Europa walczy ze skutkami rosnących cen energii. Rachunek wynosi już pół biliona euro

PIE zwrócił uwagę, że ceny energii elektrycznej dla gospodarstw domowych w Europie wzrosły w sierpniu br. średnio o 50 proc. względem stycznia 2021 roku. Największe wzrosty odnotowano w Holandii (180 proc.), Włoszech (144 proc.), Wielkiej Brytanii (132 proc.) i Estonii (121 proc.). "Poziom cen różni się między krajami ze względu na odmienne miksy energetyczne, infrastrukturę energetyczną, warunki pogodowe czy sposób, w jaki rząd reaguje na podwyżki" - wyjaśnili analitycy Instytutu.

Jak możemy przeczytać w analizie, np. w Warszawie ceny energii elektrycznej dla gospodarstw domowych wzrosły w sierpniu średnio o 8,4 proc. wobec stycznia 2021 roku. "Koszt 1 kWh wyniósł w sierpniu br. prawie 0,19 euro. Była to 7. najniższa wartość wśród krajów europejskich, prawie 3,5-krotnie niższa niż w Wielkiej Brytanii" - wskazali analitycy, powołując się na dane z indeksu HEPI (Household Energy Price Index). Jeszcze w styczniu 2021 roku wartość ta była 1,2-razy niższa niż w Londynie - zauważono.

Polski Instytut Ekonomiczny wskazał, że "na walkę ze skutkami rosnących cen energii państwa europejskie wydały lub planują wydać 500 mld euro od września 2021 roku". Największy udział w tej kwocie ma Wielka Brytania, bo odpowiada nawet za jedną trzecią. Zjednoczone Królestwo przeznaczyło lub planuje przeznaczyć łącznie 6,5 proc. produktu krajowego brutto (PKB) w postaci wsparcia dla firm i gospodarstw domowych. Większość wsparcia zostanie wykorzystana "na zamrożenie rocznych wydatków gospodarstw domowych na energię elektryczną i gaz na poziomie 2723 euro".

Straty firm energetycznych ma pokryć brytyjski rząd – szacuje się, że wyniosą one 150 mld euro przez najbliższe półtora roku. "Obecnie cena energii elektrycznej w Wielkiej Brytanii jest najwyższa w Europie – w Londynie trzeba płacić prawie 65 cEUR/kWh, czyli ponad dwa razy więcej niż rok temu" - wskazali analitycy.

W analizie wskazano, że również kraje Europy Południowej wspierają gospodarstwa domowe po upalnym lecie. "Łagodzenie skutków wzrostu rachunków było kosztowne – Chorwacja (4,1 proc. PKB), Grecja (3,7 proc. PKB), Włochy (3,3 proc. PKB), Hiszpania i Francja (oba po 2,9 proc. PKB) wydały najwięcej po Wielkiej Brytanii" - wskazał PIE.

Analitycy zwrócili uwagę, że w Hiszpanii ceny energii elektrycznej dla gospodarstw domowych spadły o blisko 25 proc. od szczytu w marcu br. "Jest to efekt uzyskania zgody od KE na wprowadzenie limitu cen gazu na poziomie 50 euro/MWh na najbliższe 12 miesięcy" - wyjaśniono. Dodano, że działanie to miało oddzielić ceny energii elektrycznej od cen gazu – "decydenci zakładali, że rachunki za energię elektryczną będą o połowę niższe dla ok. 40 proc. gospodarstw domowych". Z kolei we Włoszech, mimo obniżenia VAT-u i dopłat do rachunków, "cena energii elektrycznej w sierpniu osiągnęła rekordową wartość ponad 50 cEUR/kWh".

Analitycy wskazali, że polityka cenowa i dopłaty są drogim sposobem radzenia sobie z kryzysem. "Koszty polityki cenowej mogą być trudne do odwrócenia, jeśli ceny energii pozostaną na wysokim poziomie przez dłuższy czas" - podkreślili.

PIE zauważyło, że skutki wzrostu cen energii nieproporcjonalnie silniej odczuwają gospodarstwa domowe o niskich dochodach. "Tym samym, zdaniem OECD (Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju), polityka dochodowa, a więc nakierowana na wsparcie głównie najbardziej zagrożonych ubóstwem energetycznym, może być bardziej sprawiedliwa i skuteczna. Ma ona mniejszy wpływ na budżety rządowe i przede wszystkim utrzymuje sygnały cenowe dla przejścia na źródła odnawialne" - czytamy. "Większość krajów unijnych decyduje się jednak na interwencje także na poziomie cen ze względu na oczekiwania społeczne" - dodano.