Merkury – jaka jest najmniejsza planeta Układu Słonecznego?

Naukowcy badają powierzchnię Merkurego

Źródło: ESA/NASA

● Merkury to pierwsza od Słońca i najmniejsza planeta Układu Słonecznego. ● Strona, która skierowana jest ku Słońcu, nagrzewa się do temperatury około 427 st. C,  zaś po stronie od niego odwróconej panują bardzo niskie temperatury, dochodzące zimą do -170 st. C.  ● Merkury to planeta skalista, której jądro i powierzchnia zbudowane są z żelaza. ● Obecnie trwa trzecia misja kosmiczna, której celem jest lepsze poznanie Merkurego.  

Merkury –  najmniejsza planeta Układ Słonecznego 

Merkury jest najmniejszą, a jednocześnie najbliższą Słońcu planetą Układu Słonecznego. Oddalona jest od niego o niemal 58 mln km. Warto zauważyć, że tzw. peryhelium, czyli punkt na orbicie, w którym planeta znajduje się najbliżej Słońca, nieustannie zmienia nieznacznie swoje położenie z każdym okrążeniem.  

Średnica Merkurego wynosi 4879 km. Pierwsza planeta w Układzie Słonecznym okrąża Słońce w zaledwie 88 dni, zatem rok jest na nim znacznie krótszy niż na Ziemi. Obrót wokół osi trwa jednak niemal 60 dni, zatem w ciągu dwóch lat na Merkurym mijają zaledwie dwa miejscowe dni. Strona, która skierowana jest ku Słońcu, nagrzewa się do wysokich ekstremalnie temperatur – około 427 st. C –  zaś po stronie od niego odwróconej panują bardzo niskie temperatury, dochodzące zimą do -170 st. C. 

Budowa Merkurego

Merkury jest jedną z czterech planet skalistych w Układzie Słonecznym. Oznacza to, że ma on skalną powłokę, w przeciwieństwie do tzw. planet gazowych, które poza jądrem nie mają stałej powierzchni, a resztę planety stanowi gaz. Znaczna gęstość Merkurego, która wynosi 5,3 g/cm³, wskazuje, że jego budulec stanowi żelazo. Jednak niezbyt duża ilość tego pierwiastka na powierzchni wskazuje, że jego większość skoncentrowana jest w wielkim jądrze planety. Samo jądro także ma złożoną strukturę – w jego środku znajduje się stałe jądro wewnętrzne, które otoczone jest mniejszym jądrem płynnym. Jądro otoczone jest tzw. płaszczem, które zbudowane jest z krzemianów.

Jak wygląda powierzchnia Merkurego? Merkury jest niekiedy porównywany do Księżyca, jego powierzchnia składa się bowiem z licznych kraterów, które są wynikiem uderzeń komet i planetoidów. Kratery różnią się między sobą wielkością i kształtem, a najbardziej znanym jest krater nazwany Równiną Żaru o średnicy 1550 km.

Obserwacje i badania Merkurego

Merkury znany był już w starożytności. Swoją nazwę zawdzięcza Merkuremu – posłańcowi bogów i patronowi handlarzy. Jego obserwacja jest jednak stosunkowo trudna, zawsze widoczny jest on bowiem na tle Słońca. Samo eksplorowanie Merkurego w ramach misji podejmowanych przez NASA nie było zbyt częste. 

Pierwszy statek kosmiczny –  Mariner 10 – wystrzelony został przez NASA na Merkurego 3 listopada 1973 roku. Jego zadaniem było dotarcie zarówno do Merkurego, jak i Wenus. Badania sondy, prowadzone w latach 1974–1975, pozwoliły ustalić temperaturę panującą na planecie, określić słabe pole magnetyczne, a także wykonać fotografie dokumentujące to, jak wygląda powierzchnia planety. 

Kolejne badania prowadzone były przez sondę Messenger od 2008 roku. Dzięki temu, że weszła ona w orbitę Merkurego, a zatem krążyła wokół planety jako sztuczny satelita, możliwe było zebranie kolejnych zdjęć i opracowanie bardziej szczegółowych map. 

20 października 2018 roku do Merkurego wystartowała zaś misja BepiColombo przygotowana przez Europejską Agencję Kosmiczną ESA oraz Japońską Agencję Kosmiczną JAXA. W skład BepiColombo wchodzą dwa orbitery naukowe, których zadaniem jest m.in. zebranie informacji o dynamice zmian pola magnetycznego i aktywności wulkanicznej planety. Misja przeleciała po raz pierwszy obok Merkurego w październiku 2021 roku, jednak na jego orbitę zgodnie z przyjętymi założeniami wejdzie dopiero w 2025 roku. 

ZOBACZ TAKŻE: "Cześć Merkury!". Sonda BepiColombo zbliżyła się do pierwszej planety Układu Słonecznego

Księżyce Merkurego

Merkury, podobnie jak Wenus, jest planetą nieposiadającą żadnego księżyca. Próby znalezienia jakiegokolwiek satelity podejmowane były już podczas pierwszej misji z udziałem sondy Mariner 10 w latach 70.