IKE, IKZE, PPE i PPK - wszystkie elementy trzeciego filaru

W Polsce mamy trzy filary emerytalne. Pierwszy to obowiązkowe składki, które są odprowadzane do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. W drugim filarze mamy kapitałowe fundusze emerytalne - OFE, które są obowiązkowe dla osób urodzonych po 31 grudnia 1968 roku. Niedługo zostaną one przekształcone - będzie można zgromadzone środki przenieść na subkonto w ZUS lub na Indywidualne Konta Emerytalne (IKE), które są w trzecim filarze.

Oprócz IKE, w trzecim filarze są jeszcze: Indywidualne Konta Zabezpieczenia Emerytalnego (IKZE), Pracownicze Programy Emerytalne (PPE) oraz Pracownicze Plany Kapitałowe. Trzeci filar w Polsce jest dobrowolny.

Otwarte Fundusze Emerytalne (OFE) działają w Polsce od 1999 roku. Przez inwestowanie na giełdzie miały być sposobem na wyższe emerytury niż te wypłacane przez ZUS. Reklamy kusiły nawet Polaków emeryturą pod palmami. Wprowadzenie OFE miało jeszcze jeden wymiar. Od tej pory każdy z pracujących miał sam odpowiadać za wysokość świadczenia na starość wedle zasady - ile uzbierasz, tyle dostaniesz.

Przez niemal 20 lat członkami OFE stało się 15,8 miliona Polaków. W szczytowym momencie fundusze zarządzały kapitałem przekraczającym 300 miliardów złotych. Po reformie z 2014 roku w OFE zostało ok. 162 mld zł, które albo trafią na subkonto ZUS albo do IKE.

Drugi filar to przynajmniej jeszcze przez kilka miesięcy OFE oraz subkonto ZUS. Trafia tam 7,3 proc. podstawy wymiaru składek (dla pracowników jest to wynagrodzenie brutto). Jeśli nie przystąpiliśmy do OFE, to cała składka gromadzona jest na subkoncie w ZUS, a w drugim przypadku na konto OFE trafia 2,92 proc., a na subkonto w ZUS 4,38 proc.

Środki na subkoncie, inaczej niż środki zgromadzone w ZUS na I filarze, podlegają podziałowi/wypłacie w razie śmierci, rozwodu, czy unieważnienia małżeństwa osoby, dla której Zakład prowadzi subkonto.

Co roku, 1 czerwca ZUS rozpoczyna waloryzację składek na koncie i subkoncie ubezpieczonych w powszechnym systemie ubezpieczeń społecznych. Wskaźnik waloryzacji konta oblicza się na bazie inflacji i przypisu składek (wzrost płac i liczby ubezpieczonych) z poprzedniego roku. Z kolei wskaźnik waloryzacji subkonta to pochodna wzrostu PKB za ostatnie pięć lat.

W 2019 roku oba wskaźniki waloryzacji (konta i subkonta) były wyższe niż te zanotowane w roku ubiegłym i wyniosły odpowiednio 109,2 proc. oraz 105,01 proc. Na kontach i subkontach klientów ZUS przybyło w 2019 roku 232,2 mld zł, więc w sumie zgromadzone środki na emeryturę wynoszą 2,92 bln zł.

WIĘCEJ O OFE ZNAJDZIESZ TUTAJ >

IKE to dobrowolne oszczędzanie na emeryturę - można do nie go przystąpić w każdym momencie po ukończeniu 16. roku życia. Od nas też zależy wybór odpowiedniego funduszu, na którym będziemy gromadzili środki.

Roczny limit wpłat wynosi trzykrotność przeciętnego prognozowanego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok - w 2019 roku jest to 14 295 zł.

Środki z IKE możemy wypłacić po ukończeniu 60 lat lub 55 lat (po uzyskaniu uprawnień emerytalnych) oraz spełnieniu któregoś z warunków: dokonania wpłat na IKE co najmniej w 5 dowolnych latach kalendarzowych lub dokonania ponad połowy wartości wpłat nie później niż na 5 lat przed.

