Rura, która podzieliła Europę

Aktualizacja:

Nazywano go rurą Ribbentrop-Mołotow, mówiono, że jest zagrażającą Bałtykowi bombą ekologiczną i porównywano do żelaznej kurtyny dzielącej Europę. Już za półtora roku Gazociąg Północny połączy Rosję i Niemcy. W piątek budowę jego morskiego odcinka oficjalnie zainaugurował prezydent Rosji Dmitrij Miedwiediew.

Pierwszy spaw wykonano na placu budowy tłoczni Portowaja koło Wyborga, nad Zatoką Fińską. W uroczystości uczestniczyli również m.in. premier Holandii Jan Peter Balkenende, komisarz UE ds. energetyki Guenther Oettinger i były socjaldemokratyczny kanclerz Niemiec Gerhard Schroeder. Ten ostatni stoi na czele spółki Nord Stream, która buduje i będzie eksploatować bałtycką rurę.

Miedwiediew oświadczył, że Gazociąg Północny stanowi realny wkład Rosji w bezpieczeństwo energetyczne Europy. Za jedną z największych zalet magistrali uznał to, że umożliwi on bezpośrednie dostawy rosyjskiego gazu do Europy Zachodniej, omijając terytoria tranzytowe.

Na początku były rury

Na początku kwietnia w niewielkim porcie Slite na wschodnim wybrzeżu Gotlandii na specjalistyczny statek załadowano kilkanaście mierzących 1,5 metra średnicy rur. Kilkadziesiąt godzin później włoski półzanurzalny statek-platforma Castoro 6 ułożył pierwszą z nich na dnie Bałtyku. Za półtora roku popłynie nią rosyjski gaz.

Gazociąg Północny będą tworzyły dwie nitki o długości po 1220 km i przepustowości 27,5 mld metrów sześciennych surowca rocznie każda. Bałtycka rura będzie się zaczynać w rejonie Wyborga, a kończyć w okolicach niemieckiego Greifswaldu, w pobliżu granicy z Polską. Po drodze Nord Stream przebiegać będzie przez wody terytorialne bądź wyłączne strefy ekonomiczne Rosji, Finlandii, Szwecji, Danii i Niemiec.

Pierwsza nitka magistrali ma być gotowa już za rok, w maju 2011 roku. Wtedy rozpocznie się układanie drugiej, która do eksploatacji ma być przekazana w 2012 roku. Surowiec Gazociągiem Północnym powinien popłynąć jednak już we wrześniu 2011 roku. Pochodzić będzie z rosyjskich pól gazowych na Półwyspie Jamał, pola Jużno-Ruskiego, a w przyszłości także z pola Sztokman, którego eksploatacji wciąż nie rozpoczęto.

Cała inwestycja ma kosztować 8,8 mld euro, czyli 12 mld dolarów. Początkowo mówiono o 10,1 mld dolarów, ale w marcu kosztorys musiał zostać skorygowany w górę.

Bez pośredników

Pomysł przesyłania rosyjskiego gazu bezpośrednio do Europy Zachodniej z pominięciem krajów tranzytowych takich jak Polska, Białoruś, czy Ukraina pojawił się już w drugiej połowie lat 90., kiedy powstała rosyjsko-fińska spółka North Transgas (jednym z jej udziałowców był Gazprom).

Projekt bałtyckiej rury nabrał jednak realnych kształtów dopiero w 2005 roku, kiedy rosyjski Gazprom podpisał z niemieckimi gigantami BASF i E.On umowę dotyczącą budowy Gazociągu Północnego i powołania spółki North European Gas Pipeline (w 2006 przemianowanej na Nord Stream AG). Rosjanie objęli 51 proc. udziałów w spółce, a Niemcy po 20 proc. 9 proc. trafiło do holenderskiego koncernu Gasunie (dołączył do konsorcjum w 2007 r.). Nord Stream AG przejęła wszelkie aktywa należące wcześniej do North Transgas.

Tak zdecydowane ruchy Niemców i Rosjan wywołały polityczną burzę w niemal całej Europie. Larum podniosły niemal wszystkie państwa nadbałtyckie, a największym przeciwnikiem projektu stała się Polska, która uznała bałtycką rurę za wymierzoną w nią inicjatywę polityczną. Oto bowiem dawni zaborcy - Niemcy i Rosja - znów podawali sobie rękę nad naszymi głowami, spychając nas na energetyczny margines.

Sprzeciw wobec Nord Stream połączył wszystkie siły polityczne w naszym kraju – od lewicy po prawicę. Jeszcze za rządów SLD w 2005 r. polskie Ministerstwo Gospodarki proponowało Rosjanom alternatywny projekt gazociągu prowadzonego z Rosji do Niemiec przez terytorium Estonii, Łotwy, Litwy i Polski. Pomysł ten nie znalazł jednak poparcia. Zdecydowanymi przeciwnikami budowy rury po dnie Bałtyku było także PiS, które doszło do władzy na jesieni 2005 r. W kwietniu roku następnego Radosław Sikorski, który pełnił wówczas funkcję szefa MON porównał Gazociąg Północny do paktu Ribbentrop-Mołotow.

Pod Bałtykiem

Polacy i inni przeciwnicy Nord Stream zarzucali Niemcom i Rosjanom, że gazociąg biegnący po dnie Bałtyku to projekt stricte polityczny, który nie ma uzasadnienia ekonomicznego. Część ekspertów twierdziła, że bałtycka rura po prostu się nie opłaca, a jej wykonawcy nie uwzględniają w swoich wyliczeniach ogromnych kosztów obsługi i konserwacji gazociągu biegnącego po dnie Bałtyku, które mogą przewyższyć zyski wynikające z uniknięcia opłat tranzytowych występujących przy tradycyjnym, lądowym gazociągu.

Rosjanie odpierają te argumenty i twierdzą, że ominięcie krajów tranzytowych pozwoli na uniknięcie kryzysów gazowych, takich jak ten, którego świadkami byliśmy na początku 2009 r. W odpowiedzi na nieuregulowanie płatności za gaz przez Ukrainę, Gazprom zakręcił wówczas kurek z surowcem. W rezultacie dostawy nie trafiały do kilkunastu krajów europejskich. Nord Stream ma rozwiązać ten problem. Pozwoli Moskwie na zakręcenie kurka istniejących już gazociągów biegnących przez Białoruś i Ukrainę przy jednoczesnym utrzymaniu dostaw surowca na Zachód.

Ale Gazociąg Północny wzbudził kontrowersje nie tylko w krajach, które omija. W Niemczech utworzenie konsorcjum Nord Stream wiązało się z olbrzymim skandalem politycznym. Umowa między Rosją a Niemcami została podpisana zaledwie na dwa tygodnie przed wyborami parlamentarnymi, a jej ogromnym zwolennikiem był kanclerz Gerhard Schroeder. Schroeder wybory przegrał, ale wkrótce po nich objął stanowisko przewodniczącego rady nadzorczej Nord Stream AG. Wielu komentatorów zarzucało mu wówczas, że decyzja o podpisaniu kontraktu z Rosją mogła być motywowana osobistymi korzyściami, nie zaś interesem Niemiec. Pomysł budowy Gazociągu Północnego nie spodobała się też Amerykanom, którzy twierdzili, że rura jedynie zwiększy energetyczną zależność UE od Rosji.

Eko-bomba?

Wkrótce front walki z Gazociągiem Północnym zasilili ekolodzy. Zieloni wysuwali dwa argumenty. Po pierwsze, twierdzili, że rura naruszy dno morskie będące siedliskiem dla żywych organizmów. Po drugie ostrzegali, że kładąc rury na dnie morza, Nord Stream może zdetonować gigantyczną bombę chemiczną, która pod nim spoczywa. O co chodzi? Okazuje się, że w Bałtyku zalegają tony toksycznych chemikaliów, które trafiły tam w poprzednim wieku. Są to zarówno kontenery z bronią chemiczną będące pozostałością po II Wojnie Światowej, jak i ogromne ilości odpadów pozostałych po produkcji papieru, które Finowie wpuścili do Bałtyku w latach 1940–1984. Jeśli dodać do tego setki min morskich, które zalegają w naszym morzu od czasów wojny, mieszanka staje się naprawdę wybuchowa.

Gazprom zapewniał jednak, że dno morskie na trasie, którą przebiegać ma gazociąg zostało dokładnie przebadane (specjalny podwodny robot usunął z niego do tej pory ponad 50 min z okresu II Wojny). Projekt w marcu 2009 r. został także zaakceptowany przez resorty ekologiczne Rosji, Niemiec, Finlandii, Szwecji i Danii, które otrzymały od spółki Nord Stream raport z ocenami oddziaływania gazociągu na środowisko. W październiku 2009 ostateczną zgodę wydali Duńczycy, w listopadzie Finowie i Szwedzi, w grudniu Rosjanie, a styczniu 2010 r. niemieckie władze federalne.

Do końca przeciwnikami rury pozostali Polacy. Nasze protesty i forsowana przez polskich europosłów rezolucja Parlamentu Europejskiego sprzeciwiająca się budowie gazociągu ( przyjęta w 2008 r.) nie przyniosły jednak skutku. Rosjanie nie wyrazili także zainteresowania propozycjami Warszawy, by zamiast Nord Stream postawić na gazociąg Amber (biegnący przez Estonię, Łotwę, Litwę i Polskę do Niemiec). Upadła też koncepcja wysuwana przez Białorusinów, by zbudować drugą nitkę gazociągu jamalskiego.

Dywersyfikacja

Gdy budowa Gazociągu Północnego stała się niemal pewne, Polska postanowiła zadbać o swoje bezpieczeństwo energetyczne na własną rękę. Po pierwsze rząd postawił na rozwój energetyki atomowej (pierwsza siłownia ma powstać w 2020 r.). Po drugie na budowę gazoportu w Świnoujściu, do którego trafiać ma płynny gaz z Kataru. W 2009 r. Polska podpisała umowę na dostawy surowca z tego kraju przez 20 lat począwszy od 2014 r.

Problemem okazał się jednak… Nord Stream. Eksperci zaczęli bić na alarm, że Gazociąg Północny może zablokować dostęp do polskich portów statków o dużym zanurzeniu - w tym gazowców. Wysiłki polskiej dyplomacji dały jednak rezultat i ostatecznie Niemcy zgodzili się nam pójść w tej kwestii na rękę, wkopując gazociąg w dno morza na problematycznych odcinkach.

Klęska

Polski MSZ uznał to ustępstwo za sukces, ale eksperci nie mają wątpliwości, że cały projekt to dyplomatyczna klęska. - To jest znacząca porażka Polski. Zamiast mieć gazociąg wiodący przez Polskę, z czym wiąże się wiele dochodów i szans, to będziemy patrzyli jak ten gaz płynie przez Niemcy. Nasza pozycja negocjacyjna wobec Rosji osłabnie jeszcze bardziej, choć już dziś jest słaba – mówi w rozmowie z tvn24.pl ekspert rynku energetycznego Andrzej Szcześniak.

Szcześniak podkreśla, że budowa Nord Stream jest skutkiem decyzji podjętych 9-10 lat temu. - To jest tylko efekt tego, że nie chcieliśmy, by ten gaz płynął przez Polskę – mówi wprost.

Faktycznie w 2001 Rosja zaproponowała budowę drugiej nitki gazociągu Jamał II w taki sposób, by omijał on Ukrainę, ale przebiegał przez Polskę. Propozycja została jednak odrzucona przez polski rząd, co argumentowano obawą o pogorszenie sytuacji geopolitycznej Ukrainy, naszego strategicznego sojusznika.

