Pokonują nawet tysiąc kilometrów, używają gwiazd jako nawigacji

Każdego roku, gdy temperatury zaczynają rosnąć, żyjące w Australii ćmy Bogong (ich nazwa oznacza w lokalnym języku kolor brązowy) wyruszają w długi, nocny lot ze swojego domu na wschodnim wybrzeżu kraju do chłodniejszego schronienia w jaskiniach Alp Australijskich. Niedawno odkryto, że owady są w stanie wykorzystywać pole magnetyczne Ziemi jak kompas, aby nie zboczyć z trasy podczas wędrówki liczącej nawet 1000 km.

To jednak nie jedyna metoda, której ćmy Bogong (łac. Agrotis infusa) używają, aby pozostać na właściwej drodze. W badaniu opublikowanym w czasopiśmie "Nature" naukowcy wykazali, że owady potrafią wykorzystywać światło gwiazd i Drogi Mlecznej, aby znaleźć drogę w ciemności.

- To pierwszy znany bezkręgowiec, który jest w stanie wykorzystać gwiazdy w tym celu - powiedział agencji prasowej AFP współautor badania Eric Warrant z Uniwersytetu w Lund w Szwecji. Dodał, że jedynymi innymi bezkręgowcami, o których wiadomo, że używają gwiazd do orientacji, są chrząszcze gnojowe, ale robią to jedynie na krótkich dystansach. Jeśli chodzi o kręgowce, to podobnymi umiejętnościami mogą pochwalić się tylko niektóre ptaki, prawdopodobnie foki, a także ludzie.

Aby dokładniej zbadać ciekawą umiejętność ciem Bogong, międzynarodowy zespół naukowców umieścił kilka osobników w małym pomieszczeniu i wyświetlił różne mapy nocnego nieba na suficie. Owady były przywiązane do pręta podłączonego do górnej części obudowy, który precyzyjnie rejestrował kierunki, w których zwierzęta próbowały lecieć.

W ten sposób naukowcy potwierdzili, że ćmy Bogong rzeczywiście mogą nawigować za pomocą wewnętrznego kompasu magnetycznego - powiedział David Dreyer z Uniwersytetu w Lund, główny autor badania. Następnie naukowcy usunęli wpływ ziemskiego pola magnetycznego w obudowie. Zachowanie ciem ich zadziwiło.

- Ku naszemu zaskoczeniu ćmy nadal były w stanie znaleźć właściwy kierunek - powiedział Dreyer.

Gdy naukowcy obrócili mapę nieba o 180 stopni, owady zmieniły kierunek lotu. Następnie badacze wyświetlili dziwne, nieprawidłowe mapy nocnego nieba - wtedy ćmy zaczęły się gubić. W ten sposób specjaliści potwierdzili, że owady potrafią nie tylko nawigować po niebie, ale także podążać za nim w nocy, gdy względne pozycje gwiazd zmieniają się wraz z obrotem Ziemi.

Choć naukowcy potwierdzili ciekawą zdolność ciem, to nie wiedzą, z czego ona wynika. Jak powiedział Dreyer, jedna z teorii zakłada, że owady czasami "sprawdzają" swój kierunek za pomocą kompasu magnetycznego. Nadal nie wiadomo jednak, których dokładnie gwiazd ćmy używają do nawigacji. W laboratorium naukowcy monitorowali trzydzieści neuronów zaangażowanych w widzenie, koordynację i nawigację.

- Opracowanie systemu niemagnetycznych elektrod kosztowało mnie fortunę, ale było tego warte - przyznał Warrant.

Okazało się, że neurony ciem Bogong stają się szczególnie aktywne na widok długiego, jasnego pasa Drogi Mlecznej oraz mgławicy Carina. Warrant wyjaśnił, że intensywność tego pasa rośnie wraz z przesuwaniem się z północnej w południową część nieba, co może być wskazówką, w jaki sposób ćmy wykorzystują go do nawigacji na południe.

Kolejną tajemnicą jest to, skąd ćmy wiedzą, kiedy udać się na południe, gdy nadejdzie lato. Warrant powiedział, że jedną z opcji jest to, że wiedza ta jest przekazywana z rodzica na dziecko.

Naukowcy uważają, że zbliżając się do końca swojej wędrówki, ćmy zaczynają zauważać wskazówki, że zbliżają się do swojego górskiego schronienia. Warrant przyznał, że zidentyfikował specyficzny zapach, który emanuje z jaskiń. Wydaje się on działać jak sygnał nawigacyjny, oznaczający koniec podróży.

Po spędzeniu lata w jaskiniach Alp Australijskich ćmy wracają do miejsca narodzin na wybrzeżu, gdzie rozmnażają się i umierają.