Jak złożyć wniosek o zwolnienie z kosztów sądowych? Komu przysługuje?

● Kwestię opłat sądowych reguluje przede wszystkim Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych.  ● Ustawa ta określa zasady i tryb pobierania kosztów sądowych w sprawach cywilnych, zasady ich zwrotu, wysokość opłat sądowych w sprawach cywilnych, zasady zwalniania od kosztów sądowych oraz umarzania, rozkładania na raty i odraczania terminu zapłaty należności sądowych. ● Do kosztów sądowych zalicza się opłaty i wydatki. Co do zasady uiszcza je strona, która wnosi do sądu pismo podlegające opłacie.  ● O zwolnienie z kosztów sądowych może się ubiegać osoba fizyczna, która wykazała, że jej sytuacja rodzinna i majątkowa nie pozwala na pokrycie wydatków związanych z postępowaniem sądowym. 

Na podstawie art. 102 ust. 1 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych zwolnienia od kosztów sądowych może się domagać osoba fizyczna, jeżeli złoży oświadczenie, z którego wynika, że nie jest w stanie ich ponieść bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny lub ich poniesienie narazi ją na taki uszczerbek. Zależnie od sytuacji, zwolnienie może dotyczyć części kosztów lub ich całości.

Formularz wniosku o zwolnienie z kosztów sądowych jest ogólnie dostępny dla wszystkich zainteresowanych. Można go otrzymać w placówce sądu lub pobrać ze strony internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości. 

Do wniosku należy dołączyć informacje m.in. dotyczące majątku (oświadczenie o stanie majątkowym), liczebności rodziny oraz źródeł utrzymania. Warto zaznaczyć, że wniosek o umorzenie kosztów sądowych można wypełnić ręcznie lub komputerowo. Zawsze jednak wymagany jest własnoręczny podpis. Aby jak najszybciej rozstrzygnąć sprawę, konieczne jest dokładne wypełnienie wniosku. 

Wniosek o zwolnienie z opłaty sądowej musi być poprawnie wypełniony, aby nasza prośba została rozpatrzona pozytywnie. W pierwszej kolejności należy zawrzeć w nim informacje, które dotyczą konkretnej sprawy i pozwolą ją zidentyfikować. Jeżeli dane postępowanie wciąż się toczy, należy wymienić dane sądu, jego nazwę oraz informacje dotyczące wydziału, a także sygnaturę sprawy (jest ona określona szeregiem składającym się z cyfr, rzymskich i arabskich oraz liter). 

Z kolei jeżeli osoba składająca wniosek dopiero planuje skierowanie danej sprawy do sądu, wniosek o zwolnienie z kosztów powinien być złożony w tym samym sądzie, w którym rozpatrywana będzie sprawa, a rubryka dotycząca sygnatury powinna być przekreślona. 

Bardzo ważnym elementem wniosku jest oświadczenie o stanie rodzinnym i majątkowym. Należy określić dokładnie, jaka jest sytuacja w gospodarstwie domowym. Ważne jest np. to, jakie dochody i wydatki ponosi najbliższa rodzina. 

Warto pamiętać, że w ramach gospodarstwa domowego nie uwzględnia się tylko małżonków, ale także inne osoby, które mieszkają pod tym samym dachem. 

Jeżeli chodzi o informacje dotyczące majątku, kluczowe jest ujawnienie wszelkich informacji, które dotyczą składników majątku wyższych niż 5000 zł. Zwykle najważniejszym elementem, o którym trzeba wspomnieć, jest nieruchomość. Wnioskodawca musi zawrzeć takie informacje jak adres, powierzchnia domu lub mieszkania oraz jego określona wartość. Równie istotne są wydatki ponoszone przez gospodarstwo. 

O zwolnienie z kosztów sądowych może się ubiegać osoba fizyczna, która wykazała, że jej sytuacja rodzinna i majątkowa nie pozwala na pokrycie wydatków związanych z postępowaniem sądowym. Dlatego istotne jest dołączenie do formularza wniosku załączników, takich jak: oświadczenie o stanie rodzinnym i majątkowymu, dochodach i źródłach utrzymania, o  świadczeniach z ZUS-u, kopie rachunków, a także dokumentacji medycznej, wypis z ksiąg wieczystych, kopie umów pożyczek i kredytów itd. W niektórych sytuacjach sąd może także zażądać złożenia innych dokumentów. 

Jeżeli wniosek nie zostanie wypełniony prawidłowo, wnioskodawca zostanie wezwany do uzupełnienia braków (w wyznaczonym terminie). Jeżeli nie ma możliwość złożenia wniosku w placówce sądu, w którym toczy się postępowanie, można złożyć wniosek w innym sądzie, który ma obowiązek odesłania dokumentu we właściwe miejsce. Jeżeli sąd będzie miał jakiekolwiek wątpliwości dotyczące prawdziwości wniosku, może on wszcząć postępowanie w celu zweryfikowania sytuacji i ustalenia rzeczywistego stanu majątkowego wnioskodawcy. 

Jeżeli treść wniosku jest całkowicie bezzasadna, sąd ma prawo go odrzucić i wezwać wnioskodawcę do opłacenia wszelkich kosztów. Dlatego warto rozważyć, czy składanie wniosku w danej sytuacji na pewno jest uzasadnione. 

Pozytywne przyjęcie wniosku i zwolnienie z kosztów nie jest równoznaczne ze zwolnieniem z opłat strony przeciwnej.