Kiedy będzie ciepło? Wir polarny studzi nadzieje. "Nasz kawałek Europy przeniesie się w marcu w Arktykę"

Źródło:
tvnmeteo.pl
Prognoza temperatury na kolejne dni
Prognoza temperatury na kolejne dniventusky.com
wideo 2/5
Pogoda na pięć dni

Za kilka dni, pierwszego marca, początek wiosny meteorologicznej. Wielu pyta, kiedy będzie ciepło? A tymczasem zima się przyczaiła. Wpływ na to będzie miał wir polarny. Co widać w modelach numerycznych na kolejne tygodnie w pogodzie? Sprawdziła to nasza synoptyk Arleta Unton-Pyziołek.

Na początku lutego 2023 roku ekstremalnie niskie temperatury wartości ogarnęły północno-wschodnie Stany Zjednoczone i południowo-wschodnią Kanadę. Leżąca w stanie New Hampshire Góra Waszyngtona (1917 m n.p.m.) z obserwatorium meteorologicznym przetrwała rekordowe warunki. Meteorolodzy z całego świata przecierali oczy ze zdumienia, będąc świadkami niesamowitego fenomenu w atmosferze, wręcz "epickiego zmrożenia", przypominającego sceny z katastroficznego filmu "Pojutrze", jak opisywali sytuację badacze amerykańscy. Wracamy do tych wydarzeń, gdyż od kilku dni obserwujemy w materiałach prognostów dla Europy ciekawe, ale i budzące niepokój uderzenie zimna w marcu, przypominające nieco tamtą sytuację.

Prognoza silnego uderzenia zimna z północy około 10/11 marca według modelu GFS/wetter3.dewetter3.de/tvnmeteo.pl

Rekordowy chłód

3 i 4 lutego na szczycie Mount Washington wiał tak silny wiatr, że wyłamał zawiasy w drzwiach obserwatorium, a pełniący wtedy dyżur meteorolog informował, że odmrożenie odkrytej skóry następuje w mniej niż minutę. Amerykańska Krajowa Służba Meteorologiczna (National Weather Service - NWS) poinformowała, że odnotowano rekordowo niską temperaturę powietrza -46,9 stopnia Fahrenheita (-43,8 st. C). "W tej chwili Mount Washington zasługuje na reputację miejsca o najgorszej pogodzie na świecie" - podsumowali. Silny wiatr obniżył temperaturę odczuwalną do -108 st. F (-77 st. C). Rekordowy chłód na Mount Washington był większy niż ten jakiego doświadczył łazik NASA Curiosity na Marsie w tym samym tygodniu. W Kanadzie nastąpił tak gwałtowny spadek temperatury, że w wielu regionach wystąpił "krioseizm". To zdarzenie sejsmiczne, czyli słabe trzęsienia ziemi w wyniku szybkiego zamarzania wody w ziemi, dosłownie rozrywającego podłoże przez "szokowe zamrożenie", jak nazywają zjawisko meteorolodzy.

Kiedy będzie ciepło? Wir polarny studzi nadzieję

Przyczyna całego fenomenu leży na Dalekiej Północy. Lata temu odkryto i zbadano wir polarny (Polar Vortex) nad biegunem północnym, wielką czapę zimnego powietrza wirującego nad Arktyką na wysokości 20-30 kilometrów, mocno związaną z pogodą i w szerokościach umiarkowanych. W końcu zimy, gdy promienie słoneczne coraz mocniej docierają w rejony okołobiegunowe, temperatura w czapie rośnie, a wir słabnie. Bywa rozrywany na fragmenty, widoczne tuż przy ziemi w postaci jęzorów zimna, zsuwającego się nad Kanadę, USA, Europę czy Syberię. W dużym uproszczeniu wygląda to tak, że w ciągu od dwóch do pięciu tygodni zimno z wysokości 30 km schodzi niżej, bliżej powierzchni ziemi i przyczynia się do tworzenia wirów powietrza, zasysających zimno znad Arktyki i wypychających w górę ciepłe, łagodne masy powietrza z warstwy przyziemnej. Dziś centrum słabnącego wiru polarnego wisi nad północno-zachodnią Rosją i zmierza w kierunku Azji. A welon jego zimnego powietrza (koloru bladoniebieskiego na poniższej mapie) na wysokości 30 km rozciąga się nad Atlantykiem i Europą, oznaczając dla meteorologa, że zima nie odeszła, tylko przyczaiła się i jeszcze uderzy.

