Całkowita wartość szarej strefy w Polsce w 2018 roku wyniosła 10,8 procent Produktu Krajowego Brutto, czyli 229 miliardów złotych. Tak wynika z badań przeprowadzonych przez EY Polska.
Szara strefa to wartość generowana w różnych rodzajach nierejestrowanej działalności. Jest ona odpowiedzialna za istotną część luki podatkowej w Polsce, która stanowi różnicę pomiędzy wartością wpływów podatkowych, które teoretycznie powinny zostać uzyskane - przy założeniu pełnej zgodności ze wszystkimi obowiązującymi przepisami - a rzeczywistą wartością uzyskanych dochodów podatkowych.
Jak wskazali autorzy badania, wspólnym elementem dla zdecydowanej większości nierejestrowanych transakcji jest to, że są one realizowane w formie gotówkowej. Gotówkową szarą strefę można podzielić na jej część aktywną i pasywną.
"W przypadku usługi budowlanej czy naprawy samochodu po obniżonej cenie pod warunkiem braku wystawienia faktury, mamy do czynienia z aktywną szarą strefą. W tej sytuacji obie strony świadomie korzystają z dodatkowego zysku i dążą do ukrycia transakcji poprzez płatność gotówkową. Z kolei w pasywnej szarej strefie tylko jedna ze stron – sprzedawca, osiąga korzyść z tytułu niezarejestrowania transakcji" - wyjaśniono w komunikacie.
Jako przykład pasywnej szarej strefy EY podaje płatność za usługę w restauracji gotówką przy równoczesnym braku wydania paragonu. Brak paragonu nie wpływa na cenę zapłaconą przez klienta, ale umożliwia usługodawcy ukrycie transakcji i osiągnięcie dodatkowych korzyści z tytułu niezapłacenia podatku.
Z kolei niegotówkowa szara strefa jest związana z produkcją na własny użytek.
"Według naszych wyliczeń pasywna część gotówkowej szarej strefy stanowiła 7,9 proc. PKB (168,0 mld zł), natomiast aktywna szara strefa odpowiadała za 2,0 proc. PKB (41,4 mld zł) w 2018 roku. Niemonetarna szara strefa wyniosła natomiast 0,9 proc. PKB (19,3 mld zł)" - wyjaśnił główny ekonomista EY Marek Rozkrut.
"Systematyczny spadek"
Według wyliczeń EY, w 2018 roku z powodu gotówkowej szarej strefy utracone dochody z VAT w Polsce wyniosły 1,24 procent PKB, czyli 26,3 miliarda złotych, z czego 1 procent PKB (21,1 miliarda złotych) wynikało z pasywnej szarej strefy.
Z kolei straty dla finansów publicznych z tytułu gotówkowej szarej strefy w postaci utraconych dochodów z VAT oraz z podatków dochodowych od działalności gospodarczej szacowane są na 38,4-48,8 miliarda złotych, czyli odpowiednio 1,82-2,31 procent PKB w 2018 roku.
"Dekompozycja poziomu i zmian luki VAT pokazuje, że od wielu lat systematyczny spadek gotówkowej szarej strefy, m.in. w wyniku wzrostu popularności płatności elektronicznych, przyczyniał się do stopniowego obniżania luki VAT w Polsce" - stwierdził Rozkrut.
Jak dodał, "najsilniejszy spadek luki odnotowano w latach 2016 i 2017 (i – w nieco mniejszym stopniu – w 2018 r.), który jednak wynikał przede wszystkim z ograniczenia wyłudzeń podatkowych, a nie z obniżenia szarej strefy".
"Struktura luki VAT sugeruje jednocześnie, że możliwości dalszego ograniczania wyłudzeń podatkowych wydają się być (niemal) wyczerpane, natomiast dalsza redukcja luki wymaga przede wszystkim działań ukierunkowanych na obniżanie szarej strefy" - podkreślił główny ekonomista EY Marek Rozkrut.
Działalność gospodarcza
W opracowaniu EY oszacowano także utracone wpływy z podatków dochodowych od działalności gospodarczej, wynikające z występowania gotówkowej szarej strefy w Polsce w 2018 roku.
Związane z tym koszty dla finansów publicznych – w zależności od rozpatrywanego wariantu - wyniosły 0,57-1,06 procent PKB, czyli odpowiednio 12,1-22,5 miliarda złotych. Z tego 0,46-0,86 procent PKB, czyli 9,7-18,1 miliarda złotych, wynikało z pasywnej szarej strefy.
Firma EY wykonuje usługi audytorskie, doradztwo podatkowe, doradztwo biznesowe i doradztwo transakcyjne. Jest jedną z tak zwanej wielkiej czwórki firm audytorskich. Pozostałe to: Deloitte, KPMG i PwC.
Autor: mb / Źródło: tvn24bis.pl
Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock