Opiekun faktyczny – kto może nim zostać? Jakie ma prawa i obowiązki?

Źródło:
TVN24 Biznes
Marlena Maląg o Rodzinnym Kapitale Opiekuńczym (wypowiedź z lipca 2021)
Marlena Maląg o Rodzinnym Kapitale Opiekuńczym (wypowiedź z lipca 2021)TVN24
wideo 2/5
Marlena Maląg o Rodzinnym Kapitale OpiekuńczymTVN24

Opiekun faktyczny to osoba, która rzeczywiście opiekuje się dzieckiem, osobą starszą, osobą niepełnosprawną, ale nie jest jej opiekunem ustawowym. Definicję opiekuna faktycznego regulują przepisy ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta oraz ustawa o świadczeniach rodzinnych. 

Opiekun faktyczny to osoba sprawująca stałą opiekę nad dzieckiem, osobą starszą, ubezwłasnowolnioną lub niepełnosprawną w zastępstwie ich opiekunów ustawowych lub prawnych.Opiekunem faktycznym może być osoba niespokrewniona lub taka, która nie jest opiekunem ustawowym.Opiekun faktyczny dziecka to osoba, która opiekuje się nim na stałe lub podczas czasowej, dłuższej nieobecności rodziców (np. kiedy pracują z dala od miejsca zamieszkania dziecka).

Kto to jest opiekun faktyczny?

Opiekun faktyczny zgodnie z ustawą o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta to „osoba sprawująca, bez obowiązku ustawowego, stałą opiekę nad pacjentem, który ze względu na wiek, stan zdrowia albo stan psychiczny opieki takiej wymaga”. Opiekun faktyczny to termin, który ma najczęściej zastosowanie w odniesieniu do stałych opiekunów dzieci, osób niepełnosprawnych, chorych psychicznie, starszych.

Kto może być opiekunem faktycznym?

Nie każda osoba może zostać opiekunem faktycznym. Aby tak się stało, musi spełniać wszystkie wyszczególnione w ustawie warunki. Opiekunem faktycznym osoby starszej, chorej, małoletniej może zostać pełnoletnia osoba niespokrewniona, dalszy krewny, życiowy partner lub partnerka (żyjący w konkubinacie). Za opiekuna faktycznego można uznać osobę, która:

nie ma obowiązku ustawowego sprawowania opieki nad daną osobą, wynikającego z przepisów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Za opiekuna faktycznego nie można więc uznać męża lub żony, rodziców, pełnoletnich dzieci wobec rodziców, – sprawuje rzeczywistą, stałą opiekę nad pacjentem lub dzieckiem, – ma podopiecznego wymagającego opieki ze względu na swój wiek, stan zdrowia fizycznego lub psychicznego.

Ważnym kryterium w definicji opiekuna faktycznego jest fakt sprawowania stałej opieki nad drugą osobą. Opiekunem faktycznym nie jest więc osoba, która robi to od czasu do czasu, np. robiąc choremu raz na jakiś czas zakupy czy zawożąc go czasami na badania. 

Opiekun faktyczny dziecka

Opiekun faktyczny dziecka, zgodnie z Ustawą o świadczeniach rodzinnych, to pełnoletnia osoba, która rzeczywiście opiekuje się dzieckiem, bez obowiązku ustawowego i wystąpiła do sądu rodzinnego o przysposobienie dziecka. Opiekunem faktycznym dziecka nie może więc być jego rodzic, gdyż jego opieka nad niepełnoletnim wynika z obowiązku prawnego. Opiekunem faktycznym dziecka może być jednak inny krewny, np. babcia, dziadek, pełnoletnie rodzeństwo, ciocia. 

Rodzice jako przedstawiciele ustawowi dziecka mogą, jeśli mają pełną władzę rodzicielską, wskazać, kto poza nimi będzie opiekował się ich dzieckiem pod ich nieobecność związaną np. z wyjazdem zarobkowym. Oznacza to, że opiekun faktyczny dziecka nie musi zawsze stale opiekować się dzieckiem, może dziać się to w określonym czasie związanym z nieobecnością opiekuna ustawowego. W tej sytuacji rodzice wskazują, kto w ich zastępstwie może pójść z dzieckiem do lekarza na badania czy rozmawiać z nauczycielami o sprawach związanych z jego edukacją.

Opiekun faktyczny dziecka, o ile sprawuje nad nim stałą opiekę i wystąpił do sądu opiekuńczego lub ośrodka adopcyjnego o przysposobienie dziecka, może otrzymywać świadczenia rodzinne na dziecko.

