Czym zajmuje się Państwowa Inspekcja Pracy? Co wchodzi w zakres kompetencji inspektorów, na jakich zasadach odbywają się kontrole? Wyjaśniamy, w jaki sposób PIP dba o przestrzeganie prawa pracy w Polsce.
Państwowa Inspekcja Pracy - co to jest?
Państwowa Inspekcja Pracy jest instytucją nadzorującą i kontrolującą przestrzeganie prawa pracy w firmach. Chodzi głównie o to, czy nie są naruszane przepisy oraz zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, a także przepisy dotyczące zatrudnienia i pracy zarobkowej.
Na PIP składa się Główny Inspektorat Pracy (GIP) oraz 16 inspektoratów okręgowych, a także Ośrodek Szkolenia.
Co kontroluje Państwowa Inspekcja Pracy?
Jeśli chodzi o przestrzeganie zasad BHP, to inspektorzy sprawdzają, czy pracownicy mają aktualne badania lekarskie i szkolenia, czy zdarzają się wypadki przy pracy (badane są także ich przyczyny). Kontrola dotyczy także tego, czy np. pomieszczenia w zakładzie są odpowiednio dostosowane oraz czy pracodawcy rzetelnie prowadzą akta pracowników.
Sprawdzana jest też terminowość wynagrodzeń, w jaki sposób przyznawane są premie, nagrody i dodatki do pensji. Inspektorzy zwracają uwagę na przestrzeganie czasu pracy, nadgodziny oraz przerwy, odpoczynek i urlopy pracowników.
Zasady kontroli Państwowej Inspekcji Pracy
Inspektorzy PIP nie potrzebują specjalnej przepustki, by skontrolować miejsce pracy - kontroler może swobodnie poruszać się po całym zakładzie. Inspektorzy mogą sprawdzać działanie maszyn, pomieszczeń oraz wszystkich urządzeń.
Kontrolerzy mogą poprosić pracodawcę o dokumenty dotyczące zatrudnienia, akty pracowników, plany, rysunki techniczne, dokumenty modernizacji pomieszczeń. Pracodawca ma w takich przypadku obowiązek udostępnienia wszystkich wymaganych dokumentów.
Co ważne, inspektorzy PIP mogą przeprowadzić kontrolę bez uprzedzenia - o każdej porze, zarówno w ciągu dnia oraz nocy. Wystarczy, że okażą legitymację służbową i upoważnienie do przeprowadzenia kontroli. Jeśli zachodzi okoliczność niezwłocznego podjęcia kontroli - upoważnienie może być doręczone nawet 7 dni po rozpoczęciu kontroli. Zatem przedsiębiorca może być kontrolowany nawet bez uprzedniego podejrzenia, że narusza przepisy prawa pracy.
Kto podlega kontroli PIP?
Przestrzeganie przepisów prawa pracy sprawdzane jest w przypadku pracodawców oraz przedsiębiorców, na rzecz których świadczona jest praca przez osoby fizyczne (wliczając osoby z własną działalnością gospodarczą). Firmy zatrudniające w oparciu o umowę zlecenie lub o dzieło też mogą być poddani kontroli.
Po zakończeniu kontroli przygotowywany jest protokół z najważniejszymi informacjami o firmie oraz datami, kiedy miała miejsce inspekcja, a także czy miały miejsce jakieś uchybienia na terenie zakładu.
Kary za naruszenia
W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości, PIP może nałożyć karę - za wykroczenia przeciw pracownikom grozi grzywna od 1000 zł do 30 000 zł. Może to być mandat karny lub grzywna wydana w wyniku postępowania przed sądem grodzkim.
Wysokość kary zależy od wagi wykroczenia - np. tego, jak długo dochodziło do nieprawidłowości czy tego jak dużo powodowało to zagrożenie oraz od tego ile łącznie było wszystkich stwierdzonych na terenie zakładu pracy naruszeń prawa pracy.
W skrajnym przypadku łamania przepisów lub gdy występuje bezpośrednie zagrożenie życia lub zdrowia pracowników, może zostać nakazane zaprzestania działalności zakładu pracy.
O tym, jaki jest zakres obowiązków PIP mówi Ustawa o Państwowej Inspekcji Pracy z 13 kwietnia 2007 r., ma też pomagać w określeniu obowiązków inspektora i przeciwdziałać ewentualnym nadużyciom.
Autor: kris / Źródło: tvn24bis.pl
Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock