Opiekun faktyczny – kto może nim zostać? Jakie ma prawa i obowiązki?

Źródło:
TVN24 Biznes
Marlena Maląg o Rodzinnym Kapitale Opiekuńczym (wypowiedź z lipca 2021)
Marlena Maląg o Rodzinnym Kapitale Opiekuńczym (wypowiedź z lipca 2021)TVN24
wideo 2/5
Marlena Maląg o Rodzinnym Kapitale OpiekuńczymTVN24

Opiekun faktyczny to osoba, która rzeczywiście opiekuje się dzieckiem, osobą starszą, osobą niepełnosprawną, ale nie jest jej opiekunem ustawowym. Definicję opiekuna faktycznego regulują przepisy ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta oraz ustawa o świadczeniach rodzinnych. 

Opiekun faktyczny to osoba sprawująca stałą opiekę nad dzieckiem, osobą starszą, ubezwłasnowolnioną lub niepełnosprawną w zastępstwie ich opiekunów ustawowych lub prawnych.Opiekunem faktycznym może być osoba niespokrewniona lub taka, która nie jest opiekunem ustawowym.Opiekun faktyczny dziecka to osoba, która opiekuje się nim na stałe lub podczas czasowej, dłuższej nieobecności rodziców (np. kiedy pracują z dala od miejsca zamieszkania dziecka).

Kto to jest opiekun faktyczny?

Opiekun faktyczny zgodnie z ustawą o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta to „osoba sprawująca, bez obowiązku ustawowego, stałą opiekę nad pacjentem, który ze względu na wiek, stan zdrowia albo stan psychiczny opieki takiej wymaga”. Opiekun faktyczny to termin, który ma najczęściej zastosowanie w odniesieniu do stałych opiekunów dzieci, osób niepełnosprawnych, chorych psychicznie, starszych.

Kto może być opiekunem faktycznym?

Nie każda osoba może zostać opiekunem faktycznym. Aby tak się stało, musi spełniać wszystkie wyszczególnione w ustawie warunki. Opiekunem faktycznym osoby starszej, chorej, małoletniej może zostać pełnoletnia osoba niespokrewniona, dalszy krewny, życiowy partner lub partnerka (żyjący w konkubinacie). Za opiekuna faktycznego można uznać osobę, która:

nie ma obowiązku ustawowego sprawowania opieki nad daną osobą, wynikającego z przepisów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Za opiekuna faktycznego nie można więc uznać męża lub żony, rodziców, pełnoletnich dzieci wobec rodziców, – sprawuje rzeczywistą, stałą opiekę nad pacjentem lub dzieckiem, – ma podopiecznego wymagającego opieki ze względu na swój wiek, stan zdrowia fizycznego lub psychicznego.

Ważnym kryterium w definicji opiekuna faktycznego jest fakt sprawowania stałej opieki nad drugą osobą. Opiekunem faktycznym nie jest więc osoba, która robi to od czasu do czasu, np. robiąc choremu raz na jakiś czas zakupy czy zawożąc go czasami na badania. 

Opiekun faktyczny dziecka

Opiekun faktyczny dziecka, zgodnie z Ustawą o świadczeniach rodzinnych, to pełnoletnia osoba, która rzeczywiście opiekuje się dzieckiem, bez obowiązku ustawowego i wystąpiła do sądu rodzinnego o przysposobienie dziecka. Opiekunem faktycznym dziecka nie może więc być jego rodzic, gdyż jego opieka nad niepełnoletnim wynika z obowiązku prawnego. Opiekunem faktycznym dziecka może być jednak inny krewny, np. babcia, dziadek, pełnoletnie rodzeństwo, ciocia. 

Rodzice jako przedstawiciele ustawowi dziecka mogą, jeśli mają pełną władzę rodzicielską, wskazać, kto poza nimi będzie opiekował się ich dzieckiem pod ich nieobecność związaną np. z wyjazdem zarobkowym. Oznacza to, że opiekun faktyczny dziecka nie musi zawsze stale opiekować się dzieckiem, może dziać się to w określonym czasie związanym z nieobecnością opiekuna ustawowego. W tej sytuacji rodzice wskazują, kto w ich zastępstwie może pójść z dzieckiem do lekarza na badania czy rozmawiać z nauczycielami o sprawach związanych z jego edukacją.

Opiekun faktyczny dziecka, o ile sprawuje nad nim stałą opiekę i wystąpił do sądu opiekuńczego lub ośrodka adopcyjnego o przysposobienie dziecka, może otrzymywać świadczenia rodzinne na dziecko.

Opiekun faktyczny a opieka medyczna

Opiekun faktyczny ma dużo mniejsze prawa niż opiekun ustawowy. Może wyrazić zgodę na przeprowadzenie badania lekarskiego, jeśli nie ma opiekuna ustawowego, a pacjent jest małoletni lub niezdolny do świadomego wyrażenia zgody na badanie. Opiekun faktyczny nie może jednak mieć wglądu w dokumentację medyczną swojego podopiecznego bez upoważnienia pacjenta lub jego opiekuna ustawowego.

Opiekun faktyczny a opiekun prawny

Opiekun prawny to osoba ustanowiona przez sąd opiekuńczy do sprawowania opieki nad osobą małoletnią lub ubezwłasnowolnioną, np. starszym człowiekiem, który nie jest w stanie podejmować samodzielnie decyzji (ubezwłasnowolnienie częściowe) albo osobą chorą psychicznie lub upośledzoną umysłowo (ubezwłasnowolnienie całkowite).

Opiekunem prawnym osoby starszej lub dziecka może być wyznaczona przez sąd opiekuńczy pełnoletnia osoba — w pierwszej kolejności krewny, a jeśli to nie jest możliwe — osoba wyznaczona z ośrodka pomocy społecznej lub placówki opiekuńczej, jeśli tam przebywa osoba wymagająca opieki.

Opiekun prawny dziecka zastępuje jego rodziców, czyli opiekunów ustawowych, co oznacza, że spoczywają na nim wszystkie obowiązki rodziców. Jego zadaniem jest m.in. opieka nad dzieckiem i ochrona jego interesów osobistych i majątkowych. Może również podejmować czynności prawne w imieniu dziecka, co reguluje Kodeks rodzinny i opiekuńczy. 

Opiekun prawny ma uprawnienia takie jak opiekun ustawowy, czyli znacznie przekraczające prawa opiekuna faktycznego. Może dokonywać czynności prawnych w imieniu podopiecznego, który nie może samodzielnie troszczyć się o siebie, podejmować decyzje dotyczące leczenia itp. Opiekun prawny potrzebuje jednak zgody sądu, by podejmować decyzje dotyczące majątku osoby, którą się opiekuje.

Akty prawne: Ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, Ustawa o świadczeniach rodzinnych, Kodeks rodzinny i opiekuńczy

Autorka/Autor:red.

Źródło: TVN24 Biznes

Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock | TVN24

Pozostałe wiadomości

Państwa członkowskie w Radzie Unii Europejskiej zdecydowały w piątek o uruchomieniu procedury nadmiernego deficytu wobec Polski i sześciu innych państw członkowskich. Objęte postępowaniem kraje będą miały cztery do siedmiu lat na realizację działań naprawczych.

Procedura nadmiernego deficytu wobec Polski. Jest decyzja

Procedura nadmiernego deficytu wobec Polski. Jest decyzja

Źródło:
PAP

Komisja Polityki Społecznej i Rodziny negatywnie zaopiniowała rządowe poprawki do projektu ustawy w sprawie renty wdowiej. Rząd proponuje, by drugie świadczenie było wypłacane w wysokości najpierw 15 procent, a potem 25 procent, z kolei projekt obywatelski zakłada docelowe dojście do pułapu 50 procent.

