Jak walczyć z alergią? Porady dla alergików

Jak radzić sobie z alergią? W ostatnich dekadach liczba osób uczulonych wzrosła znacząco na całym świecie, osiągając rozmiar epidemii. Szacuje się, że z powodu alergicznego nieżytu nosa cierpi dziś ponad 600 milionów ludzi. Zwiększona częstość zachorowań na choroby alergiczne nie ominęła również Polski.

Objawy alergii do niedawna były lekceważone, dziś jednak znany jest ich negatywny wpływ na jakość życia chorego[1]. W jaki sposób osoby uczulone mogą zminimalizować uporczywe dolegliwości?

Alergia to patologiczna odpowiedź organizmu na oddziaływanie obcych substancji, nazywanych alergenami. Polega na reakcji immunologicznej, wynikającej z powstania swoistych przeciwciał, które po związaniu z antygenem doprowadzają do uwolnienia mediatorów stanu zapalnego, m.in. immunoglobuliny klasy E (IgE).

Termin „alergia” powstał przez połączenie dwóch greckich słów: „allos” (różne, zmienne) oraz „ergos” (działanie, reakcja) i po raz pierwszy został użyty w 1906 roku przez austriackiego naukowca i lekarza pediatrę – Clemensa von Pirqueta[2]

W zależności od sposobu, w jaki alergen przedostaje się do organizmu, wyróżnia się następujące rodzaje alergii:

alergię wziewną (powietrznopochodną)

alergię pokarmową,

alergię kontaktową (zetknięcie skóry z alergenem).

Objawy alergii mogą manifestować się w różny sposób, przyjmując postać skórną ( atopowe zapalenie skóry, pokrzywka, wyprysk kontaktowy, obrzęk naczynioruchowy) lub postać obejmującą błony śluzowe (alergiczny nieżyt nosa, zapalenie spojówek, astma i dolegliwości układu pokarmowego). Wśród reakcji alergicznych wyróżnia się reakcje IgE-zależne oraz IgE-niezależne.

Reakcje IgE-zależne to reakcje natychmiastowe, które powstają w wyniku połączenia się alergenu z przeciwciałami IgE, co z kolei prowadzi do uwolnienia histaminy i innych mediatorów stanu zapalnego. Do reakcji IgE zależnych zalicza się: astmę alergiczną, wstrząs anafilaktyczny, alergiczny nieżyt nosa (ANN), pokrzywkę alergiczną oraz alergiczny typ atopowego zapalenia skóry.

Reakcje IgE-niezależne wywołane są połączeniem alergenu z przeciwciałami IgG, IgM lub limfocytem T. Przykładami takich reakcji są między innymi: niektóre rodzaje pokrzywki, choroba poprzetoczeniowa, niedokrwistość hemolityczna, zapalenie pęcherzyków płucnych, alergiczny wyprysk kontaktowy oraz odczyn tuberkulinowy[3].

Podsumowując więc najczęstsze objawy alergii to: zatkany nos, swędzenie oczu, swędzenie nosa, łzawienie oczy, kichanie, katar, kręcenie w nosie ale również pokrzywki i wypryski.

Alergeny dzieli się na:

wziewne – zewnątrzpochodne (pyłki roślin, zarodniki grzybów pleśniowych) i wewnątrzpochodne (roztocza, kurz domowy, szczątki zwierząt, alergeny zwierząt),

pokarmowe – substancje o strukturze białkowej obecne w pokarmach pochodzenia roślinnego i zwierzęcego,

kontaktowe – np. lateks, niektóre metale (nikiel, chrom), substancje zapachowe, parafenylenodiamina, konserwanty kosmetyków, środki odkażające, tworzywa sztuczne,

leki – np. antybiotyki beta-laktamowe (penicyliny, cefalosporyny, sulfonamidy), kwas acetylosalicylowy i inne niesteroidowe leki przeciwzapalne[4]

Jednym z najlepszych sposobów na uniknięcie lub zmniejszenie objawów alergii jest ograniczenie kontaktu z alergenem. Jest to możliwe na przykład w przypadku alergenów pokarmowych, które można wyeliminować z diety, alergenów kontaktowych oraz leków, które można na przykład zastąpić innymi. Niestety zdecydowanie trudniejsze jest ograniczenie styczności z alergenami wziewnymi.

W Polsce okres pylenia rozpoczyna się już na przełomie stycznia i lutego, a jedynymi miesiącami uznawanymi za wolne od pyłków roślin są październik, listopad i grudzień[5]. Całkowite uniknięcie z alergenami wziewnymi jest niestety trudne, dlatego najczęściej w okresie pylenia konieczne jest stosowanie farmakoterapii[6].

Osoby, które podejrzewają u siebie uczulenie na pyłki roślin, powinny zgłosić się do poradni alergologicznej w celu przeprowadzenia testów skórnych, które wykażą jakie pyłki wywołują u nich alergię. Dzięki wiedzy z badań alergicznych w okresie pylenia danego alergenu mogą zastosować leki przeciwalergiczne. Informacje na temat okresu pylenia poszczególnych roślin można znaleźć w kalendarzu pyleń.

Kalendarz pyleń to praktyczne źródło informacji przeznaczone dla osób cierpiących z powodu alergii sezonowej wywołanej przez alergeny wziewne występujące w środowisku zewnętrznym. Kalendarz ten opracowywany jest co roku przez Ośrodek Badania Alergenów Środowiskowych (OBAS). Korzystając z kalendarza należy mieć na uwadze różnice dotyczące stężenia pyłków poszczególnych roślin występujące w poszczególnych regionach kraju.

Dane regionalne powinny być więc dla alergików głównym źródłem informacji na temat pylenia. W Polsce najdłużej, bo przez ponad 3,5 miesiąca, jesteśmy narażeni na zetknięcie z pyłkiem traw. Poza nimi do najsilniejszych alergenów wziewnych w naszym kraju zaliczane są: brzoza, bylica, olcha, leszczyna oraz babka [7]. W okresie wzmożonego pylenia objawy alergiczne znacznie się nasilają, dlatego większość uczulonych stosuje w tym czasie leki przeciwalergiczne, najczęściej antyhistaminowe.

Bardzo dużą skuteczność w leczeniu chorób alergicznych wykazują leki przeciwhistaminowe. To właśnie histamina odpowiada w dużej mierze za występowanie objawów alergii, gdyż jest jednym z mediatorów stanu zapalnego. Jej działanie polega na pobudzaniu receptorów H1, H2, H3, H4.

Leki przeciwhistaminowe wiążą się z receptorem H1 i tym samym blokują aktywność histaminy. Na rynku farmaceutycznym dostępne są dwa rodzaje leków antyhistaminowych – I i II generacji.

Stosowanie leków pierwszych generacji bardzo często wywołuje skutki niepożądane, takie jak:

sedacja, czyli nadmierną senność, osłabienie i otępienie,

suchość skóry i błon śluzowych,

przyspieszenie akcji serca,

trudności w oddawaniu moczu,

rozszerzenie źrenic,

trudności w oddawaniu moczu.

Ze względu na mnogość skutków ubocznych leków starszej generacji lekarze zalecają alergikom stosowanie leków przeciwhistaminowych II generacji. Stosowanie leków nowej generacji znacznie rzadziej wywołuje u pacjentów efekt sedacji i inne objawy niepożądane, jest więc bezpieczniejsze[8].

Dowiedz się więcej na alergia-allegra.pl

------------------------

Autor: dr Barbara Piękosz-Orzechowska