Podstawa opodatkowania – czym jest i jak ją obliczyć w przypadku różnych podatków?

●     Podstawa opodatkowania to kwota, od której liczona jest wysokość podatku. ●     Podstawa ta jest określana różnie w zależności od rodzaju podatku. ●     W przypadku podatku dochodowego podstawą opodatkowania najczęściej jest dochód. ●     W przypadku podatku VAT podstawą opodatkowania jest obrót, czyli wartość netto.

Podstawa opodatkowania jest pojęciem z zakresu prawa podatkowego, jest jednak odrębnie definiowana w zależności od konkretnego podatku. Najczęściej używa się jej w rozumieniu ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych, lub ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług.

W każdym z tych aktów prawnych szczegółowo opisana jest definicja podstawy opodatkowania w przypadku – odpowiednio – podatku dochodowego lub podatku VAT.

Podstawa opodatkowania jest określoną kwotą (wartością), od której liczona jest wysokość danego podatku. Ustalenie tej wartości nie zawsze jest oczywiste, ponieważ prawo przewiduje wiele wyjątków, zwolnień oraz ulg podatkowych – jedynie prawidłowe wyliczenie podstawy opodatkowania pozwala na zapłacenie podatku w odpowiedniej wysokości.

W przypadku podatku dochodowego podstawę opodatkowania stanowi dochód - dotyczy to zarówno podatku od osób fizycznych, jak i podatku od osób prawnych. Dochodem jest w tym przypadku całość otrzymanych środków (przychód) pomniejszona o koszty ich uzyskania oraz inne odliczenia niepodlegające opodatkowaniu.

Szczegółowe wyjaśnienie różnicy pomiędzy przychodem i dochodem można znaleźć TUTAJ.

Koszty uzyskania przychodu to wydatki, które zostały poniesione, aby przychód ten osiągnąć. Na przykład uzyskanie przychodu ze sprzedaży określonego towaru wymaga wcześniej poniesienia kosztu uzyskania, wyprodukowania czy przetransportowania tego towaru.

Koszty uzyskania przychodu są na bieżąco uwzględniane przy ustalaniu dochodu i wyliczaniu zaliczek na podatek dochodowy. Jak wygląda kwestia kosztów uzyskania przychodu w przypadku pracowników, można sprawdzić TUTAJ.

Drugą kategorią pomniejszającą przy podatku dochodowym podstawę opodatkowania są ulgi i odliczenia. Warto pamiętać, że ulgi mogą dotyczyć podstawy opodatkowania (odejmujemy od dochodu, przez co podstawa się zmniejsza) lub kwoty podatku (ulgę stosujemy dopiero po obliczeniu kwoty podatku). Wśród odliczeń od dochodu można wymienić: obowiązkowe składki na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, ulgę termomodernizacyjną, wpłaty na Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego czy darowizny na cele kultu religijnego. Podstawę opodatkowania można pomniejszyć o wysokość straty z lat ubiegłych.

W przypadku podatku od towarów i usług (VAT) podstawa opodatkowania została zdefiniowana jako "wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał, lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej".

Najprościej mówiąc, podstawą opodatkowania w przypadku podatku VAT jest więc wartość netto towaru czy usługi (obrót) – czyli cena sprzedaży pomniejszona o wartość ujętego w cenie podatku VAT.

Zgodnie z ustawą o podatku od towarów i usług podstawa opodatkowania obejmuje:

●     podatki, cła, opłaty i inne należności o podobnym charakterze, z wyjątkiem kwoty podatku,

●     koszty dodatkowe m.in. prowizje, koszty opakowania, transportu i ubezpieczenia.

Podstawa opodatkowania podatkiem VAT nie obejmuje natomiast:

●     obniżek cen uwzględnionych w momencie sprzedaży oraz rabatów z tytułu wcześniejszej zapłaty,

●     kwot otrzymanych od nabywcy lub usługobiorcy jako zwrot udokumentowanych wydatków poniesionych w imieniu i na rzecz nabywcy, lub usługobiorcy.

W przypadku podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC) podstawę opodatkowania stanowi wartość przedmiotu danej umowy. Wysokość tego podatku jest stała i wynosi 2 proc.

Oznacza to, że jeśli przedmiotem np. umowy kupna-sprzedaży jest przedmiot o wartości 50 tys. zł, to cała ta kwota będzie stanowić podstawą opodatkowania, a podatek PCC wyniesie 2 proc. od tej wartości, czyli 1000 zł.

Podatek PCC obowiązuje przy umowach cywilnoprawnych jak m.in. zakup mieszkania czy samochodu.

W przypadku podatku akcyzowego podstawa opodatkowania określana jest różnie w zależności od rodzaju towaru objętego akcyzą.

W przypadku alkoholu podstawą opodatkowania jest ilość alkoholu wyrażona w litrach. Akcyza na papierosy składa się z dwóch elementów: stawki kwotowej – liczonej od ilości wyrobów tytoniowych oraz stawki procentowej – liczonej od maksymalnej ceny detalicznej wyznaczonej i wydrukowanej na opakowaniu jednostkowym papierosów.. Z kolei w przypadku akcyzy od samochodów osobowych podstawę opodatkowania stanowi ich wartość.

Więcej o działaniu i wysokości podatku akcyzowego można przeczytać TUTAJ.

Źródło:

Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych