Kapitał obrotowy – co to jest? Czym różni się kapitał obrotowy netto i brutto?

● Kapitał obrotowy to kapitał wykorzystywany do finansowania bieżącej działalności. ● Wartość posiadanego kapitału obrotowego świadczy o stopniu wypłacalności przedsiębiorstwa. ● Kapitał obrotowy brutto to całość aktywów obrotowych przedsiębiorstwa. ● Kapitał obrotowy netto, inaczej kapitał pracujący, to część aktywów obrotowych finansowana kapitałem trwałym (stałym).

Kapitał obrotowy jest pojęciem z zakresu ekonomii oraz finansów i rachunkowości. Nie ma on definicji ustawowej, jego opisy znajdują się natomiast w licznych opracowaniach naukowych. 

Uzupełniająco w zakresie rachunkowości oraz analizy ekonomicznej przedsiębiorstw zastosowanie znajduje natomiast ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości.

Każde przedsiębiorstwo posiada własny majątek, zwany aktywami, oraz dysponuje określonym kapitałem, którym finansuje nabywanie tego majątku. Analiza ekonomiczna posiadanego majątku oraz kapitału pozwala na zmierzenie sytuacji finansowej spółki oraz ocenę efektywności zarządzania w niej. 

Zarówno aktywa, jak i kapitał można podzielić na trwałe oraz obrotowe. W przypadku aktywów podział ten dokonywany jest w oparciu o ich przewidywaną długość użyteczności ekonomicznej. Jeżeli użyteczność ta wynosi ponad 12 miesięcy, mówimy o aktywach trwałych, natomiast jeśli mniej niż 12 miesięcy – mówimy o aktywach obrotowych. Aktywem trwałym będzie więc np. służbowy ekspres do kawy, a aktywem obrotowym kupowana do niego kawa.

W przypadku kapitału przedsiębiorstwa podział na trwały (stały) oraz obrotowy wygląda nieco inaczej. Kapitał trwały to co do zasady kapitał mający służyć do finansowania aktywów trwałych. Są to więc środki finansowe włożone w spółkę przez jej założycieli czy środki z długoterminowego kredytu zaciągniętego na jej utworzenie, np. kupno zakładu produkcyjnego.

Kapitał obrotowy jest to natomiast kapitał wykorzystywany do finansowania bieżącej działalności przedsiębiorstwa. Inaczej mówiąc to kapitał, którym finansowane są aktywa obrotowe, np. zapasy materiałów, z których w ciągu roku podatkowego powstaną produkty na sprzedaż.

W skład kapitału obrotowego wchodzić mogą:

– stany magazynowe: surowce, półprodukty, gotowe towary, – należności krótkoterminowe z tytułu dostaw i usług, podatków, ceł, składek ZUS, – inwestycje krótkoterminowe, w tym aktywa finansowe oraz posiadana gotówka, – krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe, czyli rozliczenia, w których koszty i przychody mają miejsce w różnych okresach sprawozdawczych.

Kapitał obrotowy można przy tym definiować dwojako – jako kapitał obrotowy brutto lub kapitał obrotowy netto.

Kapitał obrotowy brutto jest pojęciem szerszym i oznacza całość środków zaangażowanych w finansowanie bieżącej działalności przedsiębiorstwa. Tym samym kapitał obrotowy brutto jest równy całości aktywów obrotowych i bywa nazywany również środkami obrotowymi. Na kapitał ten składa się przede wszystkim wartość aktywów obrotowych, ale w mniejszej części może to być również wartość aktywów trwałych. 

Kapitał obrotowy netto jest pojęciem węższym i stanowi część kapitału obrotowego brutto. To ta część kapitału trwałego (stałego) przedsiębiorstwa, która przeznaczona jest do finansowania aktywów obrotowych, a nie aktywów trwałych. Kapitał obrotowy netto, nazywany również kapitałem pracującym, najczęściej jest utożsamiany z ogólnym pojęciem kapitału obrotowego.

Kapitał obrotowy netto, czyli kapitał pracujący, może być obliczany na dwa sposoby. Pierwszym sposobem jest odjęcie od aktywów obrotowych przedsiębiorstwa jego zobowiązań bieżących (krótkoterminowych). Inaczej mówiąc kapitał obrotowy netto będzie w tym przypadku nadwyżką aktywów bieżących nad ich krótkoterminowymi źródłami finansowania. 

Drugim sposobem na obliczenie kapitału obrotowego netto jest odjęcie od kapitału trwałego (stałego) przedsiębiorstwa wartości jego aktywów trwałych. Kapitał obrotowy netto jest bowiem tożsamy z tą częścią kapitału trwałego, która służy finansowaniu aktywów obrotowych, a nie trwałych. 

Niezależnie od przyjętej metody, obliczanie kapitału obrotowego netto powinno dać ten sam wynik. 

Kapitał obrotowy netto przedsiębiorstwa to najbardziej płynna część jego majątku, która może zostać łatwo przeznaczona na wybrany cel. W związku z tym wysokość tego kapitału uważana jest za istotny wskaźnik płynności finansowej, tj. wypłacalności przedsiębiorstwa. Im większy kapitał obrotowy netto, tym niższe ryzyko, że przedsiębiorstwo doświadczy nagłych trudności finansowych.

W oparciu o sprawozdania finansowe wykazać można w przedsiębiorstwie:

– dodatni poziom kapitału obrotowego netto, gdy kapitał trwały przewyższa wartość aktywów trwałych, – zerowy poziom kapitału obrotowego netto, gdy wartość aktywów obrotowych i zobowiązań bieżących jest taka sama, a także wartość aktywów trwałych i kapitału trwałego jest taka sama, – ujemny poziom kapitału obrotowego netto, gdy kapitał trwały jest mniejszy niż wartość aktywów trwałych i część aktywów trwałych jest finansowana zobowiązaniami bieżącymi.

Do oceny kondycji finansowej przedsiębiorstwa służą również wskaźniki rentowności aktywów.

Akty prawne: Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości