Opiekun faktyczny – kto może nim zostać? Jakie ma prawa i obowiązki?

Źródło:
TVN24 Biznes
Marlena Maląg o Rodzinnym Kapitale Opiekuńczym (wypowiedź z lipca 2021)
Marlena Maląg o Rodzinnym Kapitale Opiekuńczym (wypowiedź z lipca 2021)TVN24
wideo 2/5
Marlena Maląg o Rodzinnym Kapitale OpiekuńczymTVN24

Opiekun faktyczny to osoba, która rzeczywiście opiekuje się dzieckiem, osobą starszą, osobą niepełnosprawną, ale nie jest jej opiekunem ustawowym. Definicję opiekuna faktycznego regulują przepisy ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta oraz ustawa o świadczeniach rodzinnych. 

Opiekun faktyczny to osoba sprawująca stałą opiekę nad dzieckiem, osobą starszą, ubezwłasnowolnioną lub niepełnosprawną w zastępstwie ich opiekunów ustawowych lub prawnych.Opiekunem faktycznym może być osoba niespokrewniona lub taka, która nie jest opiekunem ustawowym.Opiekun faktyczny dziecka to osoba, która opiekuje się nim na stałe lub podczas czasowej, dłuższej nieobecności rodziców (np. kiedy pracują z dala od miejsca zamieszkania dziecka).

Kto to jest opiekun faktyczny?

Opiekun faktyczny zgodnie z ustawą o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta to „osoba sprawująca, bez obowiązku ustawowego, stałą opiekę nad pacjentem, który ze względu na wiek, stan zdrowia albo stan psychiczny opieki takiej wymaga”. Opiekun faktyczny to termin, który ma najczęściej zastosowanie w odniesieniu do stałych opiekunów dzieci, osób niepełnosprawnych, chorych psychicznie, starszych.

Kto może być opiekunem faktycznym?

Nie każda osoba może zostać opiekunem faktycznym. Aby tak się stało, musi spełniać wszystkie wyszczególnione w ustawie warunki. Opiekunem faktycznym osoby starszej, chorej, małoletniej może zostać pełnoletnia osoba niespokrewniona, dalszy krewny, życiowy partner lub partnerka (żyjący w konkubinacie). Za opiekuna faktycznego można uznać osobę, która:

nie ma obowiązku ustawowego sprawowania opieki nad daną osobą, wynikającego z przepisów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Za opiekuna faktycznego nie można więc uznać męża lub żony, rodziców, pełnoletnich dzieci wobec rodziców, – sprawuje rzeczywistą, stałą opiekę nad pacjentem lub dzieckiem, – ma podopiecznego wymagającego opieki ze względu na swój wiek, stan zdrowia fizycznego lub psychicznego.

Ważnym kryterium w definicji opiekuna faktycznego jest fakt sprawowania stałej opieki nad drugą osobą. Opiekunem faktycznym nie jest więc osoba, która robi to od czasu do czasu, np. robiąc choremu raz na jakiś czas zakupy czy zawożąc go czasami na badania. 

Opiekun faktyczny dziecka

Opiekun faktyczny dziecka, zgodnie z Ustawą o świadczeniach rodzinnych, to pełnoletnia osoba, która rzeczywiście opiekuje się dzieckiem, bez obowiązku ustawowego i wystąpiła do sądu rodzinnego o przysposobienie dziecka. Opiekunem faktycznym dziecka nie może więc być jego rodzic, gdyż jego opieka nad niepełnoletnim wynika z obowiązku prawnego. Opiekunem faktycznym dziecka może być jednak inny krewny, np. babcia, dziadek, pełnoletnie rodzeństwo, ciocia. 

Rodzice jako przedstawiciele ustawowi dziecka mogą, jeśli mają pełną władzę rodzicielską, wskazać, kto poza nimi będzie opiekował się ich dzieckiem pod ich nieobecność związaną np. z wyjazdem zarobkowym. Oznacza to, że opiekun faktyczny dziecka nie musi zawsze stale opiekować się dzieckiem, może dziać się to w określonym czasie związanym z nieobecnością opiekuna ustawowego. W tej sytuacji rodzice wskazują, kto w ich zastępstwie może pójść z dzieckiem do lekarza na badania czy rozmawiać z nauczycielami o sprawach związanych z jego edukacją.

Opiekun faktyczny dziecka, o ile sprawuje nad nim stałą opiekę i wystąpił do sądu opiekuńczego lub ośrodka adopcyjnego o przysposobienie dziecka, może otrzymywać świadczenia rodzinne na dziecko.

