Rewolucja w oszczędzaniu. Dziesięć najważniejszych pytań i odpowiedzi

W tym roku nawet 11 milionów pracowników ma zacząć korzystać z nowego systemu Pracowniczych Planów Kapitałowych. Ustawa podpisana w listopadzie ub. roku przez prezydenta Andrzeja Dudę będzie wchodziła na raty od 1 lipca 2019 roku. Poniżej odpowiadamy na najważniejsze pytania związane z reformą.

Pracownicze Plany Kapitałowe to dobrowolny system gromadzenia oszczędności, do którego choć pracownicy będą zapisani z automatu, będą mogli jednak się z niego wypisać. Środki będą pochodzić zarówno z wpłat pracodawcy, jak i pracownika. Dodatkowo w ramach zachęt skarb państwa będzie finansował wpłatę powitalną i dopłaty roczne.

Celem emerytalnej rewolucji ma być - według rządowych deklaracji - wspieranie pracowników w długoterminowym gromadzeniu i pomnażaniu oszczędności na emeryturę.

Zgodnie z szacunkami Ministerstwa Finansów, z nowego systemu może skorzystać ponad 11 milionów pracowników (praca na etacie, umowy zlecenia), w tym do około 9 milionów osób zatrudnionych w sektorze przedsiębiorstw oraz ponad 2 miliony osób pracujących w jednostkach sektora finansów publicznych.

Docelowo do programu, według szacunków rządowych, ma przystąpić 8,5 mln osób (75-proc. wskaźnik partycypacji).

Pracodawca będzie płacił składkę podstawową 1,5 procent wynagrodzenia brutto i dobrowolną do 2,5 procent. Wpłata dobrowolna będzie mogła być różnicowana dla poszczególnych grup pracowników ze względu na długość okresu zatrudnienia albo na podstawie postanowień regulaminu wynagrodzeń lub układu zbiorowego pracy. Z kolei pracownik będzie płacił składkę podstawową 2 procent i dobrowolną do 2 procent. Łączna minimalna składka będzie wynosiła więc 3,5 procent, a maksymalna 8 procent. Wyjątek dotyczy osób zarabiających nie więcej niż 120 proc. minimalnego wynagrodzenia, które będą mogły uiszczać mniej niż 2 proc. (ale nie mniej niż 0,5 proc. wynagrodzenia).

Dodatkowo państwo będzie płacić składkę powitalną związaną z przystąpieniem do programu w wysokości 250 zł i dopłatę roczną 240 zł.

Należy pamiętać, że wpłata na PPK z części pracowniczej będzie odejmowana od naszej pensji netto, czyli tego, co otrzymujemy "na rękę".

Instytucjami obsługującymi Pracownicze Plany Kapitałowe będą Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych, zakłady ubezpieczeń, powszechne towarzystwa emerytalne (PTE) oraz pracownicze towarzystwa emerytalne, posiadające zgody i zezwolenia na swoją działalność wydane przez Komisję Nadzoru Finansowego (KNF).

Takie instytucje muszą spełniać wiele wymagań, miedzy innymi posiadać co najmniej 3-letnie doświadczenie w zakresie zarządzania funduszami inwestycyjnymi, funduszami inwestycyjnymi otwartymi, funduszami emerytalnymi lub otwartymi funduszami emerytalnymi, a w przypadku zakładów ubezpieczeń – co najmniej 3-letnie doświadczenie w zakresie oferowania ubezpieczeń z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym.

Każda z instytucji będzie musiała zadbać o to, aby zarządzane przez nią środki gromadzone w ramach PPK były lokowane w co najmniej czterech funduszach inwestycyjnych (lub subfunduszach). Każdy z nich będzie stosował odmienną strategię inwestycyjną, dopasowaną do osób w różnym wieku. W ten sposób starsze osoby będą mogły na przykład inwestować bardziej zachowawczo (np. obligacje), a młodsi wybrać pomnażanie pieniędzy w bardziej agresywny sposób, gdzie stopa zwrotu może być wyższa, ale za cenę większego ryzyka (np. akcje).

Pieniądze, które trafią do funduszu inwestycyjnego, będą mogły być lokowane w papiery wartościowe (akcje, obligacje) denominowane w złotych lub - maksymalnie do 30 procent wartości funduszu - w walutach państw Unii Europejskiej, EOG i OECD.

To oznacza także podjęcie pewnego ryzyka inwestycyjnego - tym większego, im bardziej wybrany przez nas fundusz inwestycyjny będzie nastawiony na zakup akcji, lub mniejszego, jeśli częściej będzie wybierał bezpieczne inwestycje - na przykład rządowe obligacje.

Nadzór nad działalnością instytucji prowadzących PPK będzie sprawować Komisja Nadzoru Finansowego.

Choć pracownicy będą do PPK zapisywani automatycznie, to będą mogli zrezygnować z uczestnictwa. By to zrobić, będzie trzeba przekazać taką deklarację pracodawcy w formie pisemnej. "Deklaracja zawiera dane dotyczące podmiotu zatrudniającego i uczestnika PPK oraz oświadczenie uczestnika PPK o posiadaniu przez niego wiedzy o konsekwencjach jej złożenia" - wskazano w ustawie.

