Wypowiedzenie umowy o pracę przez pracownika. Jak i kiedy możemy to zrobić?

Umowę o pracę wypowiedzieć może zarówno pracodawca, jak i pracownik. W praktyce jest to krótkie pismo zawierające określone informacje i skutkujące zakończeniem wskazanej w nim umowy.

Aby wypowiedzenie umowy o pracę było ważne, musi mieć formę pisemną. Może to być również pismo elektroniczne, o ile jest podpisane bezpiecznym podpisem elektronicznym. 

Tekst wypowiedzenia musi przy tym zawierać określone informacje: miejscowość i datę, dane pracownika i pracodawcy (czyli stron umowy), tytuł "wypowiedzenie umowy o pracę", a także informację, której umowy i z którego dnia dotyczy składane wypowiedzenie. Należy również wskazać, jaki przysługuje nam – zgodnie z Kodeksem pracy – okres wypowiedzenia. Na końcu pozostawiamy miejsce na dwa podpisy: własny i pracodawcy.

OGLĄDAJ TVN24 W INTERNECIE W TVN24 GO >>>

Pracownik może złożyć wypowiedzenie umowy o pracę w dowolnym momencie i nie musi wyjawiać pracodawcy powodu swojej decyzji. Wypowiedzenie najlepiej złożyć osobiście u pracodawcy, w dwóch kopiach, i poprosić o podpis. Wówczas druga kopia zostaje u pracownika i jest dowodem, że złożone wypowiedzenie zostało przyjęte i jest ważne. 

Wypowiedzenie zaczyna być skuteczne z chwilą doręczenia pisma do pracodawcy, tj. od dnia, w którym miał on możliwość się z nim zapoznać. Tym samym należy pamiętać, że jeżeli wysyłamy je za pośrednictwem poczty, liczy się dzień odebrania pisma przez pracodawcę. 

Kodeks pracy wyróżnia trzy rodzaje wypowiedzenia umowy:

- z zachowaniem okresu wypowiedzenia

- bez zachowania okresu wypowiedzenia

- za porozumieniem stron

Każdy z nich sprawia, że skutki wypowiedzenia umowy o pracę są nieco inne, warto więc poznać różnice, aby podjąć najlepszą decyzję. 

Wypowiedzenie umowy z zachowaniem okresu wypowiedzenia jest najczęściej spotykaną formą. W tym przypadku obowiązek pracy dla danego pracodawcy kończy się z dniem zakończenia okresu wypowiedzenia. Długość tego okresu jest regulowana przepisami.

Najkrótszy okres wypowiedzenia obowiązuje osoby zatrudnione na okres próbny. Jego długość zależy wówczas od długości trwania umowy: 

- 3 dni wypowiedzenia, jeżeli okres próbny nie jest dłuższy niż 2 tygodnie, 

- tydzień, jeżeli jest dłuższy niż 2 tygodnie, 

- 2 tygodnie, jeżeli okres próbny trwał 3 miesiące.

W przypadku umów na czas określony i nieokreślony (w tym umów na zastępstwo) obowiązują dłuższe okresy wypowiedzenia i zależą one od stażu pracy u danego pracodawcy:

- 2 tygodnie, jeżeli staż pracy był krótszy niż 6 miesięcy,

- miesiąc, jeżeli staż pracy wynosił ponad 6 miesięcy, 

- 3 miesiące, jeżeli staż pracy wynosił ponad 3 lata.

Warto pamiętać, że niezależnie od rodzaju umowy o pracę cały okres wypowiedzenia wlicza się do stażu pracy.

To, kiedy zgodnie z przepisami rozpoczyna się okres wypowiedzenia, zależy od rodzaju umowy o pracę. W przypadku umów na okres próbny czas wypowiedzenia rozpoczyna się w kolejnym dniu roboczym po złożeniu pisma. Inaczej mówiąc, jeżeli pismo zostało złożone we wtorek, okres wypowiedzenia zaczyna się w środę, jeśli zaś pismo zostało złożone w piątek, to okres wypowiedzenia zaczyna się w poniedziałek.

W przypadku umów na czas określony i nieokreślony okres wypowiedzenia trwa od pierwszego dnia następnego miesiąca po złożeniu pisma. Czyli jeśli pismo złożone zostało 15 lutego, to okres wypowiedzenia zaczyna się od 1 marca. Wyjątkiem jest okres wypowiedzenia trwający dwa tygodnie, który rozpoczyna się od niedzieli następnego tygodnia po złożeniu pisma.

Złożenie wypowiedzenia umowy o pracę bez okresu wypowiedzenia, czyli ze skutkiem natychmiastowym, możliwe jest jedynie w dwóch określonych przypadkach:

- gdy pracownik otrzyma orzeczenie lekarskie stwierdzające szkodliwy wpływ danej pracy na jego zdrowie, a pracodawca we wskazanym w orzeczeniu terminie nie zapewni mu innej, nieszkodliwej i odpowiadającej jego kwalifikacjom pracy.

- gdy pracodawca popełnił ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracownika, np. nie wypłaca mu wynagrodzenia lub poniża go ze względu na pochodzenie etniczne czy orientację seksualną.

W obu przypadkach złożone przez pracownika wypowiedzenie musi mieć załączoną podstawę, na jakiej składane jest bez zachowania okresu wypowiedzenia. Pracownikowi przysługuje również w takim przypadku odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za okres wypowiedzenia.

Trzecim rodzajem wypowiedzenia umowy o pracę jest dokonanie tego za porozumieniem stron. W tym przypadku wypowiedzenie nie jest formułowane jednostronnie, ale uzgodnione zostaje wspólnie przez pracownika i pracodawcę.

Warunki rozwiązania umowy za porozumieniem stron mogą być bardzo różne i zależą wprost od poczynionych ustaleń, np. okres wypowiedzenia może trwać jeden dzień albo 10 miesięcy. Ten sposób wypowiedzenia umowy o pracę często jest najkorzystniejszy dla obu stron, ponieważ pozwala indywidualnie ustalić optymalne warunki zakończenia umowy o pracę. 

Z drugiej strony nie zawsze jest możliwe osiągnięcie w tej sprawie porozumienia pracownika z pracodawcą. Wówczas pracownikowi pozostaje złożenie wypowiedzenia umowy o pracę z zachowaniem okresu wypowiedzenia.