Łupki – nasza nadzieja

Najbliższe lata będą dla polskiej energetyki prawdziwym sprawdzianem. Nadal jesteśmy w ogromnym stopniu uzależnieni od Rosji, ale na horyzoncie rysuje się kilka szans na zmianę tej sytuacji. Oprócz budowy gazoportu i rozwoju polityki solidarności energetycznej w UE, największą są z pewnością złoża łupków skalnych. Z szacunków firmy Wood Mackenzie wynika, że zasoby niekonwencjonalnego gazu pochodzące z tego źródła w Polsce mogą wynosić nawet 1,36 bln metrów sześciennych. Gdyby te informacje się sprawdziły, oznaczałoby to wzrost potwierdzonych zasobów gazu ziemnego w Europie o 47 procent, a Polska mogłaby zostać eksporterem surowca. To jednak perspektywa co najmniej kilkunastu lat.

Źródło: tvn24.pl, PAP

Pozostałe wiadomości

Biały Dom potwierdził we wtorek, że prezydent Donald Trump nałoży nowe cła w środę. Nie podał jednak żadnych szczegółów na temat rozmiaru i zakresu barier handlowych, które sprawiają, że firmy, konsumenci i inwestorzy martwią się o zaostrzającą się globalną wojnę handlową.

Biały Dom potwierdza. Nadchodzi "dzień wyzwolenia"

Biały Dom potwierdza. Nadchodzi "dzień wyzwolenia"

Źródło:
PAP, Reuters

- Amerykanie masowo grają na giełdzie, a wielu się zadłuża, by kupować akcje. Polityka administracji USA może jednak doprowadzić do zapaści na Wall Street. Zachowania Trumpa są nieobliczalne, a rynki kapitałowe są bardzo czułe na takie decyzje - powiedział rektor i profesor SGH Piotr Wachowiak.

"To jest randka w ciemno, a taka randka rzadko się udaje"

"To jest randka w ciemno, a taka randka rzadko się udaje"

Źródło:
PAP

We wtorkowym losowaniu Eurojackpot nie padła główna wygrana. Kumulacja rośnie do 110 milionów złotych. W Polsce odnotowano wygraną drugiego stopnia o wartości ponad 6 milionów złotych. Oto liczby, które wylosowano 1 kwietnia 2025 roku.

Wielka wygrana w Eurojackpot w Polsce

Wielka wygrana w Eurojackpot w Polsce

Źródło:
tvn24.pl

Od 2 kwietnia obywatele Polski objęci ruchem bezwizowym muszą posiadać elektroniczną autoryzację podróży (Electronic Travel Authorisation - ETA) w celu wjazdu do Wielkiej Brytanii. Opłata za ten cyfrowy dokument wynosi 10 funtów, a od 9 kwietnia wzrośnie do 16 funtów.

Nowe zasady wjazdu do Wielkiej Brytanii

Nowe zasady wjazdu do Wielkiej Brytanii

Źródło:
tvn24.pl

Prezydent Andrzej Duda podpisał nowelizację ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych. W jej efekcie sprzedaż wyrobów tytoniowych z charakterystycznym aromatem będzie zakazana.

Te produkty będą zakazane. Podpis prezydenta

Te produkty będą zakazane. Podpis prezydenta

Źródło:
PAP

W ubiegłym roku firma KTM, austriacki producent motocykli, złożyła wniosek o ogłoszenie upadłości. Ale znalazł się inwestor, dzięki któremu będzie możliwe kontynuowanie produkcji. Pomoc nadeszła z Indii w postaci producenta pojazdów Bajaj, który wpłacił 100 milionów euro na dalszą działalność.

Jest ratunek dla legendarnej marki

Jest ratunek dla legendarnej marki

Źródło:
PAP

W marcu średnie ceny metra kwadratowego mieszkań oferowanych przez deweloperów pozostawały bez zmian w niemal wszystkich metropoliach - wynika ze wstępnych danych przedstawionych w raporcie portalu RynekPierwotny.pl. Wyjątkiem była Warszawa, w której wzrost wyniósł 1 procent.

Ceny mieszkań od deweloperów. Jedno miasto wyjątkiem

Ceny mieszkań od deweloperów. Jedno miasto wyjątkiem

Źródło:
PAP

- Polska wynegocjowała nową umowę pomostową z wykonawcami elektrowni jądrowej - poinformował na briefingu premier Donald Tusk. Stwierdził, że umowa jest dla Polski "dużo bardziej korzystna".

