Ruszyły kolejne wypłaty środków z KPO. 200 milionów złotych na refundację Czystego Powietrza

Jakość powietrza w Polsce należy do najgorszych w Europie, a nasze miasta niejednokrotnie lądowały w czołówce najbardziej zanieczyszczonych na świecie. Jednym z głównych źródeł smogu są małe, przydomowe źródła emisji - wymiana "kopciuchów" na nowocześniejsze systemy ogrzewania to sposób na walkę z zanieczyszczeniami. Niestety, jak podały w czwartek rano Polski Alarm Smogowy oraz Fundacja Instrat, krajowy program Czyste Powietrze wcale nie ma się dobrze - znalazł się na skraju bankructwa.

- W ostatnich dniach dotarły do nas informacje o rosnących zaległościach w wypłatach środków z tego programu - przekazał Andrzej Guła, lider PAS. - Informacje potwierdziło Ministerstwo Klimatu i Środowiska. Wiemy, że luka wynosi już ponad 300 milionów złotych i każdego tygodnia rośnie o kolejne 100 milionów. Do końca lutego kwota niewypłaconych pieniędzy wzrośnie do 700 milionów złotych - tłumaczył Guła.

Jak wyjaśnił Guła, mowa tu o co najmniej kilkunastu tysiącach rodzin, które poniosły koszty ocieplenia domów i wymiany źródła ciepła i teraz oczekują na refundację.

Program Czyste Powietrze, prowadzony przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, udziela dotacji do wymiany starych kotłów i ocieplenia domów od 2018 roku. Popularność Programu powoli rosła: w 2019 roku złożono 85 tys. wniosków, w 2023 - już 217 tys. W ciągu pięciu lat programu liczba wniosków sięgnęła 754 tys. Do wymiany pozostało jeszcze około 2,7 mln kotłów. Brak możliwości uzyskania refundacji może zniechęcić wielu posiadaczy "kopciuchów" do ich wymiany.

PAS oraz Instrat wskazały, że bez natychmiastowych działań ze strony rządu programowi grozi wyhamowanie. Organizacje zaapelowały do premiera Donalda Tuska o przeznaczenie 2 miliardów złotych z REPower Europe na program Czyste Powietrze i pilne działania w kierunku odblokowania środków KPO na ten cel, a w dalszej kolejności środków Funduszu Spójności i innych źródeł finansowania. Jak podkreślają autorzy apelu, działania te są konieczne, gdyż Polska jest krajem o najbardziej zanieczyszczonym powietrzu w całej Unii Europejskiej, które przyczynia się każdego roku do ponad 40 tys. przedwczesnych zgonów.

- Dziwi nas dysproporcja pomiędzy deklaracjami rządu i zapowiedziami przedwyborczymi a mizernym wsparciem, jakie obecnie otrzymuje Program Czyste Powietrze - powiedział prezes Fundacji Instrat Michał Hetmański. - Zaliczka RePowerEU, jaką otrzymała Polska, wynosi ok. 22 mld zł. (...) Pieniądze w budżecie są, potrzebna jest jednak determinacja rządu by znalazły się w programie Czyste Powietrze - dodał.

W czwartek po południu Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej poinformowało, że ruszyły kolejne wypłaty środków z KPO. Zgodnie z komunikatem, największa wypłata, wysokości 200 mln zł, trafi na refundację w ramach programu antysmogowego Czyste Powietrze. Pieniądze pochodzą z zaliczki - 5 mld euro - jaka trafiła do Polski pod koniec grudnia z programu REPowerEU.

W poniedziałek minister klimatu i środowiska Paulina Hennig-Kloska podczas konferencji prasowej w sprawie finansowania Programu Czyste Powietrze potwierdziła, że Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej zatrzymał wypłaty z dotacji w ramach programu.

- Mamy świadomość, że kilkanaście tysięcy rodzin czeka na wypłatę środków. Chcę obiecać, że te pieniądze zostaną im wypłacone. Pracujemy nad udrożnieniem tego programu - zapowiedziała.

Szefowa resortu klimatu i środowiska poinformowała także, że Ministerstwo wraz z NFOŚiGW pracują nad udrożnieniem programu Czyste Powietrze:

- Na Czyste Powietrze, z pierwszej transzy środków z Krajowego Planu Odbudowy, otrzymaliśmy 200 mln zł - dotacja zostanie wznowiona. Pracujemy też nad środkiem zaradczym, który pozwoli na wypłacenie wszystkich zaległości. Docelowo chcemy uruchomić pulę środków dostępnych z FEniKS na 2024 rok, czyli Funduszy Europejskich na Infrastrukturę, Klimat i Środowisko - podkreśliła minister.