Opiekun faktyczny a opieka medyczna

Opiekun faktyczny ma dużo mniejsze prawa niż opiekun ustawowy. Może wyrazić zgodę na przeprowadzenie badania lekarskiego, jeśli nie ma opiekuna ustawowego, a pacjent jest małoletni lub niezdolny do świadomego wyrażenia zgody na badanie. Opiekun faktyczny nie może jednak mieć wglądu w dokumentację medyczną swojego podopiecznego bez upoważnienia pacjenta lub jego opiekuna ustawowego.

Opiekun faktyczny a opiekun prawny

Opiekun prawny to osoba ustanowiona przez sąd opiekuńczy do sprawowania opieki nad osobą małoletnią lub ubezwłasnowolnioną, np. starszym człowiekiem, który nie jest w stanie podejmować samodzielnie decyzji (ubezwłasnowolnienie częściowe) albo osobą chorą psychicznie lub upośledzoną umysłowo (ubezwłasnowolnienie całkowite).

Opiekunem prawnym osoby starszej lub dziecka może być wyznaczona przez sąd opiekuńczy pełnoletnia osoba — w pierwszej kolejności krewny, a jeśli to nie jest możliwe — osoba wyznaczona z ośrodka pomocy społecznej lub placówki opiekuńczej, jeśli tam przebywa osoba wymagająca opieki.

Opiekun prawny dziecka zastępuje jego rodziców, czyli opiekunów ustawowych, co oznacza, że spoczywają na nim wszystkie obowiązki rodziców. Jego zadaniem jest m.in. opieka nad dzieckiem i ochrona jego interesów osobistych i majątkowych. Może również podejmować czynności prawne w imieniu dziecka, co reguluje Kodeks rodzinny i opiekuńczy. 

Opiekun prawny ma uprawnienia takie jak opiekun ustawowy, czyli znacznie przekraczające prawa opiekuna faktycznego. Może dokonywać czynności prawnych w imieniu podopiecznego, który nie może samodzielnie troszczyć się o siebie, podejmować decyzje dotyczące leczenia itp. Opiekun prawny potrzebuje jednak zgody sądu, by podejmować decyzje dotyczące majątku osoby, którą się opiekuje.

Akty prawne: Ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, Ustawa o świadczeniach rodzinnych, Kodeks rodzinny i opiekuńczy

Autorka/Autor:red.

Źródło: TVN24 Biznes

Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock | TVN24

Pozostałe wiadomości

PZU i Bank Pekao podpisały dokument określający wstępne zasady współpracy przy tworzeniu grupy bankowo-ubezpieczeniowej (tak zwany term sheet). "To kolejny krok w przygotowaniu transakcji, zacieśniający współpracę stron" - podkreślono w komunikacie.

Fuzja gigantów coraz bliżej. Podpisano dokument

Fuzja gigantów coraz bliżej. Podpisano dokument

Źródło:
PAP

Złoty się umacnia, dolar traci. Co więcej, amerykańska waluta jest na najniższych poziomach od siedmiu lat - wskazują analitycy. Dodają, że dolar utrzymuje trend spadkowy "od objęcia urzędu prezydenta przez Donalda Trumpa".

Dolar "w największych tarapatach od lat"

Dolar "w największych tarapatach od lat"

Źródło:
PAP, tvn24.pl

Dwie trzecie Polaków podróżujących samolotem wybiera na wakacje Hiszpanię, Włochy oraz Grecję. Coraz chętniej latamy też do Turcji, którą wcześniej odwiedzano głównie z biurami podróży.

Główne wakacyjne kierunki Polaków. Zmiana lidera

Główne wakacyjne kierunki Polaków. Zmiana lidera

Źródło:
PAP

Premier Robert Fico przekazał, że Słowacja podtrzymuje weto wobec nałożenia 18. pakietu sankcji na Rosję. Dodał, że zmieni zdanie, jeśli Komisja Europejska zrekompensuje straty wynikające z planowanego zakazu importu rosyjskiego gazu od 2028 roku.

Słowacja podtrzymuje weto. Stawia jeden warunek

Słowacja podtrzymuje weto. Stawia jeden warunek

Źródło:
PAP

Wiceminister rozwoju i technologii Michał Jaros wyjaśnił, że projekt rozporządzenia w sprawie obowiązkowego montażu wind nie będzie dotyczył istniejących już budynków.

