Susza w Polsce. Mamy "jedną z najgorszych sytuacji od ponad stu lat"

Jak wyglądała sytuacja hydrologiczna na Wiśle od 7 do 14 kwietnia? W biuletynie hydrologicznym IMGW czytamy, że w górach i na terenach podgórskich, w nocy z 13 na 14 kwietnia padał deszcz ze śniegiem i śnieg. W pozostałych dniach opadów nie odnotowano.

Do 13 kwietnia pokrywę śnieżną, która ulegała stopniowemu topnieniu, notowano jednie w wyższych partiach Tatr. Ostatniego dnia w analizowanym okresie (po nocnych opadach śniegu z 13 na 14 kwietnia) największa grubość pokrywy śnieżnej została zmierzona w Tatrach na Kasprowym Wierchu (102 centymetry), na Podhalu w Kościelisku-Kirach (5 cm), na szczytach beskidzkich (ok. 2 cm) oraz w Bieszczadach w Żubraczem (6 cm).

Dalej czytamy, że w zlewni Wisły od profilu Dęblin do ujścia Zgłowiączki oraz w zlewniach rzek wpadających do Pregoły i Niemna w granicach państwa przez cały tydzień nie notowano opadów deszczu ani śniegu. Jedynie ostatniej doby tygodnia obserwowano lokalne opady o słabym natężeniu, maksymalnie do czterech litrów wody na metr kwadratowy.

A jak było w Warszawie? Według danych IMGW na reprezentatywnej dla stolicy stacji synoptycznej Warszawa-Okęcie ostatnia dobowa suma opadu powyżej 1 l/mkw. została zanotowana 14 marca - spadły wtedy 2 l/mkw. Przez cały marzec w Warszawie deszczu spadło jedynie 13 l/mkw., co stanowi tylko 43,3 procent wieloletniej normy dla tego miesiąca. Nieco lepiej było w styczniu i w lutym - opady były powyżej miesięcznej normy.

Od 12 marca stany wody na Wiśle na stacji wodowskazowej Warszawa-Bulwary utrzymują się nieprzerwanie w strefie stanów niskich z wyraźną tendencją spadkową. We wtorek o godzinie 8 stan wody wynosił 72 centymetry. Dla porównania - tego samego dnia w 2019 r. odnotowano 98 cm, w 2015 r. - 213 cm, a w 2010 r. - 262 cm.

WISŁA POKAZUJE DNO. PROGNOZY MÓWIĄ O SUSZY. CZY W WARSZAWIE MOŻE ZABRAKNĄĆ WODY? CZYTAJ W TVNWARSZAWA.PL

Jak przekazał rzecznik prasowy Instytutu Meteorologii i Gospodarki Wodnej hydrolog Grzegorz Walijewski, świadczy to o gorszej sytuacji hydrologicznej niż w latach ubiegłych.

- Warto zaznaczyć, że w marcu i kwietniu stany wody na rzekach w Polsce powinny rosnąć z powodu zasilania rzek wodami roztopowymi. Zaistniała obecnie sytuacja jest więc bardzo niekorzystna w perspektywie dalszych miesięcy - przekazał Walijewski. W środę poziom Wisły wynosił 70 centymetrów, a w sobotę może osiągnąć wartość około 59 cm.

Suszę pozwalają scharakteryzować różne wskaźniki. Poniższy wykres prezentuje wskaźnik wilgotności gleby, określany w procentach, jako stan od pełnego wyschnięcia (wartość 0 procent) do pełnego nasycenia (wartość 100 procent). Wartość wskaźnika poniżej 30-40 procent wskazuje na deficyt wody w strefie korzeniowej.

To, co jeszcze pozwala scharakteryzować stan suszy, to efektywny wskaźnik suszy (EDI). Określa on czasową zmienność warunków wilgotnościowych oraz pozwala przewidzieć to, jak będą się one rysować w krótkim terminie. Formułuje się go za pomocą ilościowej oceny deficytu opadów. Jeżeli prognozowany wskaźnik EDI spada poniżej wartości -1,5, takie warunki określa się jako bardzo suche.

Wartość wskaźnika EDI w okresie od 21 października 2019 r. do początku kwietnia 2020 r. układała się w strefie warunków wilgotnościowych bardzo suchych, normalnych i suchych. Na początku kwietnia nastąpiło przejście z warunków wilgotnościowych normalnych do suchych z tendencją do osiągnięcia warunków bardzo suchych.

- Oznacza to stałe suche lub bardzo suche warunki od jesieni. Warunki te sprzyjają utrzymywaniu się suszy meteorologicznej oraz hydrologicznej. Ciągłe niedobory opadu prowadzą do przedłużającej się wciąż suszy hydrologicznej - tłumaczył Walijewski.

Według rzecznika IMGW na niski stan wód wpływ miały ciepła zima i związane z nią znikome opady śniegu. Nie powstała pokrywa śnieżna, której topnienie zwiększyłoby poziom wód zarówno gruntowych, jak i podziemnych w Polsce.

- Sytuację jednak odrobinę poprawił luty, ponieważ był to stosunkowo wilgotny miesiąc, obfitujący w opady - dodał Walijewski. - Poziom wody w Wiśle na całej jej długości powoli spada. Nic nie wskazuje na to, że w ciągu najbliższych dwóch tygodni sytuacja się zmieni, tylko że będzie postępowała - podkreślił.