Następnie zatrudniający niezwłocznie poinformuje o tym fakcie wybraną instytucję finansową. Wpłaty nie będą dokonywane począwszy od miesiąca, w której dotychczasowy uczestnik złożył rezygnację.

Złożenie jednej deklaracji jednak nie wystarczy. Zgodnie bowiem z ustawą, co cztery lata - do końca ostatniego dnia lutego danego roku - pracodawca poinformuje o ponownym zapisaniu uczestnika do PPK. W takim przypadku wymagane będzie zatem złożenie kolejnej rezygnacji.

Co ważne, podobnie jak przy rezygnacji, w każdym czasie będzie można złożyć do pracodawcy wniosek o dokonywanie ponownych wpłat do PPK.

Środki gromadzone na rachunkach PPK będą miały charakter prywatny i będą dziedziczone. Pieniądze będzie można wypłacić po ukończeniu 60. roku życia. Po złożeniu odpowiedniego wniosku 25 procent środków zgromadzonych zostanie wypłacona jednorazowo, chyba że złożymy wniosek o wypłatę tej części w ratach.

Pozostałych 75 procent środków wypłacanych będzie w co najmniej 120 miesięcznych ratach, chyba że uczestnik zażąda wypłaty w mniejszej liczbie rat. W takim przypadku będziemy jednak musieli zapłacić podatek od dochodów kapitałowych (tzw. podatek Belki) od kwoty wypłaty przekraczającej 25 proc. wartości aktywów zgromadzonych w PPK.

Uczestnik programu, po osiągnięciu 60. roku życia, będzie mógł także wnioskować o wypłatę środków zgromadzonych w PPK w formie świadczenia małżeńskiego. Będzie to możliwe, gdy małżonek uczestnika PPK również osiągnie 60. rok życia, a małżonkowie wspólnie oświadczą, że chcą skorzystać z wypłaty w formie świadczenia małżeńskiego. Świadczenie to będzie wypłacane przez 120 miesięcy (wspólnie małżonkom aż do wyczerpania środków). Jednak w przypadku śmierci jednego z nich, świadczenie to będzie wypłacane drugiemu w dotychczasowej wysokości, aż do wyczerpania zasobów.

Co ważne, środki z PPK będzie można wypłacić również przed ukończeniem 60. roku życia, jako "pożyczkę" na wkład własny w przypadku kredytu na zakup mieszkania lub budowę domu. Trzeba będzie je jednak zwrócić w pełnej kwocie. Termin zwrotu nie będzie mógł rozpocząć się później niż pięć lat od dnia wypłaty środków i trwać dłużej niż 15 lat od dnia wypłaty środków.

Uczestnik będzie mógł również wypłacić 25 procent zgromadzonych oszczędności w przypadku poważnej choroby uczestnika, jego współmałżonka lub dziecka uczestnika programu. Wypłata będzie dokonywana jednorazowo albo w ratach.

Ministerstwo Finansów szacuje, że emerytura wypłacana przez 10 lat w ramach Pracowniczego Planu Kapitałowego po 40 latach oszczędzania wynosiłaby ponad 2,7 tys zł miesięcznie przy składce 3,5 proc. oraz 5,9 tys. zł przy składce 8 proc. To wyliczenia dla osoby zarabiającej 4,5 tys. zł miesięcznie. Założenie jest jednak takie, że rosnąć będą nasze wynagrodzenia, a realna stopa zwrotu z inwestowania środków z PPK wyniesie 3,5 proc. Paweł Borys, szef Polskiego Funduszu Rozwoju, przyznawał na antenie TVN24 BiS, że w skrajnym przypadku może się zdarzyć sytuacja, że po ukończeniu 60. roku życia uczestnik PPK wyjmie z funduszu mniej pieniędzy, niż wpłacił w postaci składek. - Teoretycznie jest to możliwe, bo fundusze inwestycyjne, które inwestują w aktywa finansowe, mogą ponieść stratę. Ale jeśli popatrzymy w dłuższym terminie, jak kształtują się stopy zwrotu, to prawdopodobieństwo tego jest bardzo niewielkie - uspokajał.

Należy pamiętać, że obowiązek zawierania umów o prowadzenie PPK nie będzie dotyczył wszystkich firm.

Zwolnieni z tego będą pracodawcy, którzy prowadzą pracowniczy program emerytalny (PPE) i odprowadzają składki w wysokości co najmniej 3,5 procent wynagrodzenia - z zastrzeżeniem, że do PPE przystąpiło minimum 25 procent osób zatrudnionych w danej firmie.

Obowiązek nie będzie dotyczył także mikroprzedsiębiorców, w przypadku gdy wszystkie osoby zatrudnione, złożą deklaracje o rezygnacji z odprowadzania składek do PPK.

PPK będą wprowadzane na raty. Największe firmy, zatrudniające powyżej 250 osób, zaczną stosować przepisy ustawy od 1 lipca 2019 roku. Podmioty zatrudniające co najmniej 50 osób - od 1 stycznia 2020 roku, a firmy zatrudniające co najmniej 20 osób - od 1 lipca 2020 roku.

Pozostałe podmioty będą musiały stosować ustawę od 1 stycznia 2021 roku. Ten ostatni termin obowiązuje też podmioty należące do sektora finansów publicznych.

Autor: tol//mmh / Źródło: tvn24bis.pl