Tusk: porozumieliśmy się z amerykańskimi partnerami 

Tusk: porozumieliśmy się z amerykańskimi partnerami 

Źródło:
tvn24.pl, "Rzeczpospolita"

Nie chcemy odwetu, ale mamy plan dotyczący takich działań, jeśli będzie to konieczne – zadeklarowała we wtorek w Parlamencie Europejskim w Strasburgu szefowa Komisji Europejskiej. Odniosła się w ten sposób do amerykańskich ceł na Unię Europejską.

Wojna na cła. "To będzie koszmar"

Wojna na cła. "To będzie koszmar"

Źródło:
PAP

W pewnym momencie Departament Wydajności Państwa (DOGE) zakończy swoją działalność - powiedział prezydent USA Donald Trump. Zwrócił uwagę, że według obecnych ustaleń Elon Musk ma pełnić funkcję specjalnego pracownika rządowego przez 130 dni.

Trump zabrał głos w sprawie przyszłości Muska

Trump zabrał głos w sprawie przyszłości Muska

Źródło:
CNN, tvn24.pl

Relacja długu sektora instytucji rządowych i samorządowych liczonego według metodologii unijnej wyniosła na koniec 2024 roku 55,6 procent PKB - poinformowało Ministerstwo Finansów. W kwotach nominalnych to rekordowe ponad dwa biliony złotych. "Sfera fiskalna pozostaje daleko od równowagi" - napisali we wtorek analitycy banku PKO BP.

Dwa biliony złotych pod kreską

Dwa biliony złotych pod kreską

Źródło:
PAP

Francuska sieć hoteli Accor ostrzegła, że liczba rezerwacji noclegów w USA na lato spadła w przypadku Europejczyków o 25 procent. Według Bloomberga powodem jest kontrowersyjna polityka Donalda Trumpa, przez którą turyści wybierają Kanadę, Egipt lub kraje Ameryki Południowej.

Duży spadek rezerwacji. "Omijają USA"

Duży spadek rezerwacji. "Omijają USA"

Źródło:
Bloomberg

Włoskie media donoszą o ślubie Jeffa Bezosa i Lauren Sanchez, który ma się odbyć w Wenecji i potrwać trzy dni. Pomysł hucznego ślubu miliardera w tym słynnym miejscu spotkał się z głosami niezadowolenia, jednak burmistrz miasta uspokaja i zapewnia, że władze współpracują z organizatorami wydarzenia.

Jeff Bezos ma wziąć ślub w Wenecji, burmistrz miasta uspokaja

Jeff Bezos ma wziąć ślub w Wenecji, burmistrz miasta uspokaja

Źródło:
CNN, The Guardian, USA Today, The Independent

Rozmowa o pracę, wyprawa w tropiki czy wspieranie rozwodzącej się przyjaciółki - to, jak się okazuje, dopuszczalne aktywności na zwolnieniu lekarskim według sądów - pisze we wtorek "Dziennik Gazeta Prawna".

Co wolno choremu na L4

Co wolno choremu na L4

Źródło:
PAP, tvn24.pl

Ponad 80 tysięcy pracowników federalnych instytucji zdrowia publicznego w Stanach Zjednoczonych drży o swoje miejsca pracy. Niektóre osoby zatrudnione w Agencji do spraw Żywności i Leków (FDA) otrzymały polecenie spakowania się i przygotowania na możliwość, że już nie wrócą do swoich zadań - podała agencja AP.

Tysiące pracowników zagrożonych zwolnieniami

Tysiące pracowników zagrożonych zwolnieniami

Źródło:
PAP

Od wtorku refundowanych jest dwadzieścia dziewięć nowych leków. Między innymi na nadciśnienie tętnicze czy leki stosowane w chorobach rzadkich czy terapiach onkologicznych. Jednocześnie "Gazeta Wyborcza" we wtorkowym wydaniu napisała, że na kwietniowej liście leków refundowanych zabrakło prawie 90 tańszych zamienników, które uzyskały pozytywną opinię Komisji Ekonomicznej.