Słabnący wir polarny. Model GFS/tropicaltidbits.comtropicaltidbits.com
Położenie centrum wiru polarnego na wysokości 30 km w dniu 24 lutegostratobserve.com

Impuls do osłabienia wiru i rozerwania go dają tak zwane nagłe ocieplenia stratosferyczne, monitorowane przez Japońską Agencję Meteorologiczną. W ostatnich tygodniach temperatura nad biegunem na wysokości około 30 km wzrosła z około -85 st. C do około -15/-20 st. C.

Silny skok temperatury powietrza w stratosferze nad biegunem północnymJapońska Agencja Meteorologiczna

Osłabienie wiru

Samo zjawisko jest naturalne, ale jego skutki bywają szokiem i zagrożeniem dla mieszkańców strefy umiarkowanej. Doświadczyli tego Kanadyjczycy i Amerykanie na początku lutego. W najbliższych tygodniach Europejczycy wyczekujący wiosny mogą poczuć lodowate zimno. Jeden z jęzorów zimna zsunąć się ma nad Europę, dając impuls do formowania cyklonów w szerokościach okołobiegunowych i umiarkowanych, ściągających arktyczne masy powietrza. W świetle najnowszych wyliczeń globalnego modelu meteorologicznego GFS istnieje duże prawdopodobieństwo, że do 15 marca doświadczymy kilku fal opadów śniegu i mrozu.

Falę zimna obserwujemy właśnie teraz w Polsce, kolejna pojawić się ma między 4 a 7 marca. Najgroźniej jednak wygląda jęzor zimna prognozowany przez model GFS na około 9/11 marca. Temperatura powietrza na wysokości 1,5 km nad naszymi głowami spaść ma do -10/-15 st. C. To oznacza, że przy rozpogodzeniach nocnych i porannych odnotować możemy spadki temperatury powietrza do -15/20 st. C, a przy gruncie do -25 st. C. Obserwatoria meteorologiczne na Śnieżce i Kasprowym Wierchu znajdą się bezpośrednio w czystej surowej masie powietrza znad bieguna. I choć nie odnotowują tak niskiej wartości temperatury jak na Górze Waszyngtona, to krajobraz będzie wyglądał podobnie.

Temperatura na wys. 1,5 km 10 marca 2023. Model GFSwetter3.de

Tak silna inwazja mas powietrza z północy w pierwszej połowie marca daje słabe nadzieje na przyjście dużego ocieplenia w drugiej połowie miesiąca. Model meteorologiczny ECMWF (Europejskie Centrum Modelowania) wylicza obniżenie się średniej temperatury powietrza poniżej normy wieloletniej w pierwszej dekadzie marca, i wejście zimna od północnego zachodu. Jeszcze w ostatniej dekadzie miesiąca temperatura średnia wciąż zawierać się ma poniżej normy. Jednak odchylenia od normy nie wyglądają dziś tak groźnie, jak sugerowałby model GFS. Istnieje więc nadzieja, że ochłodzenie nie będzie aż tak silne.

Zimno wchodzi od 6 marca. Odchylenie średniej temperatury powietrza w danym okresie od normy wieloletniejEMCWF
Wciąż chłodno po 20 marca. Odchylenie średniej temperatury powietrza w danym okresie od normy wieloletniejEMCWF

To, co wywołało największe zdumienie w przypadku zsunięcia się zimna kilka tygodni temu nad Kanadę i USA, to fakt, że zimno ze stratosfery zeszło spektakularnie nisko. Szczyt Mount Washington dosłownie spędził trochę czasu w stratosferze. To tak jakby kawałek ziemi uniósł się w atmosferze niczym rakieta kosmiczna startująca z Przylądku Canaveral. Szczyt góry na wysokości nieco poniżej 2000 m n. p. m. znalazł się płacie wiru polarnego, a ekstremalnie szybkie ochłodzenie sprawiło, że atmosfera została od góry mocno ściśnięta. Granica między najbliżej ziemi leżącą troposferą, a wyższą stratosferą mocno się obniżyła. To właśnie zjawisko, doprowadzające do zlodowacenia półkuli północnej w zaledwie kilka dni, pokazano w sposób przerysowany, ale bardzo efektowny, w roku 2004 w filmie "Pojutrze".

