Skarga pauliańska – czym jest i jak działa

● Powództwo, jakim jest skarga pauliańska, ma na celu odzyskanie należności od dłużnika poprzez udowodnienie, że dokonał on czynności prawnej z osobą trzecią, by nie oddać swoich długów. ● Skarga pauliańska jest unormowana przepisami Kodeksu cywilnego – artykułami od 527 do 534. ● Zarówno przepis art. 59 k.c., jak i art. 527 k.c., czyli skarga pauliańska, mają na celu zapewnienie ochrony wierzycielowi przed niekorzystnymi działaniami dłużnika. ● Przedawnienie skargi pauliańskiej następuje po pięciu latach licząc od dnia, w którym dłużnik dokonał czynności prawnej będącej przyczyną sporu.

Skarga pauliańska to rodzaj powództwa, którego celem jest wyegzekwowanie od dłużnika należności na podstawie uznania przez sąd określonej czynności prawnej dłużnika za bezskuteczną w stosunku do wierzyciela. Zgodnie z art. 527 k.c., podstawą do wniesienia takiego pozwu jest czynność prawna dokonana przez dłużnika, wskutek której osoba trzecia uzyskała korzyść majątkową, a wierzyciel stał się pokrzywdzony, czyli odebrano mu możliwość egzekwowania należności. Innymi słowy, skarga pauliańska może być wniesiona, gdy dłużnik dokonał czynności prawnej (np. przekazał swój majątek w darowiźnie) na rzecz osoby trzeciej, przez co wierzyciel jest pokrzywdzony, gdyż dłużnik stał się niewypłacalny.

Dopuszczalność powództwa pauliańskiego regulują następujące przesłanki:

– dokonanie przez dłużnika (ważnej) czynności prawnej z osobą trzecią, której celem jest pokrzywdzenie wierzyciela, – pokrzywdzenie wierzyciela rozumiane przed dłużnika jako naruszenie jego prawa do wyegzekwowania należności z majątku dłużnika, – uzyskanie przez osobę trzecią korzyści majątkowej na skutek czynności prawnej dokonanej przez dłużnika, – wiedza osoby trzeciej o działaniu dłużnika w zamiarze pokrzywdzenia lub – przy zachowaniu należytej staranności –możliwość dowiedzenia się o działaniu dłużnika na szkodę wierzyciela.

W sprawie skargi pauliańskiej ustala się właściwość sądu według zasad ogólnych, czyli zgodnie z miejscem zamieszkania lub siedziby pozwanego.

Opłata od skargi pauliańskiej również jest ustalana na zasadach ogólnych, co oznacza, że wierzyciel inicjujący proces ze skargi pauliańskiej musi ponieść opłatę sądową na poziomie 5 proc. wartości przedmiotu sporu.

W sieci dostępnych jest wiele wzorów pozwów w sprawie skargi pauliańskiej, jednak nie jest zalecane korzystanie z nich, tym bardziej bez konsultacji z prawnikiem. Dobrze skonstruowany pozew powinien zawierać:

● oznaczenie sądu, do którego jest kierowany pozew, ● dane powoda: imię, nazwisko, adres zamieszkania, PESEL, ● dane pozwanego: imię, nazwisko adres zamieszkania, PESEL, ● wartość przedmiotu sporu, ● tytuł pozwu: „Pozew – skarga pauliańska” lub „Pozew o żądanie uznania za bezskuteczną czynność prawną” ● określenie wniosku ● informacja, o co wnosi powód, tj. np.: – o uznanie za bezskuteczną wobec powoda czynność prawną w postaci zawartej pomiędzy dłużnikiem X a pozwanym Y i zasądzenie kosztów postępowania od pozwanego, – o przeprowadzenie wskazanych dowodów, – o zobowiązanie komornika (należy wskazać dane komornika) do przedstawienia akt komorniczych oraz pozwanego do przedstawienia umowy darowizny lub sprzedaży (należy wskazać datę podpisania umowy oraz dane notariusza potwierdzającego ważność umowy), – o zabezpieczenie niniejszego powództwa za pomocą ujawnienia w księdze wieczystej zakazu rozporządzania nieruchomością (należy wskazać numer księgi wieczystej oraz adres nieruchomości), ● uzasadnienie pozwu – dokładny opis sytuacji wraz z argumentami przemawiającymi na korzyść wierzyciela i dowodami stanowiącymi dla nich poparcie, ● listę załączników – np.: odpis pozwu, pełnomocnictwo wraz z dowodem uiszczenia opłaty skarbowej od pełnomocnictwa, umowa pożyczki, nakaz zapłaty, postanowienie Komornika Sądowego o wszczęciu egzekucji.

