Numer IBAN – co to jest i do czego służy

● Numer IBAN ustanowiony został w celu usprawnienia płatności międzynarodowych.  ● IBAN składa się z dwóch liter oznaczających państwo, w którym założony został dany rachunek, oraz nadanego w tym państwie numeru rachunku. ● Obecnie standard IBAN przyjęty został w kilkudziesięciu państwach na świecie. ● Do dokonania płatności międzynarodowej nie zawsze wystarczy posiadanie numeru IBAN, niezbędne może być też posiadanie m.in. kodu SWIFT.

Podstawowym aktem prawnym regulującym działanie banków jest ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe. Na jej mocy zasady ustalania numerów banków oraz rachunków bankowych określane są przez Narodowy Bank Polski. Odbywa się to za pomocą ustanawiania tzw. polskich norm (PN) oraz zarządzeń prezesa NBP. 

W zakresie standardu IBAN podstawą prawną są przede wszystkim norma PN-ISO 13616:1998 Bankowość i pokrewne usługi finansowe – Międzynarodowy Numer Rachunku Bankowego (IBAN) oraz norma PN-F-01102 Bankowość i pokrewne usługi finansowe – Numer Rachunku Bankowego (NRB) – Elementy i zasady tworzenia. Standard ten regulowany jest również zarządzeniem nr 15 Prezesa NBP z dnia 15 lipca 2010 r. w sprawie numeracji banków i rachunków bankowych.

IBAN (International Bank Account Number) to międzynarodowy numer rachunku bankowego. Jest to uzgodniony, międzynarodowy standard służący do identyfikowania tych rachunków, w tym obsługującego go banku oraz właściciela rachunku. Za pomocą numeru IBAN możliwe jest wykonywanie przelewów finansowych za granicę oraz odbieranie zagranicznych przelewów finansowych. 

Celem ustanowienia IBAN było ograniczenie różnic w standardach bankowych różnych państw. IBAN został utworzony, aby usprawnić obsługę płatność międzynarodowych, przede wszystkim w Unii Europejskiej. W ten sposób jego funkcjonowanie sprzyja sektorowi bankowemu a także wielu innym sektorom gospodarki, które korzystają na tańszych i szybszych płatnościach transgranicznych.

Numer IBAN oparty jest na krajowych numerach rachunków bankowych (NRB), którymi posługuje się każdy posiadacz konta w banku. IBAN tworzy się poprzez dodanie do NRB dwóch wielkich liter stanowiących identyfikator państwa umiejscowienia danego rachunku bankowego. Przykładowo w Polsce krajowy NRB przekształcany jest w IBAN poprzez dodanie do niego na początku liter PL. 

Zasada tworzenia numerów IBAN oznacza, że nie mają one jednej, przyjętej przez wszystkie państwa długości. Długość IBAN jest bowiem zależna od długości numerów rachunków bankowych w poszczególnych krajach, które pozostały zróżnicowane. 

W Polsce IBAN składa się z 28 znaków – dwóch liter (PL) oraz 26-cyfrowego krajowego numer rachunku bankowego. Dla porównania we Francji i Grecji IBAN ma 27 znaków, na Ukrainie 29 znaków, w Niemczech 22 znaki, a w Norwegii zaledwie 15 znaków.

Obecnie standard IBAN przyjęty został w kilkudziesięciu państwach na świecie – w niemal całej Europie oraz w części państw Bliskiego Wschodu, Afryki i Ameryki Południowej. Ma olbrzymie znaczenie dla wszelkich przepływów finansowych pomiędzy państwami, w których funkcjonuje. 

IBAN to również znacząca zmiana dla każdego konsumenta. Dzięki niemu dużo łatwiejsze stały się zakupy internetowe w sklepach zagranicznych. Za sprawą ustanowienia wspólnego standardu bez problemu za zakupy te płacić można przelewami bankowymi. 

Znalezienie numeru IBAN swojego rachunku bankowego nie stanowi żadnej trudności – to po prostu numer tego rachunku z dodanymi literami PL na początku. W takim zapisie IBAN podawany jest także m.in. w umowie otwarcia rachunku bankowego czy w aplikacjach służących bankowości elektronicznej. 

Dzięki umieszczeniu na początku numeru IBAN liter identyfikujących państwo umiejscowienia rachunku systemy bankowe są w stanie błyskawicznie zidentyfikować poprawność numeru, odnaleźć właściwy rachunek oraz ustalić jego właściciela. 

Jednak posiadanie numeru IBAN odbiorcy nie wystarcza, aby dokonać płatności międzynarodowych. Konieczne jest również posiadanie imienia i nazwiska właściciela rachunku docelowego, jego adresu, a bardzo często także kodu SWIFT (Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication), nazywanego również kodem BIC (Business Identifier Code).  

Kod SWIFT składa się zwykle z ośmiu znaków, rzadziej z 11 znaków, i umożliwia identyfikację instytucji bankowej, do której skierowany jest przelew. Ten dodatkowy, indywidualny kod ma ułatwiać i przyspieszać międzynarodowe transfery pieniężne poprzez precyzyjne określenie ich adresatów. Dzięki niemu przelew może być realizowany w pełni automatycznie, a szybkość jego realizacji i koszt spadają.

Akty prawne: Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe; Zarządzenie nr 15 Prezesa NBP z dnia 15 lipca 2010 r. w sprawie numeracji banków i rachunków bankowych; Polska Norma PN-ISO 13616:1998 Bankowość i pokrewne usługi finansowe – Międzynarodowy Numer Rachunku Bankowego (IBAN); Polska Norma PN-F-01102:2012 Bankowość i pokrewne usługi finansowe – Numer Rachunku Bankowego (NRB) – Elementy i zasady tworzenia