Gdy mowa o zmianach klimatycznych, najczęściej jako głównego winowajcę palcem wskazujemy transport. Tymczasem to budynki - nasze domy, biura, szkoły - odpowiadają za większy udział w emisji CO2. Zużywają najwięcej energii i generują około jednej trzeciej całkowitej emisji w Europie. To wyraźny sygnał, że jeśli myślimy poważnie o przyszłości, powinniśmy zacząć od modernizacji budynków i to nie tylko poprzez izolację czy źródła ciepła. Inteligentne technologie, takie jak automatyczne osłony zewnętrzne, powinny stać się nowym standardem w projektowaniu. To realny sposób na ograniczenie emisji, poprawę komfortu i odzyskanie kontroli nad zużyciem energii.
Budownictwo a emisja CO2 - kontekst gospodarczy i środowiskowy
Sektor budownictwa stanowi jeden z kluczowych obszarów wpływających na emisję dwutlenku węgla - odpowiada za około 33 proc. całkowitej emisji CO2 i blisko 40 proc. zużycia energii w Europie [1]. Dla porównania, sektor transportu drogowego generuje około 21 proc. emisji [2]. Oznacza to, że budynki emitują więcej niż pojazdy, mimo że to właśnie transport częściej pojawia się w debacie klimatycznej jako główny winowajca.
To pokazuje, jak ogromny potencjał redukcji emisji drzemie w modernizacji budynków. Co ważne - chodzi zarówno o nowe inwestycje, jak i istniejące już zasoby, których energochłonność często jest wysoka.
Według raportu Copernicus Climate Change Service rok 2024 był najcieplejszy w historii pomiarów - temperatura wzrosła średnio o ponad 1,5°C względem epoki przedprzemysłowej. W tym kontekście efektywność energetyczna budynków nabiera znaczenia nie tylko ekologicznego, ale także strategiczno-ekonomicznego zwłaszcza w świetle rosnących cen energii i presji regulacyjnej ze strony Unii Europejskiej.
Okna jako newralgiczny punkt bilansu energetycznego
Zgodnie z danymi Europejskiej Agencji Środowiska, nawet 15-25 proc. strat ciepła zimą w budynkach może pochodzić właśnie przez okna, zwłaszcza starszego typu lub nieprawidłowo zamontowane. Co więcej, latem duże przeszklenia stają się jednym z głównych źródeł zysków ciepła, prowadząc do przegrzewania pomieszczeń i konieczności intensywnego chłodzenia wnętrz. Standardowe przeszklenia mogą przepuszczać nawet do 50 proc. promieniowania słonecznego, co w praktyce oznacza 250-350 W/m2 energii słonecznej przenikającej przez powierzchnię okna [3]. To tak, jakby przy każdym przeszkleniu uruchomić miniaturowy grzejnik.
Takie zjawiska istotnie zwiększają zapotrzebowanie na energię - zarówno do ogrzewania zimą, jak i chłodzenia latem - co przekłada się na wyższe koszty eksploatacyjne oraz większą emisję CO2.
Właśnie dlatego coraz większego znaczenia nabierają zewnętrzne osłony przeciwsłoneczne - szczególnie w wersji zautomatyzowanej.
Nowy standard optymalizacji kosztów
Zautomatyzowane osłony zewnętrzne pozwalają skutecznie kontrolować bilans energetyczny budynku. Zintegrowane z systemami smart home lub centralami zarządzania, potrafią dynamicznie reagować na warunki pogodowe oraz potrzeby użytkowników, podnosząc się i opuszczając automatycznie w zależności od natężenia światła, temperatury czy pory dnia. Co istotne, te technologie są dziś nie tylko dostępne, ale również coraz bardziej przystępne cenowo.
- Jak pokazują nasze badania, inteligentne zarządzanie osłonami pozwala zimą zmniejszyć zapotrzebowanie na ogrzewanie o 10-30 proc., wykorzystując naturalne promieniowanie słoneczne. Latem natomiast, dzięki ograniczeniu nagrzewania, można obniżyć temperaturę w pomieszczeniach o 4-7°C, co zmniejsza konieczność używania klimatyzacji. To realny wpływ na emisję CO2 w sektorze budowlanym i konkretna odpowiedź na rosnące koszty energii oraz wyzwania klimatyczne - mówi Yann Barou, managing director Somfy Eastern Europe.