Opiekun faktyczny a opieka medyczna

Opiekun faktyczny ma dużo mniejsze prawa niż opiekun ustawowy. Może wyrazić zgodę na przeprowadzenie badania lekarskiego, jeśli nie ma opiekuna ustawowego, a pacjent jest małoletni lub niezdolny do świadomego wyrażenia zgody na badanie. Opiekun faktyczny nie może jednak mieć wglądu w dokumentację medyczną swojego podopiecznego bez upoważnienia pacjenta lub jego opiekuna ustawowego.

Opiekun faktyczny a opiekun prawny

Opiekun prawny to osoba ustanowiona przez sąd opiekuńczy do sprawowania opieki nad osobą małoletnią lub ubezwłasnowolnioną, np. starszym człowiekiem, który nie jest w stanie podejmować samodzielnie decyzji (ubezwłasnowolnienie częściowe) albo osobą chorą psychicznie lub upośledzoną umysłowo (ubezwłasnowolnienie całkowite).

Opiekunem prawnym osoby starszej lub dziecka może być wyznaczona przez sąd opiekuńczy pełnoletnia osoba — w pierwszej kolejności krewny, a jeśli to nie jest możliwe — osoba wyznaczona z ośrodka pomocy społecznej lub placówki opiekuńczej, jeśli tam przebywa osoba wymagająca opieki.

Opiekun prawny dziecka zastępuje jego rodziców, czyli opiekunów ustawowych, co oznacza, że spoczywają na nim wszystkie obowiązki rodziców. Jego zadaniem jest m.in. opieka nad dzieckiem i ochrona jego interesów osobistych i majątkowych. Może również podejmować czynności prawne w imieniu dziecka, co reguluje Kodeks rodzinny i opiekuńczy. 

Opiekun prawny ma uprawnienia takie jak opiekun ustawowy, czyli znacznie przekraczające prawa opiekuna faktycznego. Może dokonywać czynności prawnych w imieniu podopiecznego, który nie może samodzielnie troszczyć się o siebie, podejmować decyzje dotyczące leczenia itp. Opiekun prawny potrzebuje jednak zgody sądu, by podejmować decyzje dotyczące majątku osoby, którą się opiekuje.

Akty prawne: Ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, Ustawa o świadczeniach rodzinnych, Kodeks rodzinny i opiekuńczy

Autorka/Autor:red.

Źródło: TVN24 Biznes

Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock | TVN24

Pozostałe wiadomości

Według lipcowej projekcji inflacja z 50-procentowym prawdopodobieństwem znajdzie się w 2024 roku w przedziale 3,1-4,3 procent, a wzrost PKB - w przedziale 2,3-3,7 procent, podał Narodowy Bank Polski w środowym komunikacie po posiedzeniu Rady Polityki Pieniężnej.

Tak będą rosły ceny? Projekcja NBP

Tak będą rosły ceny? Projekcja NBP

Źródło:
PAP

Zgodnie z oczekiwaniami Rada Polityki Pieniężnej nie zmieniła poziomu stóp procentowych. "Raty spłacanych już kredytów hipotecznych nie ulegną zmianie. Niestety, w ostatnich miesiącach coraz bardziej rosło oprocentowanie nowo udzielanych kredytów" - zwraca uwagę Jarosław Sadowski z Expandera. Dla osób zaciągających obecnie kredyty hipoteczne jedną z istotnych kwestii jest to, czy wybrać oprocentowanie stałe czy zmienne.

Istotna kwestia dla kredytobiorców. Ekspert o pułapce

Istotna kwestia dla kredytobiorców. Ekspert o pułapce

Źródło:
tvn24.pl

Imponujący debiut spółki Sławomira Mentzena na warszawskiej giełdzie rodzi wiele pytań. Część ekspertów zwraca uwagę, że choć rozkręcanie działalności giełdowej przez aktywnego polityka jest zgodne z prawem, to może jednak budzić wątpliwości etyczne. Monetyzowanie politycznej popularności może okazać się mieczem obosiecznym.

Debiut Mentzena na giełdzie. W tle wątpliwości etyczne

Debiut Mentzena na giełdzie. W tle wątpliwości etyczne

Źródło:
tvn24.pl

Rada Polityki Pieniężnej utrzymała stopy procentowe NBP na niezmienionym poziomie - podał w środę w komunikacie bank centralny. RPP ostatni raz dokonała obniżki stóp procentowych w październiku ubiegłego roku.

Jest decyzja w sprawie stóp procentowych

Jest decyzja w sprawie stóp procentowych

Źródło:
PAP

PKP Cargo, największy przewoźnik towarowy w kraju, planuje zwolnić jeszcze w tym roku nawet do 30 procent zatrudnionych - przekazała spółka. Zarząd spółki podjął już uchwałę w tej sprawie.

Zwolnienia grupowe w kolejowej spółce. Pracę ma stracić 30 procent załogi

Zwolnienia grupowe w kolejowej spółce. Pracę ma stracić 30 procent załogi

Źródło:
PAP

Sieć Sinsay wycofuje ze swoich sklepów dwie zabawki. Powodem są wady, które mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia dzieci.

Zabawki wycofane z popularnej sieci. Apel do klientów

Zabawki wycofane z popularnej sieci. Apel do klientów

Źródło:
tvn24.pl

W Polsce od marca obowiązują nowe przepisy umożliwiające konfiskatę samochodu za prowadzenie w stanie nietrzeźwości. Co ciekawe, w wielu krajach podobne regulacje funkcjonują od lat i to nie tylko za jazdę na podwójnym gazie. Gdzie i za co stracimy auto na europejskich drogach?

Konfiskata samochodu za granicą. W tych krajach za jazdę po alkoholu grozi utrata auta

Konfiskata samochodu za granicą. W tych krajach za jazdę po alkoholu grozi utrata auta

Źródło:
tvn24.pl, Turcza Kancelaria Radców Prawnych

Niemiecka Lufthansa i włoskie Ministerstwo Gospodarki i Finansów otrzymały zgodę od Komisji Europejskiej na przejęcie kontroli nad liniami lotniczymi ITA Airways. Żeby transakcja doszła do skutku, nowi właściciele muszą spełnić wyznaczone przez Brukselę warunki.

Podniebna fuzja ze zgodą Brukseli

Podniebna fuzja ze zgodą Brukseli

Źródło:
PAP

Unia Europejska planuje nałożenie ceł na tanie towary kupowane od chińskich sprzedawców internetowych, w tym Temu, Shein i AliExpress - podał Reuters, powołując się na "Financial Times", którego źródłami były trzy osoby poinformowane w tej sprawie.

Media: Bruksela planuje uderzyć w chińskie Temu i Shein nowym cłem

Media: Bruksela planuje uderzyć w chińskie Temu i Shein nowym cłem

Źródło:
Reuters

Będzie śledztwo w sprawie nielegalnych wynagrodzeń w Orlenie - napisała w mediach społecznościowych Agnieszka Pomaska, posłanka Platformy Obywatelskiej (PO). Dodała, że członkowie rady nadzorczej spółki omijali ustawę kominową i okołobudżetową.

Pomaska: będzie śledztwo w sprawie nielegalnych wynagrodzeń w Orlenie

Pomaska: będzie śledztwo w sprawie nielegalnych wynagrodzeń w Orlenie

Źródło:
tvn24.pl, "Fakty" TVN

W przypadku zadziałania nadzwyczajnych i nieuniknionych okoliczności, czyli siły wyższej, turyści mają prawo do zwrotu za niewykorzystane świadczenia - stwierdził na antenie TVN24 Paweł Niewiadomski, prezes Polskiej Izby Turystyki (PIT).

Pożary w Grecji i ewakuacja. Jakie prawa przysługują turystom?

Pożary w Grecji i ewakuacja. Jakie prawa przysługują turystom?

Źródło:
tvn24.pl, PAP

Od 2 lipca zakup domu lub mieszkania na podstawie umowy deweloperskiej w każdym przypadku będzie objęty ochroną Deweloperskiego Funduszu Gwarancyjnego. Oznacza to zakończenie dwuletniego okresu przejściowego, który umożliwiał sprzedaż nieruchomości na starych zasadach, bez ochrony DFG.

Kupowanie mieszkań będzie bezpieczniejsze. Od lipca specjalna ochrona

Kupowanie mieszkań będzie bezpieczniejsze. Od lipca specjalna ochrona

Źródło:
PAP

Od poniedziałku w Szwecji obowiązują nowe przepisy, umożliwiające dziadkom pobieranie wynagrodzenia za opiekę nad dzieckiem - donosi "New York Times". Jak dodaje dziennik, chodzi o możliwość przeniesienia części płatnego urlopu rodzicielskiego na innych opiekunów.

Wynagrodzenie za opiekę nad wnukiem. "Babciowe" po szwedzku

Wynagrodzenie za opiekę nad wnukiem. "Babciowe" po szwedzku

Źródło:
"New York Times"

Dostęp do e-papierosów jest praktycznie nieograniczony. Wkrótce ma się to zmienić. Niepełnoletni nie będą mogli ich kupić - zakłada projekt zmiany ustawy. Będzie dotyczył nie tylko sprzedaży przez internet i w automatach, ale i ograniczenia miejsc ich używania - takich jak przystanki. Materiał Natalii Treder z programu "Polska i Świat" w TVN24.

