Ziemia ma co najmniej kilka biegunów. Poza tymi najbardziej znanymi, geograficznymi, wyróżnia się również m.in. bieguny niedostępności. To miejsca, które niby niczym się nie wyróżniają, jednak odległość, w jakiej znajdują się od lądu lub oceanów (w zależności od rodzaju powierzchni) jest imponująca.
Ziemia ma dwa bieguny geograficzne: północy i południowy. Znajdują się one na powierzchni globu w punktach osi obrotu. Jednak nie wszyscy zdają sobie sprawę, że na Błękitnej Planecie wyróżniamy jeszcze inne typy biegunów, m.in. bieguny niedostępności.
Bezkresny ocean, bezkresny ląd
Bieguny niedostępności są wyznaczone zarówno na lądach jak i akwenach. Na oceanach są to miejsca najbardziej oddalone od wybrzeża kontynentu. Natomiast na lądzie są to punkty, z których odległość do najbliższego oceanu jest możliwie największa. Wyróżniamy północny, południowy, kontynentalny i oceaniczny biegun niedostępności.
Północ i Południe
Północny biegun niedostępności jest środkiem największego koła zakreślonego na Oceanie Arktycznym, w którego obrębie nie ma żadnego lądu. Najbliższy ląd znajduje się w odległości 1008 km. Współrzędne geograficzne tego punktu to 85°48'12'' N i 176°8'94'' W. Po raz pierwszy dotarł tam australijski lotnik Hubert Wilkins (15 kwietnia 1928 roku).
Natomiast południowy biegun niedostępności to taki punkt na powierzchni Antarktydy, który jest najbardziej oddalony od oceanu, czyli o około 1700 km. Jego współrzędne geograficzne to 85°50' S i 65°47' E. Jako pierwsza dotarła do niego sowiecka ekspedycja antarktyczna w roku 1958. Założono tam stację polarną "Biegun niedostępności", która była wykorzystywana zaledwie przez 12 dni, od 14 do 26 grudnia 1958 roku.
Dalej od lądu się nie da
Oceaniczny biegun niedostępności (48°52'6'' S 123°23'6'' W) to punkt na oceanie położony najdalej od lądu. Znajduje się on w południowych rejonach Oceanu Spokojnego, 2688 km od najbliższego lądu - wysp Pitcairn na północy, Wyspy Wielkanocnej na północnym wschodzie i wyspy Maher w pobliżu Ziemi Merii Byrd w Antarktyce. Punkt ten nosi popularną nazwę "Nemo" od Kapitana Nemo - bohatera powieści Juliusza Verne'a.
Każdy ląd ma swój biegun
Bieguny niedostępności wyznaczono także na każdym kontynencie. W Eurazji biegun niedostępności (46°17'N 86°40'E) znajduje się w północno-zachodnich Chinach, niedaleko granicy z Kazachstanem, w odległości 2645 km od najbliższego wybrzeża (na mapie oznaczony cyfrą 1).
W Ameryce Północnej biegun niedostępności (43°21'60''N 101°58'20''W) znajduje się w USA, w stanie Dakota Południowa, w odległości około 1650 km od wybrzeża (na mapie nr. 2), natomiast w Ameryce Południowej biegun zlokalizowany jest w Brazylii, niedaleko Arenapolis (14°3'S 56°51'W, na mapie numer 3).
W Australii najdalej położony punkt od oceanów znajduje się 920 km od najbliższego wybrzeża w pobliżu Panunya w Terytorium Północnym (4).
W Afryce biegun niedostępności (5°39'N 26°10'20''E) znajduje się 1814 km od wybrzeża w pobliżu trójstyku granic Republiki Środkowoafrykańskiej, Sudanu Południowego i Demokratycznej Republiki Kongo oraz miejscowości Obo (5).
Wyznaczone nienaturalnie
Skąd wiadomo, że w "tym" miejscu jest możliwie najdalej do oceanu lub lądu? Punkty te zostały wyznaczone matematycznie. Możemy zdobyć biegun niedostępności nawet o tym nie wiedząc, ponieważ miejsca te niczym nie wyróżniają się w terenie. Może okażą się nowymi miejscami, które przyciągną turystów.
Więcej biegunów
Oprócz biegunów geograficznych i biegunów niedostępności wyróżniamy jeszcze miejsca punktów przecięcia się ziemskiej osi geomagnetycznej z powierzchnią naszej planety. Są to bieguny geomagnetyczne - północny i południowy. Nie pokrywają się z biegunami geograficznymi, ale możemy je znaleźć posługując się kompasem. Igła kompasu wskazuje nam północny biegun magnetyczny.
Najzimniej
Punkty na półkuli północnej lub południowej, gdzie odnotowano najniższą na danej półkuli minimalną temperaturę powietrza, nazywamy biegunami zimna. Ale nie tylko ich można szukać na półkulach. Wyznacza się także najchłodniejsze miejsca na kontynencie lub w kraju. W Polsce za biegun zimna uważa się okolice Suwałk, gdzie rzeczywiście średnia temperatura w zimie należy do najchłodniejszych w porównaniu z terytorium kraju. Najniższą minimalną temperaturę powietrza (-42,2 st. C) w Polsce odnotowano 9 lutego 1929 w Olecku.
Autor: AD/kt / Źródło: TVN Meteo
Źródło zdjęcia głównego: TVN Meteo