Przeniesienie w Arktykę

Ale to, co stało się na Górze Waszyngtona, było najprawdziwszą rzeczywistością, nie hollywoodzką fikcją. Analiza Niemieckiej Służby Meteorologicznej DWD pokazuje, jak wyglądała wtedy sytuacja w mieście Maniwaki w prowincji Quebec w Kanadzie, 600 kilometrów od Góry Waszyngtona. Sondaż atmosferyczny (pomiar temperatury i ciśnienia powietrza wraz z wysokością) wykonany za pomocą balonu meteorologicznego pokazał jak mocno obniżyła się stratosfera, i jak blisko scenariusza filmowego byli mieszkańcy Ameryki Północnej. Wiele wskazuje na to, że i nasz kawałek Europy przeniesie się w marcu na chwilę w Arktykę. Czeka nas nieprzyjemne ochłodzenie, ale i ciekawe zjawisko meteorologiczne. Sytuacja jest bardzo dynamiczna, a prognozy z dnia na dzień będą z pewnością zaskakujące, zarówno dla odbiorców, jak i samych meteorologów. To sytuacja typowa dla przełomu zimy i wiosny.

a) dnia 4 lutego 2023 - stratosfera obniżyła się do wysokości 2 km n. p. m. b) dnia 7 lutego - stratosfera wróciła do normy na wysokość około 10 km n. p. m.
Sondaż atmosferyczny (pomiar temperatury wraz z wysokością) w Maniwaki w prowincji Quebec w Kanadzie, 600 kilometrów od Góry Waszyngtonaa) dnia 4 lutego 2023 - stratosfera obniżyła się do wysokości 2 km n. p. m. b) dnia 7 lutego - stratosfera wróciła do normy na wysokość około 10 km n. p. m.DWD

Autorka/Autor:Arleta Unton-Pyziołek

Źródło: tvnmeteo.pl

Źródło zdjęcia głównego: Adobe Stock/GFS/wetter3.de

Pozostałe wiadomości

Na przełomie kwietnia i maja czeka nas duże, ale krótkie ocieplenie. Jaka będzie majówka? Sprawdź autorską, długoterminową prognozę pogody na 16 dni przygotowaną przez Tomasza Wasilewskiego.

Pogoda na 16 dni: początek majówki zupełnie inny niż jej koniec

Pogoda na 16 dni: początek majówki zupełnie inny niż jej koniec

Źródło:
tvnmeteo.pl

W Płocku w weekend pojawił się wir pyłowy. Nagranie tego zjawiska otrzymaliśmy na Kontakt24.

"Nagle przed nami wyrósł ten wir". Nagranie

"Nagle przed nami wyrósł ten wir". Nagranie

Źródło:
Kontakt24, tvnmeteo.pl

W weekend południowo-zachodnią Oklahomę nawiedziły ulewy. Co najmniej jedna osoba zginęła. To nie koniec gwałtownych zjawisk w tej części USA. W poniedziałek alarmami pogodowymi objęto ponad 36 milionów mieszkańców.

Auto stoczyło się do głębokiej wody. Wydobyto ciało

Auto stoczyło się do głębokiej wody. Wydobyto ciało

Źródło:
PAP, NBC News

Bulusan, czynny wulkan położony na filipińskiej wyspie Luzon, niepokoi mieszkańców. W poniedziałek doszło do erupcji. Z krateru wydobyła się kolumna popiołu, która wzbiła się na wysokość 4,5 kilometra.

Kłęby popiołu spadły na wyspę

Kłęby popiołu spadły na wyspę

Źródło:
Reuters

Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej wydał prognozę zagrożeń. Wynika z niej, że tuż przed majówką w części kraju ściśnie lekki mróz i powieje silniejszy wiatr. Sprawdź, gdzie aura może być groźna.