Niepełnoletni nie będą mogli kupić e-papierosów

Niepełnoletni nie będą mogli kupić e-papierosów

Źródło:
tvn24.pl

We wtorek w Lotto padła główna wygrana. Do jednego z graczy trafi prawie 2,7 miliona złotych. Jak podano w komunikacie, wygrana padła w miejscowości Jabłonka (woj. małopolskie). Oto wyniki Lotto i Lotto Plus z 2 lipca 2024 roku.

Padła szóstka w Lotto

Padła szóstka w Lotto

Aktualizacja:
Źródło:
tvn24.pl

W Polsce w 2022 roku mieliśmy potężną grupę osób pełnoletnich, które nadal mieszkały z rodzicami. Z danych Głównego Urzędu Statystycznego wynika, że była to co trzeci osoba w wieku od 24-34 lat. Wśród gniazdowników, bo tak są nazywani, aż 63 procent stanowili mężczyźni.

Nie ma jak u mamy. Gniazdownicy to w większości mężczyźni

Nie ma jak u mamy. Gniazdownicy to w większości mężczyźni

Źródło:
PAP

Członkowie byłego zarządu Taurona bez absolutorium za 2023 rok - taką decyzję podjęło Zwyczajne Walne Zgromadzenie spółki. Akcjonariusze udzielili absolutorium za 2023 roku ówczesnym członkom rady nadzorczej - podano w komunikacie.

Były zarząd Taurona bez absolutorium

Były zarząd Taurona bez absolutorium

Źródło:
PAP

Ministerstwo Sprawiedliwości pracuje nad przepisami, które umożliwią konfiskatę auta kierowcom pod wpływem alkoholu, bez względu na to, ile wypili. O tym, jaką karę wymierzyć zadecyduje sąd po indywidualnej ocenie każdego zdarzenia. Materiał z magazynu "Polska i Świat", przygotowany przez Aleksandrę Kąkol.

"Nie kalkulują, nie przewidują i mają w nosie, jaka kara ich spotka". Nowy bat na pijanych kierowców

"Nie kalkulują, nie przewidują i mają w nosie, jaka kara ich spotka". Nowy bat na pijanych kierowców

Źródło:
TVN24

- Rozumiem, że jest przestrzeń do zadośćuczynienia na gruncie etycznym, moralnym i politycznym - powiedział w programie "Fakty po Faktach" na antenie TVN24 były minister spraw zagranicznych Dariusz Rosati, pytany o kwestię reparacji wojennych od Niemiec. Jak dodał, "podejście PiS i Jarosława Kaczyńskiego gwarantowało, że niczego się nie załatwi".

"Duda na szczęście nie będzie mógł tego blokować"

"Duda na szczęście nie będzie mógł tego blokować"

Źródło:
TVN24

Praskie lotnisko imienia Vaclava Havla ma problemy z odprawą bagażu. Część pasażerów odlatuje bez swoich walizek, które są dosyłane następnymi lotami, inni po przylocie czekają na bagaż nawet kilka godzin. Władze lotniska zaapelowały do podróżnych, by ważne leki zabierali ze sobą na pokład samolotu.

Pasażerowie odlatują bez walizek. Potężne utrudnienia na lotnisku

Pasażerowie odlatują bez walizek. Potężne utrudnienia na lotnisku

Źródło:
PAP

Ceny mieszkań w Polsce wzrosły nominalnie o 13 procent w ciągu ostatnich 12 miesięcy - wynika z raportu Knight Frank. Jest to trzeci wynik wśród 56 rynków mieszkaniowych na świecie analizowanych przez wspomnianą firmę.

Prześwietlili ceny mieszkań w ponad 50 krajach. Polska na podium

Prześwietlili ceny mieszkań w ponad 50 krajach. Polska na podium

Źródło:
PAP

Stwierdzono wysoki poziomów migracji ołowiu i kadmu z obrzeża partii kubków. Ostrzeżenie o wycofanym produkcie wydał Główny Inspektorat Sanitarny (GIS). W opinii Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego PZH - Państwowego Instytutu Badawczego taka ilość stwarza zagrożenie dla zdrowia.

Produkt wycofany z obrotu. "Zagrożenie dla zdrowia"

Produkt wycofany z obrotu. "Zagrożenie dla zdrowia"

Źródło:
PAP

We wtorkowym losowaniu Eurojackpot nie padła główna wygrana. Kumulacja rośnie do 360 milionów złotych. W Polsce odnotowano jedną wysoką wygraną o wartości ponad 3,2 miliona złotych. Oto liczby, jakie wylosowano 2 lipca.

Rośnie kumulacja w Eurojackpot. Duża wygrana w Polsce

Rośnie kumulacja w Eurojackpot. Duża wygrana w Polsce

Źródło:
tvn24.pl