TK: obniżenie rent byłym funkcjonariuszom służb bezpieczeństwa PRL zgodne z konstytucją

Źródło:
PAP
Wyrok w sprawie ustawy dezubekizacyjnej
Wyrok w sprawie ustawy dezubekizacyjnejTVN24
wideo 2/4
Wyrok w sprawie ustawy dezubekizacyjnejTVN24

Trybunał Konstytucyjny ogłosił w środę, że przepis tak zwanej ustawy dezubekizacyjnej, na podstawie którego obniżono renty inwalidzkie byłym funkcjonariuszom służb bezpieczeństwa PRL, jest zgodny z konstytucją. Jak wskazał w uzasadnieniu środowego wyroku sędzia TK Bartłomiej Sochański, "kontrolowany przepis ustawy nie pozbawia funkcjonariuszy możliwości korzystania ze świadczenia".

Jest to pierwszy wyrok TK w sprawie ustawy dezubekizacyjnej z grudnia 2016 r., która weszła w życie od początku 2017 r. Na jej mocy obniżono emerytury i renty byłym funkcjonariuszom SB do wysokości średniego świadczenia wypłacanego przez ZUS. Zdania odrębne do środowego orzeczenia zgłosili dwaj sędziowie: Leon Kieres i Piotr Pszczółkowski.

Uzasadnienie

Jak wskazał w uzasadnieniu środowego wyroku sędzia TK Bartłomiej Sochański, pomimo uznania, że prawo do świadczeń uprzywilejowanych zostało nabyte w sposób niegodziwy, ustawodawca nie pozostawił byłych funkcjonariuszy bez środków do życia, zapewniając im uposażenie na poziomie minimum socjalnego.

- Do naruszenia istoty prawa do zabezpieczenia społecznego w przypadku niezdolności do pracy ze względu na inwalidztwo dochodziłoby wtedy, gdyby byli funkcjonariusze, niezdolni do służby ze względu na stan zdrowia, zostali albo całkowicie pozbawieni świadczeń, albo gdyby wysokość świadczeń rentowych ustalono mniej korzystnie niż powszechnie. Jednak taka sytuacja miejsca nie ma – mówił w uzasadnieniu wyroku TK sędzia Bartłomiej Sochański.

OGLĄDAJ TVN24 W INTERNECIE W TVN24 GO >>>

Jak podkreślił, "kontrolowany przepis ustawy nie pozbawia funkcjonariuszy możliwości korzystania ze świadczenia". - Zmniejsza jedynie kwotę wypłaconą z tego tytułu do takiej, jaką pobiera znaczna liczba polskich rencistów – zaznaczył sędzia Sochański. Wskazał, że podobnie jest w sprawie, na tle której krakowski sąd zadał pytanie do TK, gdzie chodzi o rencistę będącego funkcjonariuszem przez osiem lat od 1980 do 1988 r.

Sędzia TK w uzasadnieniu zaznaczył ponadto, że co najwyżej sytuacja życiowa byłych funkcjonariuszy przestanie być korzystniejsza wobec innych grup rencistów, w szczególności wobec osób represjonowanych, "co przywraca poszanowanie konstytucyjnych zasad sprawiedliwości społecznej".

- Regulacja wprowadzona w kontrolowanym przepisie jest fragmentem starań ustawodawcy o stosowanie w wolnej już Polsce, w ramach zasady demokratycznego państwa prawnego, sprawiedliwej miary zasług aparatu bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1989 – powiedział sędzia Sochański.

Krakowski sąd w pytaniu wskazywał m.in., że ustawa ta wprowadziła drugą już obniżkę uposażeń emerytalnych byłych funkcjonariuszy SB. Przypomniano przy tym, że pierwsze obniżenie nastąpiło w roku 2009. - Jest oczywiste, że do przepisu określającego wysokość wypłacanego świadczenia rentowego nie mają zastosowania te gwarancje konstytucyjne, które dotyczą odpowiedzialności karnej – zaznaczył jednak sędzia Sochański. Dodał, że świadczenia rentowe b. funkcjonariuszy obniżono po raz pierwszy.

Dlatego - jak podkreślił - ustawodawca "pozostając w zgodzie z systemem konstytucyjnych wartości, był uprawniony, mimo znacznego upływu czasu od rozpoczęcia transformacji ustrojowej, do wprowadzenia regulacji obniżającej w racjonalny sposób świadczenia rentowe za okres służby na rzecz totalitarnego państwa".

"Różnica między państwem demokratycznym i niedemokratycznym"

W swoim zdaniu odrębnym sędzia Kieres podkreślił, że jako człowiek widzi nieprawości i niegodziwość byłych funkcjonariuszy SB. Jednak ocenił, że zaskarżony przepis powinien być uznany za niezgodny z konstytucją.

Według niego, ustanowienie kwestionowanej normy było reakcją spóźnioną, opartą na odpowiedzialności zbiorowej, niespójną systemowo i w niektórych przypadkach nadmiernie represyjną. Sędzia Kieres podkreślił przy tym, że podziela jednak stanowisko TK, zgodnie z którym przywileje rentowe byłych funkcjonariuszy służb PRL nie są prawami słusznie nabytymi i w tym aspekcie nie podlegają ochronie konstytucyjnej.

Jak dodał, zaskarżony przepis pogarsza jednak sytuację byłych funkcjonariuszy służb PRL, która została ukształtowana ponad 20 lat przed jego uchwaleniem, już w demokratycznym państwie. - Choć trudno pozytywnie oceniać wybory życiowe osób, które wstąpiły do służb mundurowych PRL, są one obecnie pełnoprawnymi obywatelami RP. Mają pełne prawo zakładać, że ich państwo działa w sposób przewidywalny i racjonalny, a zwłaszcza planować swoje życie od 1989 roku w zaufaniu do tego państwa – wskazał.

- Nawet niewątpliwie niesłusznych przywilejów nie można zwalczać wszelkimi dostępnymi środkami. Na tym właśnie polega fundamentalna różnica między państwem demokratycznym i niedemokratycznym – podkreślił Kieres.

Również zdaniem sędziego Pszczółkowskiego, TK powinien orzec o niezgodności z konstytucją zaskarżonego przepisu. Jego zdaniem zakwestionowane rozwiązanie swoim automatyzmem, arbitralnością, powtarzalnością i dyskryminującym charakterem naruszają fundamentalne prawa demokratycznego i sprawiedliwszego państwa.

Wniosek do TK

Wniosek w tej sprawie skierował do TK w grudniu 2019 r. Sąd Okręgowy w Krakowie podczas rozpatrywania odwołania byłego funkcjonariusza milicji od decyzji o obniżeniu mu policyjnej renty inwalidzkiej na podstawie ustawy dezubekizacyjnej. Sprawa dotyczyła tylko jednego z przepisów tej ustawy. Krakowski sąd chciał uznania niekonstytucyjności przepisu, który przewiduje, że wysokość obniżonego byłemu funkcjonariuszowi świadczenia nie może przekraczać przeciętnej emerytury wypłacanej przez ZUS. Zdaniem krakowskiego sądu, zaskarżony sposób obliczania świadczeń narusza konstytucyjną zasadę sprawiedliwości społecznej oraz zasadę równości.

Zgodnie z tzw. ustawą dezubekizacyjną, czyli nowelizacją przepisów o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji i innych służb, która zaczęła obowiązywać w październiku 2017 r., emerytury i renty byłych funkcjonariuszy aparatu bezpieczeństwa PRL nie mogą być wyższe od średniego świadczenia wypłacanego przez ZUS - jak wówczas informowano: emerytura – 2,1 tys. zł (brutto), renta – 1,5 tys. zł, renta rodzinna – 1,7 tys. zł.

Na mocy tych przepisów obniżono emerytury i renty za okres "służby na rzecz totalitarnego państwa" od 22 lipca 1944 r. do 31 lipca 1990 r. (w połowie 1990 r. powstał UOP). W konsekwencji obniżono renty i emerytury prawie 39 tys. byłym funkcjonariuszom aparatu bezpieczeństwa PRL. Po obniżce na mocy ustawy dezubekizacyjnej do sądu trafiły dziesiątki tysięcy odwołań od osób, których świadczenia się zmniejszyły.

Niejedyna sprawa

Rozpatrzone w środę pytanie prawne to niejedyna sprawa dotycząca uposażeń byłych funkcjonariuszy SB, która zawisła przed TK.

W czwartek Trybunał miał kontynuować rozpatrywanie pytania prawnego warszawskiego sądu okręgowego ze stycznia 2018 r. Termin ten został jednak odwołany. Warszawski sąd - rozpatrując odwołanie od decyzji o ustaleniu emerytury i renty policyjnej - zakwestionował wtedy zgodność przepisów tej ustawy m.in. z konstytucyjną zasadą ochrony praw nabytych, zaufania obywatela do państwa prawa i stanowionego przez niego prawa i niedziałania prawa wstecz.

Autorka/Autor:mp

Źródło: PAP

Źródło zdjęcia głównego: TVN24

Pozostałe wiadomości

Coraz więcej pracowników korzysta z narzędzi opartych na sztucznej inteligencji - nierzadko bez wiedzy przełożonych - licząc na usprawnienie codziennych zadań. Nieostrożne użycie AI może jednak prowadzić nawet do kar dyscyplinarnych czy sankcji finansowych. Badacze alarmują, że nadmierne poleganie na sztucznej inteligencji wpływa też na nasz mózg, osłabiając samodzielność i kreatywność. Szczególnie narażeni są młodzi, dopiero wchodzący na rynek pracy. Odpowiednio stosowana AI może być jednak naszym sprzymierzeńcem.

Kopiuj, wklej, zapomnij. Za kilka kliknięć nawet dyscyplinarka

Kopiuj, wklej, zapomnij. Za kilka kliknięć nawet dyscyplinarka

Źródło:
TVN24+

Założyciel Amazona Jeff Bezos oraz dziennikarka Lauren Sánchez zaprosili dziesiątki VIP-ów ze świata show-biznesu, filmu i finansów do Wenecji na trzydniowe wesele. Oto kilka faktów i liczb dotyczących wydarzenia określanego mianem "Ślubu stulecia".

Wesele za dziesiątki milionów. Taki ma być "ślub stulecia"

Wesele za dziesiątki milionów. Taki ma być "ślub stulecia"

Źródło:
Reuters

Holenderska organizacja konsumencka wniosła pozew zbiorowy przeciwko Booking.com - popularnej platformie do rezerwacji noclegów online. Firma została oskarżona o stosowanie nieuczciwych praktyk, które mogły prowadzić do zawyżania cen zakwaterowania na całym rynku. Booking.com to serwis, z którego korzystają miliony użytkowników na całym świecie, w tym wielu z Polski.

Mieli zawyżać ceny noclegów. Jest pozew

Mieli zawyżać ceny noclegów. Jest pozew

Źródło:
PAP

PZU i Bank Pekao podpisały dokument określający wstępne zasady współpracy przy tworzeniu grupy bankowo-ubezpieczeniowej (tak zwany term sheet). "To kolejny krok w przygotowaniu transakcji, zacieśniający współpracę stron" - podkreślono w komunikacie.

Fuzja gigantów coraz bliżej. Podpisano dokument

Fuzja gigantów coraz bliżej. Podpisano dokument

Źródło:
PAP

Złoty się umacnia, dolar traci. Co więcej, amerykańska waluta jest na najniższych poziomach od siedmiu lat - wskazują analitycy. Dodają, że dolar utrzymuje trend spadkowy "od objęcia urzędu prezydenta przez Donalda Trumpa".

Dolar "w największych tarapatach od lat"

Dolar "w największych tarapatach od lat"

Źródło:
PAP, tvn24.pl

Dwie trzecie Polaków podróżujących samolotem wybiera na wakacje Hiszpanię, Włochy oraz Grecję. Coraz chętniej latamy też do Turcji, którą wcześniej odwiedzano głównie z biurami podróży.

Główne wakacyjne kierunki Polaków. Zmiana lidera

Główne wakacyjne kierunki Polaków. Zmiana lidera

Źródło:
PAP

Premier Robert Fico przekazał, że Słowacja podtrzymuje weto wobec nałożenia 18. pakietu sankcji na Rosję. Dodał, że zmieni zdanie, jeśli Komisja Europejska zrekompensuje straty wynikające z planowanego zakazu importu rosyjskiego gazu od 2028 roku.

Słowacja podtrzymuje weto. Stawia jeden warunek

Słowacja podtrzymuje weto. Stawia jeden warunek

Źródło:
PAP

Wiceminister rozwoju i technologii Michał Jaros wyjaśnił, że projekt rozporządzenia w sprawie obowiązkowego montażu wind nie będzie dotyczył istniejących już budynków.

Obowiązkowe windy. Wiceminister wyjaśnia

Obowiązkowe windy. Wiceminister wyjaśnia

Źródło:
PAP

W czwartkowym losowaniu Lotto nikt nie wytypował poprawnie wszystkich sześciu liczb. Kumulacja rośnie więc do aż 10 milionów złotych. Wygranej nie było też w Lotto Plus. Oto wyniki Lotto i Lotto Plus z 26 czerwca 2025 roku.