Obowiązkowe windy. Wiceminister wyjaśnia

Obowiązkowe windy. Wiceminister wyjaśnia

Źródło:
PAP

Zakład w Raciborzu zostanie zamknięty - poinformowała w komunikacie firma Henkel. Jak dodano, "trudna decyzja" w tej sprawie została spowodowana "zmieniającym się zapotrzebowaniem konsumentów i koniecznością adaptacji oferty". W zakładzie zatrudnionych jest 159 osób.

Niemiecki gigant zamyka fabrykę w Polsce. "Trudna decyzja"

Niemiecki gigant zamyka fabrykę w Polsce. "Trudna decyzja"

Źródło:
tvn24.pl

Jeżeli prezydent Andrzej Duda chce zapewnić niskie ceny energii, zarówno teraz, jak i w przyszłości, powinien podpisać ustawę wiatrakową - powiedziała na konferencji szefowa resortu klimatu i środowiska Paulina Hennig-Kloska, apelując do prezydenta o podpis pod ustawą. Głos w tej sprawie zabrał także rzecznik rządu Adam Szłapka.

Prezydent Duda o "wymuszaniu" podpisu. Jest reakcja

Prezydent Duda o "wymuszaniu" podpisu. Jest reakcja

Źródło:
PAP

Artur Dziambor został pełnomocnikiem do spraw innowacji i rozwoju przedsiębiorczości - przekazało Ministerstwo Rozwoju i Technologii. Funkcję tę będzie pełnił bez pobierania wynagrodzenia.

Artur Dziambor nowym pełnomocnikiem w resorcie rozwoju

Artur Dziambor nowym pełnomocnikiem w resorcie rozwoju

Źródło:
PAP

Główny Inspektorat Farmaceutyczny (GIF) wycofał z obrotu w całym kraju cztery partie leku Magne B6 z powodu niezgodności z wymogami jakościowymi. Produkt może stanowić zagrożenie dla zdrowia pacjentów ze względu na brak oczekiwanej skuteczności.

Partie Magne B6 wycofane. "Realne zagrożenie dla zdrowia"

Partie Magne B6 wycofane. "Realne zagrożenie dla zdrowia"

Źródło:
tvn24.pl, PAP

W maju ceny kawy w sklepach znacząco wzrosły. Mielona była droższa o ponad 25 procent w porównaniu z analogicznym okresem ubiegłego roku, a rozpuszczalna podrożała o ponad 20 procent.

Cena produktu ostro w górę. "Dwa czynniki"

Cena produktu ostro w górę. "Dwa czynniki"

Źródło:
PAP

Sieci paliwowe w kraju mają specjalne promocje i rabaty z okazji nadchodzących wakacji. Oto, czego możemy się spodziewać na stacjach paliw, między innymi Orlenu, BP czy Shellu. Według zapowiedzi obniżki mogą sięgnąć nawet 40 groszy na litrze.

Wakacyjne promocje na stacjach paliw

Wakacyjne promocje na stacjach paliw

Źródło:
PAP, tvn24.pl

Chcemy w ramach pilotażu skróconego czasu pracy sprawdzić, co i jak działa, w jakich branżach, w jakiej wielkości firmach - powiedziała w rozmowie z TVN24 ministra rodziny, pracy i polityki społecznej Agnieszka Dziemianowicz-Bąk. Stwierdziła, że szukane są rozwiązania "szyte na miarę". Eksperci zwracają natomiast uwagę na wyzwania związane z wprowadzeniem takiego modelu.

Weekend może zaczynać się w czwartek

Weekend może zaczynać się w czwartek

Źródło:
TVN24, PAP

Banki i SKOK-i w maju udzieliły o niemal 24 procent więcej kredytów mieszkaniowych, a ich wartość była większa o ponad 30 procent wobec maja 2024 - podało Biuro Informacji Kredytowej.

Ogromne zainteresowanie wśród klientów. Skokowy wzrost

Ogromne zainteresowanie wśród klientów. Skokowy wzrost

Źródło:
PAP

Sejm uchwalił nowelizację tak zwanej ustawy wiatrakowej, która między innymi zmniejsza minimalną odległość turbin wiatrowych od zabudowań do 500 metrów. W nowelizacji znalazły się również zapowiadane przez premiera Donalda Tuska przepisy dotyczące zamrożenia cen energii do końca roku na poziomie 500 złotych netto za megawatogodzinę. Obecnie obowiązujące mrożenie cen wygasa z końcem września.

Zapowiedź Tuska w sprawie cen prądu, jest decyzja posłów

Zapowiedź Tuska w sprawie cen prądu, jest decyzja posłów

Źródło:
PAP

Plan wprowadzenia dodatkowych ograniczeń w handlu alkoholem jest coraz bliżej finalizacji. Jak ustaliła "Rzeczpospolita", rozważany jest całkowity zakaz sprzedaży alkoholu na stacjach benzynowych - poinformowano w czwartkowym wydaniu dziennika.

Tu sprzedaż alkoholu może zostać zakazana

Tu sprzedaż alkoholu może zostać zakazana

Źródło:
PAP

Śmieszne memy na Instagramie albo nauka za oceanem - czy przed takim wyborem staną za chwilę młodzi naukowcy z Polski i innych krajów planujący stypendia w USA? Amerykańska ambasada ogłosiła właśnie, że ludzie ubiegający się o taką wizę powinni otworzyć swoje konta w mediach społecznościowych - tak żeby urzędnik migracyjny mógł zobaczyć, co tam publikują. Wcześniej w mediach pojawiły się informacje o zablokowaniu wjazdu jednego z turystów z powodu mema w telefonie.

Odmówiono mu wjazdu do USA przez mema? Urząd zabiera głos

Odmówiono mu wjazdu do USA przez mema? Urząd zabiera głos

Źródło:
TVN24

Żaden pojedynczy czynnik ani post w mediach społecznościowych nie decyduje o wyniku postępowania wizowego - przekazała tvn24.pl ambasada USA w Warszawie, pytana o szczegóły nowych zasad. We wtorek amerykańska ambasada podała, że osoby ubiegające się o wizę w celu podjęcia nauki w USA "powinny zmienić ustawienia prywatności swoich kont w mediach społecznościowych na publiczne".

Nowe zasady wizowe. Ambasada USA wyjaśnia

Nowe zasady wizowe. Ambasada USA wyjaśnia

Źródło:
tvn24.pl

Sławosz Uznański-Wiśniewski w środę wystartował z Przylądka Canaveral i został drugim w historii Polakiem w kosmosie. To wielki sukces i wyróżnienie, na które pracował niemal całe życie. Ale bycie astronautą to także wysokie wynagrodzenie. Ile Sławosz Uznański-Wiśniewski może zarobić dzięki swojej kosmicznej misji?

Kosmiczne pieniądze za kosmiczny lot? Tyle może zarobić polski astronauta

Kosmiczne pieniądze za kosmiczny lot? Tyle może zarobić polski astronauta

Źródło:
tvn24.pl, Space Insider

- Hiszpania chce jazdy na gapę. To okropne - stwierdził Donald Trump na koniec szczytu NATO w Hadze. Prezydent USA dodał, że zmusi Hiszpanię, by zapłaciła "dwa razy więcej" niż jej zobowiązanie do wydatków obronnych w ramach negocjacji handlowych.

Donald Trump: sprawimy, że zapłacą dwa razy więcej

Donald Trump: sprawimy, że zapłacą dwa razy więcej

Źródło:
PAP

Polski sektor obronny, wraz z siłami zbrojnymi i zapleczem technicznym, czeka poważne wyzwanie. Jak wynika z raportu firmy doradczej Deloitte, do 2035 roku będzie potrzebował niemal ćwierć miliona nowych pracowników. Jednocześnie w tym samym czasie liczba osób w wieku produkcyjnym spadnie o 800 tysięcy.

Potrzebnych będzie ćwierć miliona pracowników

Potrzebnych będzie ćwierć miliona pracowników

Źródło:
PAP

Ministerstwo Finansów pracuje nad podatkiem dotyczącym odsetek od rezerwy obowiązkowej utrzymywanej przez banki w Narodowym Banku Polskim - poinformował w środę minister finansów Andrzej Domański. Dodał, że przychody do budżetu w 2026 roku z tego tytułu mogłyby sięgnąć nawet poziomu dwóch miliardów złotych.

Minister finansów zapowiada nowy podatek

Minister finansów zapowiada nowy podatek

Źródło:
PAP

Warner Bros. Discovery miał w maju największy udział w oglądalności wśród dystrybutorów treści wideo w Polsce - podał Presserwis, powołując się na badanie All Screens Video Landscape Nielsena.

Warner Bros. Discovery na czele dystrybutorów treści wideo w Polsce

Warner Bros. Discovery na czele dystrybutorów treści wideo w Polsce

Źródło:
tvn24.pl