Zmiany na liście leków refundowanych

Zmiany na liście leków refundowanych

Źródło:
PAP

Władze stolicy Włoch ruszyły w poniedziałek z kampanią "Szanuj Rzym". Skierowana jest do mieszkańców i turystów, a jej przekaz brzmi: kto kocha Rzym, nie rani go, nie obraża, nie przyczynia się do jego degradacji. Władze chcą w ten sposób zwrócić uwagę na trzy zabronione w Rzymie zachowania, które wciąż regularnie się zdarzają.

Trzy zabronione zachowania, władze Rzymu ostrzegają

Trzy zabronione zachowania, władze Rzymu ostrzegają

Źródło:
PAP, tvn24.pl

Kanadyjskie sklepy rezygnują z zamawiania amerykańskich towarów, na popularności zyskuje jednocześnie akcja "Kupuj kanadyjskie" - informuje Reuters. Ma to związek z wcześniejszymi deklaracjami prezydenta Donalda Trumpa dotyczącymi przyłączenia północnego sąsiada do USA oraz cłami na produkty importowane z Kanady.

Efekt Trumpa na półkach. "Nigdy byśmy się nie spodziewali"

Efekt Trumpa na półkach. "Nigdy byśmy się nie spodziewali"

Źródło:
Reuters

Czy Wielkanoc 2025 będzie droższa niż ubiegłoroczna? Eksperci zwracają uwagę, że więcej - i to znacznie - trzeba będzie zapłacić za masło czy jaja. Podrożały także pieczywo i wędliny. Tańsze natomiast mogą być ziemniaki, czy mąka.

Skok nawet o 30 procent. Co podrożało, co potaniało

Skok nawet o 30 procent. Co podrożało, co potaniało

Źródło:
tvn24.pl

Jens Stoltenberg, były szef NATO, ostrzegł, że cła zapowiadane przez Donalda Trumpa i wojna handlowa mogą doprowadzić do powtórki z Wielkiego Kryzysu. - Tego typu historyczne porównania przypominają nam, o co toczy się gra i że zmierzamy w kierunku zupełnie nowego porządku świata - stwierdził w wywiadzie dla norweskiego Aftenposten.

Były szef NATO: ta decyzja wywołała globalne załamanie

Były szef NATO: ta decyzja wywołała globalne załamanie

Źródło:
PAP

Siedemnaście samochodów marki Tesla spłonęło w salonie tej firmy w Rzymie w pożarze, który wybuchł w nocy z niedzieli na poniedziałek - podała agencja Ansa. Śledczy nie wykluczają podpalenia.

Duży pożar w salonie Tesli

Duży pożar w salonie Tesli

Źródło:
PAP

Audyty i kontrole wykazały, że działania zarządcze prowadzone od stycznia 2016 do lutego 2024 roku miały wygenerować miliardowe straty - poinformował w poniedziałek Orlen. Koncern przekazał, że w związku z tym skierowano kolejne zawiadomienia do prokuratury.

"Straty liczone w dziesiątkach miliardów złotych". Gigant alarmuje

"Straty liczone w dziesiątkach miliardów złotych". Gigant alarmuje

Źródło:
PAP

Wynagrodzenie prezesa Narodowego Banku Polskiego Adama Glapińskiego wzrosło w 2024 roku o 4,1 procent do poziomu niemal 1,4 miliona złotych - wynika z informacji zamieszczonej na stronie internetowej banku centralnego.

Pensja Glapińskiego w górę. Tyle zarobił szef NBP

Pensja Glapińskiego w górę. Tyle zarobił szef NBP

Źródło:
PAP

Eksperci z Goldman Sachs zredukowali prognozę docelowego poziomu indeksu giełdowego S&P 500 na koniec roku do 5700 punktów z wcześniejszych 6200 punktów, wskazując na pogarszające się perspektywy wzrostu gospodarczego w USA oraz zwiększone ryzyko recesji.

Tąpnięcie w prognozach. Wielki bank zmienia zdanie

Tąpnięcie w prognozach. Wielki bank zmienia zdanie

Źródło:
PAP