Duża kumulacja w Lotto

Duża kumulacja w Lotto

Źródło:
tvn24.pl

Zakład w Raciborzu zostanie zamknięty - poinformowała w komunikacie firma Henkel. Jak dodano, "trudna decyzja" w tej sprawie została spowodowana "zmieniającym się zapotrzebowaniem konsumentów i koniecznością adaptacji oferty". W zakładzie zatrudnionych jest 159 osób.

Niemiecki gigant zamyka fabrykę w Polsce. "Trudna decyzja"

Niemiecki gigant zamyka fabrykę w Polsce. "Trudna decyzja"

Źródło:
tvn24.pl

Jeżeli prezydent Andrzej Duda chce zapewnić niskie ceny energii, zarówno teraz, jak i w przyszłości, powinien podpisać ustawę wiatrakową - powiedziała na konferencji szefowa resortu klimatu i środowiska Paulina Hennig-Kloska, apelując do prezydenta o podpis pod ustawą. Głos w tej sprawie zabrał także rzecznik rządu Adam Szłapka.

Prezydent Duda o "wymuszaniu" podpisu. Jest reakcja

Prezydent Duda o "wymuszaniu" podpisu. Jest reakcja

Źródło:
PAP

Artur Dziambor został pełnomocnikiem do spraw innowacji i rozwoju przedsiębiorczości - przekazało Ministerstwo Rozwoju i Technologii. Funkcję tę będzie pełnił bez pobierania wynagrodzenia.

Artur Dziambor nowym pełnomocnikiem w resorcie rozwoju

Artur Dziambor nowym pełnomocnikiem w resorcie rozwoju

Źródło:
PAP

Główny Inspektorat Farmaceutyczny (GIF) wycofał z obrotu w całym kraju cztery partie leku Magne B6 z powodu niezgodności z wymogami jakościowymi. Produkt może stanowić zagrożenie dla zdrowia pacjentów ze względu na brak oczekiwanej skuteczności.

Partie Magne B6 wycofane. "Realne zagrożenie dla zdrowia"

Partie Magne B6 wycofane. "Realne zagrożenie dla zdrowia"

Źródło:
tvn24.pl, PAP

W maju ceny kawy w sklepach znacząco wzrosły. Mielona była droższa o ponad 25 procent w porównaniu z analogicznym okresem ubiegłego roku, a rozpuszczalna podrożała o ponad 20 procent.

Cena produktu ostro w górę. "Dwa czynniki"

Cena produktu ostro w górę. "Dwa czynniki"

Źródło:
PAP

Sieci paliwowe w kraju mają specjalne promocje i rabaty z okazji nadchodzących wakacji. Oto, czego możemy się spodziewać na stacjach paliw, między innymi Orlenu, BP czy Shellu. Według zapowiedzi obniżki mogą sięgnąć nawet 40 groszy na litrze.

Wakacyjne promocje na stacjach paliw

Wakacyjne promocje na stacjach paliw

Źródło:
PAP, tvn24.pl

Chcemy w ramach pilotażu skróconego czasu pracy sprawdzić, co i jak działa, w jakich branżach, w jakiej wielkości firmach - powiedziała w rozmowie z TVN24 ministra rodziny, pracy i polityki społecznej Agnieszka Dziemianowicz-Bąk. Stwierdziła, że szukane są rozwiązania "szyte na miarę". Eksperci zwracają natomiast uwagę na wyzwania związane z wprowadzeniem takiego modelu.

Weekend może zaczynać się w czwartek

Weekend może zaczynać się w czwartek

Źródło:
TVN24, PAP

Banki i SKOK-i w maju udzieliły o niemal 24 procent więcej kredytów mieszkaniowych, a ich wartość była większa o ponad 30 procent wobec maja 2024 - podało Biuro Informacji Kredytowej.

Ogromne zainteresowanie wśród klientów. Skokowy wzrost

Ogromne zainteresowanie wśród klientów. Skokowy wzrost

Źródło:
PAP

Sejm uchwalił nowelizację tak zwanej ustawy wiatrakowej, która między innymi zmniejsza minimalną odległość turbin wiatrowych od zabudowań do 500 metrów. W nowelizacji znalazły się również zapowiadane przez premiera Donalda Tuska przepisy dotyczące zamrożenia cen energii do końca roku na poziomie 500 złotych netto za megawatogodzinę. Obecnie obowiązujące mrożenie cen wygasa z końcem września.