Rzecznik IMGW wskazał, że stan wody w największej rzece Polski uzależniony jest od tego, co się dzieje u jej źródeł na południu kraju.

- Tam praktycznie nie ma deszczu, jest znaczący niedobór opadów. Dopiero w poniedziałek pojawił się front, na którym utworzyły się burze, niestety i tak deszczu spadło za mało, żeby wezbrały wody - wyjaśnił Walijewski.

Jak przekonuje synoptyk tvnmeteo.pl Arleta Unton-Pyziołek, z meteorologicznego punktu widzenia - to, co spadło, parowało w wysokiej stosunkowo temperaturze (utrzymującej się powyżej normy) bądź spływało niezatrzymywane przez uśpioną wegetację.

- Do tego nakłada się obraz z wielolecia, a mianowicie stały deficyt opadów w całym roku w stosunku do norm wieloletnich - argumentowała Unton-Pyziołek. Poza tym zarówno w grudniu, jak i w styczniu oraz marcu dni z opadem było mniej niż zwykle, więc opady nie były równomiernie rozłożone. Tylko w lutym padało ponad pół miesiąca. - Luty jednak poprawił nieco sytuację, bo deszczu było dużo. Ale nie nadrobił strat utrzymujących się przecież choćby od ubiegłorocznej wiosny, czyli ciągłej suszy - dodała synoptyk.

Jak pisała w ubiegłym tygodniu Unton-Pyziołek, w tym roku padał deszcz i śnieg z deszczem, a były takie miejsca - na Dolnym Śląsku, Ziemi Lubuskiej czy Pomorzu - gdzie mokry śnieg nie utrzymał się nawet kilku godzin. Odnotowano dużo wyższą temperaturę powietrza, gdyż odchylenie średniej miesięcznej temperatury od normy dla stycznia i lutego wyniosło od 2 do 5 stopni Celsjusza. To, co z pochmurnego nieba spadło, wyparowało bądź spłynęło rzekami do morza. A im bardziej uregulowane rzeki, tym szybciej woda uciekała. Śnieg utrzymał się tylko wysoko w górach, stanowiąc ułamek zasobów potrzebnych naturze. Sytuacja na polskich rzekach była chwilami dramatyczna, wystąpiła susza hydrologiczna na Odrze, Wiśle, Warcie i Bugu.

Czy w prognozach synoptyków widać poprawę sytuacji?

- Prognozy hydrologiczne dla całej Polski nie są optymistyczne. Jest to jedna z najgorszych sytuacji w historii pomiarów hydrologicznych w kraju, które robione są od ponad stu lat. 42 stacje mierzące przepływ wód w rzekach na 500 istniejących w Polsce odnotowały stan poniżej normy. W zeszłym roku było ich około 10 - wskazał Walijewski.

Rzecznik IMGW wskazał, że susza występuje, ponieważ lato zeszłego roku było gorące, zima zaś ciepła i nie wytworzyła się odpowiednia pokrywa śnieżna. Nadchodzące lato może być bardzo suche, jeśli nawet nie gorsze niż rok temu. Zmienia się również charakter opadów - coraz częstsze są gwałtowne zjawiska, jak m.in. burze. Ponieważ spada mało deszczu, woda nie wsiąka w glebę i nie odnawiają się zasoby wód gruntowych.

- Susza towarzyszy nam już od paru lat - dodał Walijewski.

Tak prezentuje się poziom wody przy odgałęzieniu Wisły przy Moście Południowym:

Zdaniem Unton-Pyziołek kwiecień jak do tej pory jest na ogół suchy i pogodny, więc opadów będzie mniej niż wynosi średnia statystyczna. Temperatura utrzymuje się raczej w normie. A co czeka nas w kolejnych miesiącach?

Według prognoz amerykańskiej Narodowej Administracji Oceanicznej i Atmosferycznej (National Oceanic and Atmospheric Administration), w maju na Mazowszu temperatura będzie w utrzymywać się normie, a opady w całym dorzeczu Wisły pozostaną poniżej normy. Poza tym będzie sucho, tylko miejscami w opadach burzowych, które wystąpią punktowo, opadów deszczu pojawi się więcej, niż przewiduje to norma.

Jak przewiduje NOAA, temperatura w czerwcu utrzyma się nieco powyżej normy. Będzie gorąco, opady mają pozostać poniżej średniej. Możemy liczyć jedynie na opady burzowe, które w skali regionu całego sytuacji nie poprawią.

Według prognoz Europejskiego Centrum Prognoz Średnioterminowych (ECMWF) w maju prognozowane opady mają utrzymać się poniżej normy. Zdaniem synoptyk, może być to suchy miesiąc, jest to bardzo zła prognoza dla rolnictwa, ogrodnictwa czy sadownictwa w całym dorzeczu Wisły.

Na czerwiec ECMWF prognozuje opady w normie i lekko powyżej normy.

- Pytanie, czy to już nie za późno - zastanawia się synoptyk tvnmeto.pl.

Autor: Damian Dziugieł/map / Źródło: tvnmeteo.pl, PAP, IMGW-PIB