa zjechali unijni urzędnicy, przedstawiając Ukrainie szczegóły wspólnego projektu modernizacji gazociągów tranzytowych. Mówiąc w skrócie: unijne pieniądze w zamian za trzymanie Rosjan z dala od jednej z najważniejszych na kontynencie rur gazowych.

Gazprom się "zagra"?

Od kilku lat Moskwa straszy Europę, że jeśli będzie robiła problemy Gazpromowi, jeśli nie zechce większej ilości surowca po odpowiednio wysokiej cenie, Rosja przekieruje dużą część eksportu do Chin. Problem w tym, że gazociąg wciąż nie jest gotowy, a Pekin okazał się twardym negocjatorem w sprawie ceny surowca. Kłopoty Gazpromu w Europie mogą jeszcze bardziej usztywnić stanowisko chińskie.

Rosja próbowała dotychczas grać na dwóch frontach. W końcu może się jednak okazać, że przegra zarówno w Europie, jak i na Dalekim Wschodzie.

Źródło: tvn24.pl

Źródło zdjęcia głównego: TVN24

Pozostałe wiadomości

Kiedy rząd ogłasza podwyżkę płacy minimalnej, w sieci wrze. Oprócz głosów o wzroście szarej strefy, małych przedsiębiorcach, których nie stać na podwyżki, pojawiają się też komentarze, że "nie warto mieć umiejętności i starać się w pracy". - Jeśli jestem zrównany z tym, który kopie rowy, to coś tutaj nie gra - przyznaje w rozmowie z TVN24+ profesor Henryk Domański, socjolog.

Ogromne kontrowersje w sprawie pensji. "Coś tutaj nie gra"

Ogromne kontrowersje w sprawie pensji. "Coś tutaj nie gra"

Źródło:
TVN24+

Pan prezydent nie powinien mieć wątpliwości co do tej ustawy, tak jak nie mieli jego koledzy z Prawa i Sprawiedliwości - stwierdził w programie "Tak jest" minister energii Miłosz Motyka, pytany o ryzyko powtórnego zawetowania ustawy przedłużającej zamrożenie cen prądu.

"Pan prezydent nie ma na co czekać"

"Pan prezydent nie ma na co czekać"

Źródło:
tvn24.pl

W 2026 roku stawka podatku dochodowego od banków wzrośnie z 19 do 30 procent. Rok później spadnie do 26 procent, a w 2028 roku osiągnie docelowy poziom w wysokości 23 procent - wynika z projektu opublikowanego w środę na stronach Rządowego Centrum Legislacji. Zwiększone wpływy budżetowe mają posłużyć do finansowania między innymi wydatków na obronność.

Stawka podatku ostro w górę. Oto plan ministerstwa

Stawka podatku ostro w górę. Oto plan ministerstwa

Źródło:
PAP

Brytyjski rząd odzyskał blisko 500 milionów funtów dzięki nowemu narzędziu sztucznej inteligencji (AI) - podał portal BBC. Dodał, że większa część tej kwoty pochodzi z wyłudzeń związanych z pandemią COVID-19.

Użyli AI. Odzyskali pół miliarda

Użyli AI. Odzyskali pół miliarda

Źródło:
BBC

W internecie pojawiły się fałszywe reklamy z wizerunkiem Jolanty Kwaśniewskiej. - Zadzwoniła do mnie przerażona moja Oleńka, że otrzymała telefon od starszej kobiety, która straciła duże pieniądze, myśląc, że ta reklama jest prawdziwa - opowiada była pierwsza dama w rozmowie z biznesową redakcją tvn24.pl. - Była zrozpaczona, ale też bardzo rozgniewana w rozmowie z moją córką, gdyż wciąż wierzyła, że ja faktycznie zachęcałam do skorzystania z tego programu - dodaje.

"Zadzwoniła do mnie przerażona Oleńka". Jolanta Kwaśniewska o "okropnym oszustwie" 

"Zadzwoniła do mnie przerażona Oleńka". Jolanta Kwaśniewska o "okropnym oszustwie" 

Źródło:
tvn24.pl

Urząd Ochrony Danych Osobowych we współpracy z platformami społecznościowymi podejmuje działania przeciwko zjawisku tak zwanego celeb baitu, czyli podszywania się pod znane osoby w celach niezgodnych z prawem - przekazał w środę UODO. Wcześniej w tvn24.pl opisaliśmy przypadek oszustwa z wykorzystaniem wizerunku Jolanty Kwaśniewskiej.

Plaga oszustw z wykorzystaniem wizerunku znanych osób. Urząd zabiera głos

Plaga oszustw z wykorzystaniem wizerunku znanych osób. Urząd zabiera głos

Źródło:
tvn24.pl

Kanadyjskie władze stwierdziły, że TikTok nie chroni w wystarczający sposób danych najmłodszych użytkowników. Z dochodzenia wynika, że aplikacja gromadzi ogromne ilości informacji o dzieciach i wykorzystuje je do targetowania treści i reklam - podał BBC.

Śledztwo w sprawie TikToka. Władze o "szkodliwym wpływie"

Śledztwo w sprawie TikToka. Władze o "szkodliwym wpływie"

Źródło:
BBC

Ministerstwo finansów Rosji zaproponowało w środę podwyższenie od przyszłego roku podatku VAT do 22 procent, aby móc opłacić wydatki na kolejny rok wojny przeciw Ukrainie - podała agencja Reuters.

Rosja potrzebuje pieniędzy. Padła propozycja

Rosja potrzebuje pieniędzy. Padła propozycja

Źródło:
PAP

Prezydent Donald Trump właśnie miał najbardziej zyskowny rok w swoim życiu. Jednak członkowie jego rodziny, w tym synowie Eric, Don Junior i Barron, pod względem procentowym poradzili sobie jeszcze lepiej - wskazał portal Forbes. Oto majątek Trumpa i jego najbliższych.

Tak wzbogacił się Donald Trump i jego rodzina. Prawie dwukrotny wzrost

Tak wzbogacił się Donald Trump i jego rodzina. Prawie dwukrotny wzrost

Źródło:
Forbes, tvn24.pl

Chiny, druga co do wielkości gospodarka świata, zrezygnują z ubiegania się o przywileje przysługujące krajom rozwijającym się w ramach Światowej Organizacji Handlu (WTO). Formalnie jednak zachowają ten status - poinformowała w środę Li Yihong, chargé d’affaires w stałym przedstawicielstwie Chin przy WTO. Decyzja Pekinu jest zwieńczeniem wieloletnich nacisków ze strony USA.

Chiny rezygnują z przywilejów. Efekt nacisków USA

Chiny rezygnują z przywilejów. Efekt nacisków USA

Źródło:
PAP, tvn24.pl

Komisja Europejska zapowiedziała analizę zasad dotyczących plików cookies w ramach prac nad pakietem upraszczającym przepisy cyfrowe - przekazał rzecznik KE Thomas Regnier. Sprawa dotyczy dyrektywy ePrivacy, która zobowiązuje serwisy internetowe do uzyskiwania zgody użytkowników na stosowanie tak zwanych ciasteczek.

Bruksela skontroluje ciasteczka

Bruksela skontroluje ciasteczka

Źródło:
PAP

Oszuści podszywają się pod VeloBank - przed nową kampanią phishingową ostrzega zespół cyberbezpieczeństwa Komisji Nadzoru Finansowego (CSIRT KNF).

Nowa kampania. "Oszuści zachęcają"

Nowa kampania. "Oszuści zachęcają"

Źródło:
tvn24.pl

Kawa tanieje - cena arabiki osiągnęła najniższy poziom od miesiąca. Deszcze w Brazylii łagodzą suszę i powodują spadek cen kawy - podał portal indeksu Nasdaq.

Deszcze w Brazylii uderzyły w ceny kawy

Deszcze w Brazylii uderzyły w ceny kawy

Źródło:
tvn24.pl

Pierwszy raz w historii zagraniczny przewoźnik kolejowy zaczął wozić podróżnych wyłącznie między polskimi miastami. Na razie między Warszawą a Krakowem, ale od nowego rozkładu jazdy już do kolejnych aglomeracji. Czesi gwarantują niższe ceny niż narodowy przewoźnik i kawę w cenie biletu. Co na to PKP Intercity? Co zmieni konkurencja na torach? Materiał magazynu "Polska i Świat".