Renta wdowia. Sejmowa komisja przeciw rządowym poprawkom

Renta wdowia. Sejmowa komisja przeciw rządowym poprawkom

Źródło:
PAP

Przyjęcie "Kredytu na start" budzi wątpliwości z uwagi na bardzo wysokie zapotrzebowanie na środki budżetu państwa, których wydatkowanie może okazać się nieefektywne, a osiągane cele nieadekwatne do kosztów - oceniło Ministerstwo Klimatu i Środowiska. Resort zaproponował, by środki te przeznaczyć na poprawę stanu wód Odry lub transformację energetyczną i ochronę powietrza.

"Kredyt na start" w ogniu krytyki. "Nieefektywny instrument"

"Kredyt na start" w ogniu krytyki. "Nieefektywny instrument"

Źródło:
PAP

Deutsche Bahn planuje likwidację 30 tysięcy miejsc pracy, czyli około dziewięć procent personelu - podał Reuters, powołując się na informacje niemieckiego przewoźnika. Dodał, że z powodu ogromnych inwestycji w naprawę sieci kolejowej, strajków i złej pogody spółka odnotowała miliardową stratę netto w pierwszym półroczu.

Deutsche Bahn ma zlikwidować 30 tysięcy miejsc pracy

Deutsche Bahn ma zlikwidować 30 tysięcy miejsc pracy

Źródło:
Reuters

Na przełomie lipca i sierpnia tendencja spadkowa cen paliw zostanie utrzymana - prognozują analitycy Reflexu. Podali, że średnie obniżki wyniosą od 3 do 5 groszy zarówno na litrze benzyny, jak i diesla. Ceny autogazu powinny natomiast pozostać bez zmian.

Co dalej z cenami paliw? Nowe prognozy analityków

Co dalej z cenami paliw? Nowe prognozy analityków

Źródło:
PAP

Wycofano partię piwa Żywiec z błędną etykietą na niektórych butelkach - ostrzegł Główny Inspektorat Sanitarny (GIS). Dodał, że błędna etykieta wskazywała, że piwo jest bezalkoholowe, choć w rzeczywistości zawierało alkohol.

Pomyłka browaru. Partia popularnego piwa wycofana z obrotu

Pomyłka browaru. Partia popularnego piwa wycofana z obrotu

Źródło:
PAP

Rada Wydawców Stowarzyszenia Gazet Lokalnych z nadzieją przyjęła poprawki Senatu do ustawy o prawie autorskim wzmacniające pozycję wydawców w negocjacjach z big techami - czytamy w oświadczeniu rady na portalu X. W piątek Sejm zadecydował, że projekt ustawy z poprawkami trafi na biurko prezydenta.

"Tylko w ten sposób uratujemy lokalne media i lokalną demokrację"

"Tylko w ten sposób uratujemy lokalne media i lokalną demokrację"

Źródło:
tvn24.pl

Lotnisku Bazylea-Miluza-Fryburg w piątek po południu zostało ponownie otwarte. Wcześniej ewakuowano terminal i tymczasowo zawieszono loty ze względu na alarm bombowy.

Lotnisko wznowiło działalność po alarmie bombowym

Lotnisko wznowiło działalność po alarmie bombowym

Źródło:
tvn24.pl

Chciałbym, aby rozwiązanie, dotyczące składki zdrowotnej, zostało wypracowane w ciągu kilku najbliższych tygodni. Naprawdę nie ma na co czekać - powiedział w programie "Jeden na Jeden" na antenie TVN24 minister finansów Andrzej Domański. Dodał, że chciałby, aby nowa składka zdrowotna weszła w życie od 1 stycznia 2025 roku.

Minister finansów o składce zdrowotnej: naprawdę nie ma na co czekać

Minister finansów o składce zdrowotnej: naprawdę nie ma na co czekać

Źródło:
TVN24

Santander, Pocztowy, Toyota - klienci tych banków muszą przygotować się na utrudnienia w związku z zaplanowanymi pracami serwisowymi w weekend. W niektórych przypadkach mogą pojawić się trudności z płatnościami kartami.

"Utrudnienia w dokonywaniu transakcji kartami"

"Utrudnienia w dokonywaniu transakcji kartami"

Źródło:
tvn24.pl

Ministerstwo Infrastruktury pracuje nad zapewnieniem Polakom darmowego dostępu do wody pitnej. W grę wchodzi też rozwiązanie "za przysłowiową złotówkę" - powiedział w czwartek w sejmie wiceminister infrastruktury Przemysław Koperski. Dodał, że za darmo lub za 1 zł ma być dostępne pierwsze 1000 litrów wody miesięcznie.

Woda za darmo? Resort szykuje rewolucyjne rozwiązanie

Woda za darmo? Resort szykuje rewolucyjne rozwiązanie

Źródło:
PAP

Składka zdrowotna to kolejna kwestia, co do której pojawiły się rozbieżności w koalicji. Trwają dyskusje nad zmianami, które miałyby wejść w życie od początku przyszłego roku. Czego można się spodziewać? Poniżej przedstawiamy propozycje koalicjantów.

Zmiany w składce zdrowotnej. Propozycje koalicjantów

Zmiany w składce zdrowotnej. Propozycje koalicjantów

Źródło:
PAP, tvn24.pl

Ministerstwo Rolnictwa przygotowało projekt nowelizacji przepisów wprowadzający wyższe kary za marnowanie żywności, a także brak prowadzenia kampanii informacyjno-edukacyjnych. Zmiany mają dotyczyć sklepów o powierzchni przekraczającej 250 metrów kwadratowych.

Wyższe kary za marnowanie żywności. Rząd szykuje nowe przepisy

Wyższe kary za marnowanie żywności. Rząd szykuje nowe przepisy

Źródło:
PAP

Z renty wdowiej ma skorzystać około dwa miliony osób - wynika za szacunków, które znalazły się w stanowisku rządu obywatelskiego projektu o rencie wdowiej.

Ile osób skorzysta z renty wdowiej? Rząd podał szacunki

Ile osób skorzysta z renty wdowiej? Rząd podał szacunki

Źródło:
PAP

W czwartek w Sejmie trwa debata nad wykonaniem budżetu w 2023 roku. Prezes Najwyższej Izby Kontroli Marian Banaś krytycznie ocenił finansowanie zadań publicznych poza budżetem za pośrednictwem funduszy w BGK. - W 2023 roku przy pomocy funduszy sfinansowano zadania na kwotę ponad 130 miliardów złotych, co stanowiło 20 procent wydatków budżetu państwa i blisko 4 procent produktu krajowego brutto.

NIK krytycznie o finansowaniu zadań publicznych poza budżetem

Źródło:
PAP

Sąd Rejonowy w Warszawie otworzył postępowanie restrukturyzacyjne PKP Cargo - poinformował w czwartek przewoźnik kolejowy. W środę zarząd spółki zdecydował o przeprowadzeniu zwolnień grupowych przez zakłady i centralę PKP Cargo.

Sąd otworzył postępowanie restrukturyzacyjne PKP Cargo

Sąd otworzył postępowanie restrukturyzacyjne PKP Cargo

Źródło:
PAP, PKP Cargo

Zespół Reagowania na Incydenty Bezpieczeństwa Komputerowego CSIRT NASK ostrzega przed kampanią, w której oszuści atakują osoby posiadające konta w serwisie firmy Apple. Jak czytamy w komunikacie, przestępcy rozsyłają wiadomości e-mail z informacją o zablokowaniu konta użytkownika serwisu Apple. Powodem ma być rzekomo nieudana próba logowania.

Atak na użytkowników urządzeń firmy Apple

Atak na użytkowników urządzeń firmy Apple

Źródło:
tvn24.pl

Burmistrz Barcelony zapowiedział podniesienie podatku nakładanego na turystów, którzy przybywają do miasta na statku wycieczkowym i spędzają w stolicy Katalonii mniej niż 12 godzin. Chodzi o to, by miasto nie zamieniło się w "park tematyczny", w którym próżno szukać lokalnych mieszkańców, a całość populacji stanowią turyści.

Barcelona wprowadzi kolejne obostrzenia dla turystów

Barcelona wprowadzi kolejne obostrzenia dla turystów

Źródło:
PAP

Komisja Nadzoru Finansowego jednogłośnie stwierdziła brak jakichkolwiek podstaw do zgłoszenia sprzeciwu wobec nabycia akcji VeloBanku przez podmiot należący do Grupy Cerberus - przekazała KNF w oficjalnym komunikacie. VeloBank powstał w wyniku przymusowej restrukturyzacji Getin Noble Banku.

VeloBank zmienia właściciela. KNF nie zgłosiła sprzeciwu

VeloBank zmienia właściciela. KNF nie zgłosiła sprzeciwu

Źródło:
PAP

Ministerstwo Cyfryzacji skierowało do konsultacji projekt rozporządzenia, zgodnie z którym wskazane typy urządzeń elektronicznych mają mieć gniazda typu USB C do ładowania. To implementacja unijnej dyrektywy. Resort chce, by rozporządzenie weszło w życie 28 grudnia 2024 roku z wyjątkiem laptopów, dla których wprowadzenie systemu ładowania USB-C ma wejść w życie 28 kwietnia 2026.

Jedna ładowarka do kilku urządzeń. Padły terminy

Jedna ładowarka do kilku urządzeń. Padły terminy

Źródło:
PAP

Akcjonariusze PGE nie udzielili siedmiorgu byłym członkom zarządu absolutorium za 2023 rok. Absolutorium udzielono natomiast trojgu byłym członkom rady nadzorczej spółki.

Były zarząd PGE bez absolutorium

Były zarząd PGE bez absolutorium

Źródło:
PAP

Trwają analizy nad wprowadzeniem czterodniowego tygodnia pracy - przekazał Główny Inspektor Pracy Marcin Stanecki. Wyjaśnił, że Centralny Instytut Ochrony Pracy ma przez rok badać, jak wprowadzenie tego rozwiązania wpłynie na wypadkowość w miejscu pracy i stan zdrowia pracownika.

Czterodniowy tydzień pracy w Polsce? "Trwają poważne analizy"

Czterodniowy tydzień pracy w Polsce? "Trwają poważne analizy"

Źródło:
PAP

Wycofanie z obrotu i zakaz wprowadzenia do obrotu wszystkich serii produktu Qutiro - taką decyzję podjął Główny Inspektorat Farmaceutyczny (GIF). W decyzji wskazano, że lek może stwarzać "realne zagrożenie dla zdrowia lub życia pacjentów". 

Lek wycofany z obrotu. "Realne zagrożenie zdrowia lub życia"

Lek wycofany z obrotu. "Realne zagrożenie zdrowia lub życia"

Źródło:
tvn24.pl

- Dzisiaj nie ma przestrzeni na podniesienie wieku emerytalnego - mówi w czwartkowym wydaniu "Dziennika Gazety Prawnej" prezes ZUS Zbigniew Derdziuk. Wcześniej Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w odpowiedzi na pytania redakcji biznesowej tvn24.pl przekazało, że nie prowadzi obecnie prac mających podwyższyć wiek emerytalny czy też nad zrównaniem go dla kobiet i mężczyzn.

Co dalej z wiekiem emerytalnym? Prezes ZUS odpowiada

Co dalej z wiekiem emerytalnym? Prezes ZUS odpowiada

Źródło:
PAP

Premier Donald Tusk powiedział w środę, że będzie rozmawiał z wicepremierem Władysławem Kosiniakiem-Kamyszem o Funduszu Kościelnym, bo nie widzi "jakiegoś dynamicznego procesu" w tej sprawie, a "wiadomo, że ten sposób finansowania Kościoła nie jest najlepszy".

Co z likwidacją Funduszu Kościelnego? Zapowiedź premiera

Co z likwidacją Funduszu Kościelnego? Zapowiedź premiera

Źródło:
PAP