Odprawa emerytalna – warunki uzyskania i wysokość. Odprawa a staż pracy

● Odprawa emerytalna to świadczenie pieniężne należne pracownikowi w związku z przejściem na emeryturę lub rentę. ● Odprawa emerytalna to świadczenie jednorazowe. ● Odprawa emerytalna przysługuje w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia. ● Wysokość odprawy emerytalnej niektórych grup zawodowych, m.in. nauczycieli i urzędników państwowych, ustawodawca uzależnił od stażu pracy.

Odprawa emerytalna to zgodnie z art. 92¹ § 1 Ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy świadczenie pieniężne przysługujące pracownikowi w związku z przejściem na emeryturę. Pracownik nabywa prawo do odprawy emerytalnej jeżeli spełnia warunki, które uprawniają go do emerytury lub do renty z tytułu niezdolności do pracy i z prawa tego skorzysta. Nie ma przy tym znaczenia rodzaj umowy, staż pracy ani rodzaj firmy – odprawa emerytalna w prywatnej firmie, jak i w tzw. budżetówce to uprawnienie pracownika.

Odprawa emerytalna to świadczenie jednorazowe, zatem pracownik, który ją otrzymał, nie może ponownie nabyć do niej prawa. 

Ile wynosi odprawa emerytalna? Zgodnie z przepisami Kodeksu pracy odprawa emerytalna przysługuje w wysokości jednomiesięcznego wynagrodzenia. Przy czym należy zaznaczyć, że pracodawca może kwotę tę podwyższyć. Zasadą jest, że na wysokość odprawy nie ma wpływ staż pracy. Należy jednak podkreślić, że istnieją w polskim porządku prawnym przepisy, które wysokość odprawy emerytalnej określonych grup zawodowych uzależniają od stażu pracy.

Ustawa z dnia 19 czerwca 2020 roku o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 oraz o uproszczonym postępowaniu o zatwierdzenie układu w związku z wystąpieniem COVID-19 (tzw. Tarcza Antykryzysowa 4.0) wprowadziła zmianę w zakresie wysokości odprawy w związku z rozwiązaniem umowy o pracę. Zgodnie z założeniami Tarczy 4.0 odprawa nie może przekroczyć dziesięciokrotnego minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalonego na podstawie przepisów o minimalnym wynagrodzeniu za pracę, przy czym dotyczy to sytuacji spadku obrotów gospodarczych pracodawcy lub istotnego wzrostu obciążenia funduszu wynagrodzeń.

Należy wyraźnie podkreślić, że wśród ekspertów nie ma zgodności co do tego, czy ograniczenie te dotyczą odprawy emerytalnej. 

Wysokość odprawy emerytalnej w odniesieniu do określonych grup zawodowych może być uzależniona od stażu pracy. Kwestie te uregulowane są odrębnymi przepisami. Jedną z takich grup są nauczyciele. Zgodnie z art. 87 Ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. – Karta Nauczyciela nauczycielowi przysługuje odprawa w wysokości dwumiesięcznego ostatnio pobieranego wynagrodzenia w szkole będącej podstawowym miejscem pracy, a jeżeli przepracował on w szkole co najmniej 20 lat – trzymiesięcznego.   

W sposób szczególny ustawodawca uregulował także wysokość odprawy emerytalnej urzędnika państwowego. W myśl art. 28 Ustawy z dnia 16 września 1982 roku o pracownikach urzędów państwowych urzędnikowi przysługuje jednorazowa odprawa emerytalna w wysokości:

– dwumiesięcznego wynagrodzenia – po 10 latach pracy w urzędach, – trzymiesięcznego wynagrodzenia – po 15 latach, – sześciomiesięcznego wynagrodzenia – po 20 latach pracy w urzędach. 

Ustawodawca przewidział także nagrody jubileuszowe z tytułu stażu pracy. Urzędnik państwowy po 20 latach pracy otrzyma nagrodę w wysokości 75 proc. wynagrodzenia miesięcznego. Należy podkreślić, że wysokość nagród rośnie wraz ze stażem pracy – dla przykładu po 40 latach pracy urzędnik otrzyma 300 proc. wynagrodzenia miesięcznego. 

Akty prawne: Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 roku Karta Nauczyciela Dz. U. 1982 nr 3 poz. 19, Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 roku Kodeks pracy Dz. U. 1974 nr 24 poz. 141, Ustawa z dnia 19 czerwca 2020 roku o dopłatach do oprocentowania kredytów bankowych udzielanych przedsiębiorcom dotkniętym skutkami COVID-19 oraz o uproszczonym postępowaniu o zatwierdzenie układu w związku z wystąpieniem COVID-19 Dz. U. 2020 poz. 1086, Ustawa z dnia 16 września 1982 roku o pracownikach urzędów państwowych Dz. U. 1982 nr 31 poz. 214.