Nowy przewoźnik wjechał na polskie tory. "Będą chcieli się rozpychać"

Nowy przewoźnik wjechał na polskie tory. "Będą chcieli się rozpychać"

Źródło:
TVN24

Seria cyberataków na największe lotniska Europy, a następnie uderzenia dronów w Kopenhadze i Oslo, pokazały, jak kruche są zabezpieczenia infrastruktury lotniczej regionu. Rosną też obawy, że skoordynowane działania mogą sparaliżować ruch lotniczy na większą skalę - pisze w środę Reuters.

Ataki na lotniska ujawniły "jak kruche są zabezpieczenia"

Ataki na lotniska ujawniły "jak kruche są zabezpieczenia"

Źródło:
Reuters

Chińska państwowa firma lotnicza Comac zmniejszyła o dwie trzecie plany dostaw flagowego samolotu pasażerskiego C919 na bieżący rok - podała w środę agencja Bloomberga, powołując się na źródła. Drastyczne cięcia są skutkiem problemów w łańcuchu dostaw, które ograniczają zdolność firmy do utrzymania tempa produkcji.

Chińczycy mają problem z samolotami. Drastyczne cięcia

Chińczycy mają problem z samolotami. Drastyczne cięcia

Źródło:
PAP

Zmiana czasu z letniego na zimowy wypada w ostatnią niedzielę października. W 2025 roku wskazówki przestawimy w nocy z soboty 25 października na niedzielę 26 października. Oznacza to, że w ten weekend pośpimy o godzinę dłużej.

Zbliża się zmiana czasu. Kiedy przestawiamy zegarki?

Zbliża się zmiana czasu. Kiedy przestawiamy zegarki?

Źródło:
tvn24.pl

Fed ma przed sobą trudne zadanie, próbując zrównoważyć ryzyka zarówno dla perspektyw inflacji, jak i rynku pracy – ocenił we wtorek prezes Fedu Jerome Powell podczas przemówienia w Izbie Handlowej Greater Providence w stanie Rhode Island. Szef amerykańskiej Rezerwy Federalnej mówił też o kryzysach i wystawianiu na próbę zaufania do instytucji gospodarczych na całym świecie.

Powell o amerykańskiej gospodarce: kryzysy historyczne pozostawiły po sobie blizny

Powell o amerykańskiej gospodarce: kryzysy historyczne pozostawiły po sobie blizny

Źródło:
Reuters

W przyszłym miesiącu Serbia zawrze trzyletnią umowę z Gazpromem na import gazu z Rosji. Kontrakt zagwarantuje dostawy 2,5 mld metrów sześciennych surowca rocznie – poinformował publiczny nadawca RTS, powołując się na prezesa państwowej spółki gazowej, Duszana Bajatovicia.

Chcą dołączyć do Unii Europejskiej. Podpisują z Rosją umowę na gaz

Chcą dołączyć do Unii Europejskiej. Podpisują z Rosją umowę na gaz

Źródło:
PAP

Wtorkowa sesja na Wall Street zakończyła się spadkami głównych indeksów. Inwestorzy realizowali zyski na akcjach Nvidii po ich mocnym wzroście dzień wcześniej, a prezes Fed Jerome Powell sugeruje, że akcje na amerykańskich giełdach mogą być przewartościowane.

Spadki na Wall Street. Szef Fed powtórzył obawy

Spadki na Wall Street. Szef Fed powtórzył obawy

Źródło:
Reuters, PAP

Przed Polską systemy kaucyjne wprowadziły między innymi Niemcy, Szwecja czy Holandia. Z kolei we Francji model ten działa częściowo - jedynie w niektórych regionach państwa.

Butelkowa turystyka, bilety na przejazd, loteria z nagrodami. Tak działają systemy kaucyjne

Butelkowa turystyka, bilety na przejazd, loteria z nagrodami. Tak działają systemy kaucyjne

Źródło:
PAP

We wtorkowym losowaniu Eurojackpot odnotowano główną wygraną w wysokości 120 milionów euro. Padła ona w Niemczech. W Polsce najwyższe były wygrane piątego stopnia. W najbliższym losowaniu do wygrania będzie 45 milionów złotych. Oto liczby, które wylosowano 23 września.

Wielka kumulacja w Eurojackpot rozbita

Wielka kumulacja w Eurojackpot rozbita

Źródło:
tvn24.pl

Niemiecki koncern Bosch ogłosił wstrzymanie budowy fabryki pomp ciepła w Dobromierzu na Dolnym Śląsku. Wartość planowanej inwestycji wynosiła 1,2 miliarda złotych. Decyzja wynika z rosnącej niepewności politycznej i gospodarczej w Europie, która negatywnie wpływa na rynek pomp ciepła w regionie.

Niemiecki gigant wstrzymuje inwestycję w Polsce. Wskazuje powody

Niemiecki gigant wstrzymuje inwestycję w Polsce. Wskazuje powody

Źródło:
PAP

We wtorkowym losowaniu Lotto nie padła szóstka. Oznacza to, że kumulacja rośnie do ośmiu milionów złotych. Oto wyniki Lotto i Lotto Plus z 23 września 2025 roku.

Kumulacja w Lotto rośnie

Kumulacja w Lotto rośnie

Źródło:
tvn24.pl

Według deweloperów można mieszkać nawet pod ścianami. Bo trudno inaczej wytłumaczyć to, że powierzchnię pod nimi doliczają klientom do ceny - napisała we wtorek w serwisie X Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz, szefowa resortu funduszy. Poinformowała jednocześnie, że Polska 2050 złożyła we wtorek projekt ustawy mający zakazać takiej praktyki.

"Dość naciągania ludzi na pseudometry". Jest projekt

"Dość naciągania ludzi na pseudometry". Jest projekt

Źródło:
tvn24.pl

Prezydent Stanów Zjednoczonych Donald Trump spotkał z przewodniczącą Komisji Europejskiej Ursulą von der Leyen na marginesie 80. sesji Zgromadzenia Ogólnego ONZ. Von der Leyen podkreśliła, że Trump słusznie domaga się wstrzymania importu rosyjskiej ropy do Europy, zapowiadając jednocześnie działania zmierzające do realizacji tego celu do końca roku.

Szefowa Komisji Europejskiej: Trump ma absolutną rację

Szefowa Komisji Europejskiej: Trump ma absolutną rację

Źródło:
PAP

Założyciel Oracle - Larry Ellison - może wkrótce przejąć kontrolę nad TikTokiem w USA. To jeden z najbogatszych ludzi na świecie i pionier rozwoju sztucznej inteligencji. Jego majątek w ostatnim czasie znacznie się powiększył dzięki rosnącemu zapotrzebowaniu na przechowywanie danych.

"Strażnik ogromnej części światowych danych" może przejąć TikToka w USA

"Strażnik ogromnej części światowych danych" może przejąć TikToka w USA

Źródło:
PAP

Tylko 25 procent metanu z polskich kopalń jest wykorzystywana gospodarczo, natomiast reszta tego gazu trafia do atmosfery - przekazała Najwyższa Izba Kontroli. Jak dodała, przy utrzymaniu aktualnego trendu, polskie spółki węglowe mogą zapłacić wielomiliardowe kary już w 2027 roku.

NIK: polskie kopalnie zagrożone miliardowymi karami

NIK: polskie kopalnie zagrożone miliardowymi karami

Źródło:
PAP

Ministerstwo Cyfryzacji poinformowało, że osoby składające wniosek o dowód osobisty w aplikacji mObywatel mogą zrobić zdjęcie telefonem. Narzędzie pozwala je właściwie skadrować i sprawdzić, czy spełnia wymogi urzędowe.

Nowa funkcja w rządowej aplikacji. "Praktyczne wsparcie"

Nowa funkcja w rządowej aplikacji. "Praktyczne wsparcie"

Źródło:
PAP

Korzystanie z jakichkolwiek powerbanków na pokładzie samolotów Emirates będzie zabronione od 1 października 2025 roku. Pasażerowie podróżujący tymi liniami nadal będą mogli mieć na pokładzie jeden powerbank, ale trzeba spełnić kilka warunków.

Popularne linie lotnicze wprowadzają zakaz

Popularne linie lotnicze wprowadzają zakaz

Źródło:
tvn24.pl