Zapowiedź Tuska w sprawie cen prądu, jest decyzja posłów

Zapowiedź Tuska w sprawie cen prądu, jest decyzja posłów

Źródło:
PAP

Plan wprowadzenia dodatkowych ograniczeń w handlu alkoholem jest coraz bliżej finalizacji. Jak ustaliła "Rzeczpospolita", rozważany jest całkowity zakaz sprzedaży alkoholu na stacjach benzynowych - poinformowano w czwartkowym wydaniu dziennika.

Tu sprzedaż alkoholu może zostać zakazana

Tu sprzedaż alkoholu może zostać zakazana

Źródło:
PAP

Śmieszne memy na Instagramie albo nauka za oceanem - czy przed takim wyborem staną za chwilę młodzi naukowcy z Polski i innych krajów planujący stypendia w USA? Amerykańska ambasada ogłosiła właśnie, że ludzie ubiegający się o taką wizę powinni otworzyć swoje konta w mediach społecznościowych - tak żeby urzędnik migracyjny mógł zobaczyć, co tam publikują. Wcześniej w mediach pojawiły się informacje o zablokowaniu wjazdu jednego z turystów z powodu mema w telefonie.

Odmówiono mu wjazdu do USA przez mema? Urząd zabiera głos

Odmówiono mu wjazdu do USA przez mema? Urząd zabiera głos

Źródło:
TVN24

Żaden pojedynczy czynnik ani post w mediach społecznościowych nie decyduje o wyniku postępowania wizowego - przekazała tvn24.pl ambasada USA w Warszawie, pytana o szczegóły nowych zasad. We wtorek amerykańska ambasada podała, że osoby ubiegające się o wizę w celu podjęcia nauki w USA "powinny zmienić ustawienia prywatności swoich kont w mediach społecznościowych na publiczne".

Nowe zasady wizowe. Ambasada USA wyjaśnia

Nowe zasady wizowe. Ambasada USA wyjaśnia

Źródło:
tvn24.pl

Sławosz Uznański-Wiśniewski w środę wystartował z Przylądka Canaveral i został drugim w historii Polakiem w kosmosie. To wielki sukces i wyróżnienie, na które pracował niemal całe życie. Ale bycie astronautą to także wysokie wynagrodzenie. Ile Sławosz Uznański-Wiśniewski może zarobić dzięki swojej kosmicznej misji?

Kosmiczne pieniądze za kosmiczny lot? Tyle może zarobić polski astronauta

Kosmiczne pieniądze za kosmiczny lot? Tyle może zarobić polski astronauta

Źródło:
tvn24.pl, Space Insider

- Hiszpania chce jazdy na gapę. To okropne - stwierdził Donald Trump na koniec szczytu NATO w Hadze. Prezydent USA dodał, że zmusi Hiszpanię, by zapłaciła "dwa razy więcej" niż jej zobowiązanie do wydatków obronnych w ramach negocjacji handlowych.

Donald Trump: sprawimy, że zapłacą dwa razy więcej

Donald Trump: sprawimy, że zapłacą dwa razy więcej

Źródło:
PAP

Polski sektor obronny, wraz z siłami zbrojnymi i zapleczem technicznym, czeka poważne wyzwanie. Jak wynika z raportu firmy doradczej Deloitte, do 2035 roku będzie potrzebował niemal ćwierć miliona nowych pracowników. Jednocześnie w tym samym czasie liczba osób w wieku produkcyjnym spadnie o 800 tysięcy.

Potrzebnych będzie ćwierć miliona pracowników

Potrzebnych będzie ćwierć miliona pracowników

Źródło:
PAP

Ministerstwo Finansów pracuje nad podatkiem dotyczącym odsetek od rezerwy obowiązkowej utrzymywanej przez banki w Narodowym Banku Polskim - poinformował w środę minister finansów Andrzej Domański. Dodał, że przychody do budżetu w 2026 roku z tego tytułu mogłyby sięgnąć nawet poziomu dwóch miliardów złotych.

Minister finansów zapowiada nowy podatek

Minister finansów zapowiada nowy podatek

Źródło:
PAP

Warner Bros. Discovery miał w maju największy udział w oglądalności wśród dystrybutorów treści wideo w Polsce - podał Presserwis, powołując się na badanie All Screens Video Landscape Nielsena.

Warner Bros. Discovery na czele dystrybutorów treści wideo w Polsce

Warner Bros. Discovery na czele dystrybutorów treści wideo w Polsce

Źródło:
tvn24.pl