Regulacje prawne a wyzwania sektora budowlanego
Kluczowe znaczenie dla dalszego rozwoju rynku inteligentnych rozwiązań mają regulacje unijne. Dyrektywa EPBD (Energy Performance of Buildings Directive) zakłada, że od 2030 roku wszystkie nowe budynki w UE będą musiały spełniać normy niemal zerowego zużycia energii. Jednak eksperci z Fali Renowacji zgodnie wskazują, że równie istotne jest przyspieszenie modernizacji istniejących obiektów. W Polsce sytuacja jest szczególnie wymagająca - według danych Fali Renowacji aż 70 proc. spośród 6,9 mln jednostek mieszkaniowych wymaga pilnej termomodernizacji.
Na tym tle szczególnie niepokojąco wygląda niski poziom wdrożeń inteligentnych osłon. Według badań Somfy tylko około 10 proc. nowych budynków w Polsce korzysta z zewnętrznych osłon przeciwsłonecznych. Tymczasem we Francji ten odsetek sięga 75 proc., a w Czechach - 38 proc.
- W Polsce automatyczne osłony wciąż traktowane są jako wyposażenie dodatkowe. Tymczasem na bardziej rozwiniętych rynkach, jak Francja, to już standard wpisany w projekt od pierwszego etapu inwestycji. Mamy ogromny dystans do nadrobienia, ale też wyjątkową szansę, by przeskoczyć kilka etapów i wdrażać od razu najbardziej zaawansowane rozwiązania. Żeby tak się stało, potrzebujemy większej świadomości u inwestorów, ekspertów i samych użytkowników. Osłony powinny być postrzegane nie jako dodatek, lecz jako integralny element efektywności energetycznej całej infrastruktury. Budynki muszą stać się inteligentne - inaczej nie udźwigną wyzwań jutra - mówi Krzysztof Majewski, country manager Somfy Polska.
Polski potencjał na globalnym rynku technologii budynkowej
Na szczęście Polska nie tylko nadrabia dystans - w niektórych obszarach zaczyna go wyprzedzać. Kluczową rolę odgrywa tu Somfy, globalny lider w dziedzinie automatyki budynkowej, który znaczną część swojej działalności badawczo-rozwojowej i produkcyjnej koncentruje w Polsce.
- Dla całego regionu Europy Środkowo-Wschodniej Polska jest technologicznym hubem z ogromnym potencjałem innowacyjnym - mówi Yann Barou, managing director Somfy Eastern Europe. - To tutaj rozwijamy rozwiązania, które wkrótce będą wdrażane na wielu rynkach wschodzących - dodaje.
W zakładzie Somfy w Niepołomicach powstaje ponad milion napędów do żaluzji fasadowych rocznie. To największy tego typu obiekt na świecie, obsługujący rynki Europy Środkowo-Wschodniej i Azji Centralnej. Znajduje się tam również jeden z trzech globalnych działów R&D firmy, odpowiedzialny za rozwój rozwiązań smart home nowej generacji.
Polska staje się także miejscem rozwoju technologii łączących napędy i sensory z zaawansowanym oprogramowaniem, które - dzięki inteligentnym algorytmom - pozwalają dopasować działanie osłon do pogody i obecności domowników. To oznacza, że budynek może samodzielnie "uczyć się" preferencji mieszkańców i optymalizować zużycie energii w czasie rzeczywistym.
Co ważne, technologie tworzone w Polsce projektowane są z myślą o minimalnym wpływie na środowisko - od doboru surowców po możliwość recyklingu. Somfy wdraża zasady zrównoważonego rozwoju w ramach programu "Act for Green", a najbardziej ekologiczne produkty marki posiadają certyfikat PEP Ecopassport®.
Inteligentne osłony - więcej niż technologia
Z perspektywy regulacyjnej, środowiskowej i ekonomicznej inteligentne systemy osłonowe mogą stać się kluczowym narzędziem realizacji europejskich celów klimatycznych oraz strategii nowoczesnego budownictwa. Ich potencjał leży nie tylko w obniżaniu rachunków, ale też w budowaniu bardziej zrównoważonego i odpornego na zmiany klimatyczne otoczenia.
A skoro najwięcej energii ucieka przez okna - to właśnie od nich warto zacząć zmieniać rzeczywistość.
Zobacz wideo: https://www.myairbridge.com/pl/#!/gallery/preview/qEaezQgpP8VrvGf0e5QP51XWUVpJJKfQeChqpEY8
[1] Energy Performance of Buildings Directive [2] Klimat | Strona główna Europejskiej Agencji Środowiska [3] https://bibliotekanauki.pl/chapters/2230667.pdf
Źródło: PAP MediaRoom