Co ważne, w przypadku IKE nie trzeba odprowadzać 19 proc. podatku od zysków kapitałowych jeśli środki wypłacone będą dopiero na emeryturze. Jeśli chcielibyśmy wcześniej wypłacić środki zgromadzone na IKE, to musimy w takim wypadku zapłacić podatek od zysków kapitałowych.

IKZE również jest dobrowolne, a limit roczny składek wynosi 1,2 krotność przeciętnego prognozowanego wynagrodzenia miesięcznego - w 2019 roku jest to 5 718 zł.

W przypadku IKZE wpłaty możemy od razu odliczyć od podstawy opodatkowania i w ten sposób zmniejszyć podatek. Wypłata środków z IKZE jest na wniosek oszczędzającego - po osiągnięciu 65 lat i pod warunkiem dokonywania wpłat w co najmniej w 5 latach kalendarzowych. Wypłaty z IKZE są opodatkowane - zryczałtowany podatek od pobieranej kwoty wynosi 10 proc.

Jeśli chcielibyśmy wcześniej wypłacić środki z IKZE możemy to tylko zrobić w całości, ta kwota zwiększa podstawę opodatkowania w danym roku.

PPE różni się od IKE i IKZE przede wszystkim tym, że o założeniu programu decyduje pracodawca. To on opłaca składki i może zaliczyć je jako koszty uzyskania przychodu. Wysokość składki może być taka sama dla wszystkich pracowników, a może być to też taki sam dla każdego pracownika procent wynagrodzenia - maksymalnie do 7 proc. wynagrodzenia.

Do PPE mogą przystąpić wszyscy pracownicy zatrudnieni na podstawie umowy o pracę w pełnym lub niepełnym wymiarze czasu pracy, spełniający kryterium stażu pracy określonego w umowie zakładowej PPE. Do środków gromadzonych w programie pracownik może też dołożyć coś od siebie i w ten sposób powiększać oszczędności - maksymalna suma składek dodatkowych w roku 2019 wynosi 21 442,50 zł.

Środki zaoszczędzone w ramach PPE, powiększone są o zyski z inwestycji, po osiągnięciu przez uczestnika programu wieku emerytalnego 60 lat i bez względu na płeć mogą być spożytkowane w dowolny sposób.

Wpłata pracodawcy stanowi dla pracownika przychód, który podlega opodatkowaniu podatkiem PIT. Podatek ten jest potrącany na bieżąco z wynagrodzenia. Za to wypłata pieniędzy z PPE jest już wolna od podatku od zysków kapitałowych oraz podatku dochodowego.

Do Pracowniczych Planów Kapitałowych może przystąpić każdy zatrudniony, który podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym - przede wszystkim osoby na etatach i umowach zleceniach. Na zgromadzone w PPK oszczędności składają się wspólnie pracownik, pracodawca oraz państwo.

Pieniądze zgromadzone w ramach PPK będzie można wypłacić bez jakichkolwiek potrąceń po ukończeniu 60. roku życia. 25 proc. środków zgromadzonych zostanie wypłacona jednorazowo, 75 proc. w co najmniej 120 ratach, czyli przez 10 lat lub więcej. Mniejsza liczba rat, w tym wypłata całości środków jednorazowo, oznacza konieczność zapłaty podatku dochodowego.

Środki z PPK będzie można wypłacić także przed ukończeniem 60. roku życia. Można zrobić to w dowolnym momencie. Należy jednak pamiętać, że uczestnik PPK otrzyma zgromadzone przez siebie oszczędności pomniejszone o podatek od zysków kapitałowych (tak zwany podatek Belki, 19 proc.), 30 proc. środków pochodzących z wpłat po stronie pracodawcy (pieniądze trafią do ZUS) i środki pochodzące z dopłat od państwa.

Oszczędności z PPK będzie można też wypłacić przed ukończeniem 60. roku życia jako "pożyczkę" na wkład własny w przypadku kredytu na zakup mieszkania lub budowę domu. Trzeba będzie je jednak zwrócić "w wartości nominalnej". Termin zwrotu nie będzie mógł rozpocząć się później niż pięć lat od dnia wypłaty środków i trwać dłużej niż 15 lat od dnia wypłaty środków. W tym przypadku będzie można wypłacić nawet 100 proc. zgromadzonych środków.

Autor: kris / Źródło: tvn24bis.pl