Mróz i silny wiatr przed majówką. IMGW wydał prognozę zagrożeń

Mróz i silny wiatr przed majówką. IMGW wydał prognozę zagrożeń

Aktualizacja:
Źródło:
IMGW

Pogoda na dziś. Poniedziałek 28.04 przyniesie sporo słońca w całym kraju. Zrobi się cieplej, termometry pokażą nawet 20 stopni Celsjusza.

Pogoda na dziś - poniedziałek, 28.04. Dużo słońca i nawet 20 stopni

Pogoda na dziś - poniedziałek, 28.04. Dużo słońca i nawet 20 stopni

Źródło:
tvnmeteo.pl

Szczeniak przeżył potężną eksplozję, do której doszło w weekend w największym porcie handlowym Iranu. Jak pisze agencja Reuters, małego czworonoga wyciągnięto spod gruzów. Pomocy udzielili mu wolontariusze irańskiego Czerwonego Półksiężyca.

Szczeniak przeżył potężną eksplozję

Szczeniak przeżył potężną eksplozję

Źródło:
Reuters

W kolejnych dniach w pogodzie pojawią się pewne zmiany. Nie wszędzie będzie już tak słonecznie. Na niebie pojawi się więcej chmur, a miejscami spadnie z nich przelotny deszcz. Może zagrzmieć.

Kiedy i gdzie wrócą burze

Kiedy i gdzie wrócą burze

Źródło:
tvnmeteo.pl

Puma złożyła nietypową wizytę mieszkańcom okolic ruchliwej drogi w rejonie miasta Las Vegas. Zwierzę spacerowało nocą po podwórkach. Zdarzenie zostało zarejestrowane na nagraniu.

"Nie widzimy tutaj takich zwierząt". Nietypowy gość na nagraniu

"Nie widzimy tutaj takich zwierząt". Nietypowy gość na nagraniu

Źródło:
FOX5

Osobom cierpiącym na alergię pokarmową towarzyszą nieustanne obawy, że zjedzą coś nieodpowiedniego, co może się skończyć dla nich wstrząsem. Jak mówił doktor Wojciech Feleszko, dla tych, którzy nie mogą spożywać jajek, mleka, glutenu czy orzechów, niemal 95 procent potraw jest wykluczonych.

"Nawet 95 procent potraw jest wykluczonych". Te alergeny są szczególnie groźne

"Nawet 95 procent potraw jest wykluczonych". Te alergeny są szczególnie groźne

Źródło:
PAP

W niedzielę w Tatrach, w rejonie Rysów, doszło do dwóch śmiertelnych wypadków. Turyści spadli z dużej wysokości. Warunki były trudne, dlatego też ratownicy ewakuowali ze szczytu też trzy inne osoby.

Spadli z dużej wysokości w Tatrach. Nie udało się ich uratować

Spadli z dużej wysokości w Tatrach. Nie udało się ich uratować

Aktualizacja:
Źródło:
TVN24, PAP

Suczka o imieniu Valerie, która uciekła właścicielom w czasie kempingu w 2023 roku, została odnaleziona dzięki organizacji Kangala Wildlife Rescue. Jamniczka spędziła ponad 500 dni w australijskim buszu - podaje BBC.

Spędziła ponad 500 dni w australijskim buszu. Odnaleziono zaginioną suczkę

Spędziła ponad 500 dni w australijskim buszu. Odnaleziono zaginioną suczkę

Źródło:
Reuters, BBC

Niektóre gatunki ptaków, które rozmnażają się na większych obszarach geograficznych, mogą wcale nie być tak odporne na zmiany klimatu, jak wcześniej sądzono - wynika z analizy naukowców. Badacze sprawdzili też, czy wielkość mózgów tych zwierząt może pomagać w radzeniu sobie ze skutkami kryzysu klimatycznego.

Duży mózg i większa odporność na zmiany klimatu? Są wątpliwości

Duży mózg i większa odporność na zmiany klimatu? Są wątpliwości

Źródło:
University of Texas at Austin, tvnmeteo.pl

Indyjskie miasto Byrnihat zostało okrzyknięte najbardziej zanieczyszczonym miastem 2024 roku na świecie. Mieszkańcy opowiadają o tym, jak żyje się w takim miejscu.

"Wszędzie sadza", "córka oddychała jak ryba"

"Wszędzie sadza", "córka oddychała jak ryba"

Źródło:
Reuters, CNN, tvnmeteo.pl

Gwałtowne burze, którym towarzyszyły obfite opady deszczu, doprowadziły do powstania powodzi w południowo-zachodniej części Oklahomy. Ulice w Norman, trzecim co do wielkości mieście tego amerykańskiego stanu, zmieniły się w rwące potoki.

Ulice jak rwące potoki. "Straciliśmy wszystko"

Ulice jak rwące potoki. "Straciliśmy wszystko"

Źródło:
Reuters, CNN, foxweather.com

Przełom kwietnia i maja to idealny moment, aby posłuchać ptasich śpiewów. Dla zwierząt tych nie jest to jednak taka prosta umiejętność. Jak opowiadał ekoaustyk doktor habilitowany Michał Budka, niektóre gatunki potrzebują czasu na naukę śpiewania. Inne, aby zrobić miejsce na nowe dźwięki, muszą "usunąć" stare odgłosy ze swojej pamięci.

Tego o śpiewie ptaków na pewno nie wiedziałeś

Tego o śpiewie ptaków na pewno nie wiedziałeś

Źródło:
PAP

Kilkumetrowa anakonda narobiła strachu pewnej rodzinie z brazylijskiego stanu Amazonas. Na miejsce przyjechali strażacy, którzy schwytali pokaźnych rozmiarów zwierzę. Zdarzenie zostało zarejestrowane na nagraniu.

Na podwórku pojawiła się 3,5-metrowa anakonda

Na podwórku pojawiła się 3,5-metrowa anakonda

Źródło:
Portaldo Holanda, The Reptarium, Amazon Agency

Czerwony alert wulkaniczny wydano na Kostaryce w związku z wybuchem wulkanu Poas. Trwającej od kilku dni erupcji towarzyszą wyrzuty ogromnej ilości materiału wulkanicznego - kolumny pyłu wznoszą się na wysokość ponad 4000 metrów. Popioły osadziły się także w okolicznych rzekach.

Woda w rzekach stała się gęsta i szara. Ogłoszono czerwony alert

Woda w rzekach stała się gęsta i szara. Ogłoszono czerwony alert

Źródło:
cne.go.cr, The Tico Times

Pod powierzchnią Parku Narodowego Yellowstone leży superwulkan, który drzemie od setek tysięcy lat. Naukowcy odkryli pod nim twór o zaskakujących właściwościach.

Pod superwulkanem kryje się "oddychający" twór

Pod superwulkanem kryje się "oddychający" twór

Źródło:
Live Science

Kwiecień dobiega końca, a na horyzoncie już maj, który w Polsce jest miesiącem dość ciepłym, choć nocne przymrozki nie są rzadkie. Tak stoi w meteorologicznych annałach i w tej materii niewiele się w Polsce zmieniło. Na najbliższe dni rysują się w prognozach trzy fale chłodu, które przynieść mogą lekki mróz. O ile mieszkańcom miast ujemna temperatura po prostu uprzykrzy życie, o tyle ogrodników zmobilizuje do "działań obronnych". Często polegają one na wstawianiu zapalonych zniczy pomiędzy rabatki, sadzonki, pod tunele oraz w skrzynki z kwiatami, co sprawia, że ogrody w kwietniu i maju roztaczają cmentarną aurę.

Trzy fale chłodu w maju. Kiedy ruszyć do ogrodu z pomidorami

Trzy fale chłodu w maju. Kiedy ruszyć do ogrodu z pomidorami

Źródło:
TVN24+

Nawet 1,5 miliona mieszkańców Polski może nie wiedzieć o tym, że ma astmę. Jak tłumaczą eksperci, nieleczona choroba może prowadzić do poważnego pogorszenia jakości życia. Sama diagnoza jednak nie wystarczy - wśród leków na astmę narosło wiele mitów, które mogą zniechęcać chorych do terapii.