Roszczenie pauliańskie jest nieskuteczne, gdy wierzyciel nie udowodni, że dłużnik stał się niewypłacalny dopiero po dokonaniu czynności prawnej, np. przekazaniu majątku w darowiźnie, a także, że działał ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela. Ważne jest również udowodnienie przed sądem, że osoba trzecia, która uzyskała korzyść majątkową od dłużnika, wiedziała lub z łatwością mogła się dowiedzieć, że czynność prawna będzie skutkowała pokrzywdzeniem wierzyciela, oraz że dłużnik działał z takim zamiarem. Brak dowodów na takie okoliczności sprawy może poskutkować jej przegraniem.

Przedawnienie skargi pauliańskiej występuje po upływie pięciu lat od dnia, w którym dłużnik dokonał czynności prawnej, która jest przyczyną sporu. Co ważne, termin ten jest liczony od dnia dokonania ostatniej czynności prawnej dłużnika, która poskutkowała jego niewypłacalnością.

Jeżeli wszystkie przesłanki do złożenia skargi pauliańskiej przez wierzyciela zostały spełnione, jedyną możliwością „uratowania się” przed utratą majątku przez dłużnika jest dojście do porozumienia – ugody z wierzycielem. Podjęcie próby spłaty długów i dogadanie się z wierzycielem to jedyna możliwość zatrzymania majątku, nawet tego przepisanego na osobę trzecią.

Skarga pauliańska nie jest jedynym sposobem dochodzenia swoich praw przez wierzycieli, który został przedstawiony w przepisach Kodeksu cywilnego. Zgodnie z art. 59 k.c. „w razie zawarcia umowy, której wykonanie czyni całkowicie lub częściowo niemożliwym zadośćuczynienie roszczeniu osoby trzeciej, osoba ta może żądać uznania umowy za bezskuteczną w stosunku do niej, jeżeli strony o jej roszczeniu wiedziały albo jeżeli umowa była nieodpłatna. Uznania umowy za bezskuteczną nie można żądać po upływie roku od jej zawarcia”. Co to oznacza w praktyce? Na ten rodzaj egzekwowania swoich roszczeń wierzyciel może zdecydować się jedynie wtedy, gdy niewypłacalność dłużnika jest spowodowana bezpośrednim skutkiem wykonania zaskarżonej umowy.

Aby wierzyciel mógł skorzystać z art. 59 k.c., muszą być spełnione następujące przesłanki:

– musi istnieć umowa pomiędzy dłużnikiem a osobą trzecią, która uniemożliwia zadośćuczynienie roszczeniu wierzyciela, – dłużnik i osoba trzecia wiedzą o roszczeniu wierzyciela (chyba że czynność dłużnika z osobą trzecią była nieodpłatna), – wierzyciel musi udowodnić, że umowa dłużnika z osobą trzecią uniemożliwia zadośćuczynienie jego roszczeniu.

Czytaj także: Ulga na złe długi – co to jest? Kto i kiedy może z niej skorzystać? Ile może zabrać komornik – z pensji, z emerytury, z konta bankowego? Co nie podlega egzekucji komorniczej?