1,5 miliona Polaków może nie wiedzieć, że ją ma

1,5 miliona Polaków może nie wiedzieć, że ją ma

Źródło:
PAP

W stanie New Jersey trwa walka z gigantycznym pożarem lasu. Od wtorku płomienie strawiły ponad 6100 hektarów, niszcząc kilka budynków i zagrażając wielu innym. Jak podali strażacy, do zaprószenia ognia doszło na skutek niewłaściwie zgaszonego ogniska.

Nastolatek rozpalił ognisko. Wybuchł jeden z największych od 20 lat pożarów

Nastolatek rozpalił ognisko. Wybuchł jeden z największych od 20 lat pożarów

Źródło:
Reuters, ABC News

Na hawajskiej wyspie Oahu odkryto mięsożerny gatunek gąsienicy. Porusza się po pajęczynach, żywiąc się uwięzionymi owadami. Nazwano ją "kolekcjonerką kości", bo kamufluje się przed pająkami, które chętnie by ją zjadły, "ubierając" się w szczątki martwych owadów.

Nazwano ją "kolekcjonerką kości". Odkryto mięsożerną gąsienicę

Nazwano ją "kolekcjonerką kości". Odkryto mięsożerną gąsienicę

Źródło:
Reuters, AP News, science.org

Archeolodzy odkryli w Peru szczątki zmarłej pięć tysięcy lat temu kobiety. Zdaniem ekspertów prawdopodobnie należała do wyższych sfer w kulturze Caral, która rozwijała się tam równolegle ze starożytnym Egiptem czy Chinami.

Niezwykłe znalezisko w Peru. "To ważny pochówek"

Niezwykłe znalezisko w Peru. "To ważny pochówek"

Źródło:
Reuters, PAP

Ogromny wir pojawił się w czwartek w Krzyżowicach w województwie śląskim. Po południu nad jedną z dróg utworzył się lej, który w efektowny sposób unosił masy piasku nad ziemią.

Gigantyczna kolumna piachu wirowała nad drogą w Krzyżowicach

Gigantyczna kolumna piachu wirowała nad drogą w Krzyżowicach

Źródło:
tvnmeteo.pl

Ponad 200 razy interweniowały polskie służby w związku ze skutkami intensywnych opadów deszczu i burz, jakie przechodziły w ostatnich godzinach nad Polską. Jak przekazał TVN24 rzecznik Komendanta Głównego Państwowej Straży Pożarnej zgłoszenia nie dotyczyły żadnych poważnych zdarzeń.

"Odnotowaliśmy podtopienia dróg, podtopienia budynków"

"Odnotowaliśmy podtopienia dróg, podtopienia budynków"

Aktualizacja:
Źródło:
IMGW, Bielskie Drogi, tvnmeteo.pl

Ogromny bolid pojawił się nad brazylijskim stanem Rio Grande do Sul. Według lokalnych ekspertów mógł to być największy zarejestrowany meteor w tym regionie. Obecnie trwają poszukiwania jego szczątków.

Niezwykły przelot kosmicznej skały. Na kilka sekund noc zamieniła się w dzień

Niezwykły przelot kosmicznej skały. Na kilka sekund noc zamieniła się w dzień

Źródło:
CNN, TVN24, G1 Globo

Objawy pojawiają się przeważnie od 6 do 12 godzin od momentu zatrucia. Większość pacjentów początkowo uskarża się na biegunkę, wymioty i ból głowy, u części występuje nadmierne pocenie się, odrętwienie czy ból w obrębie mięśni i stawów. Później dochodzą dziwniejsze objawy: metaliczny, palący smak w ustach czy poczucie, że ciepłe powierzchnie są lodowato zimne. Skóra zaczyna intensywnie swędzieć, serce nieregularnie bije. Większość objawów utrzymuje się przez kilka dni, ale niektóre mogą prześladować pacjentów przez tygodnie lub miesiące, niekiedy dłużej. Czasami wracają one ze wzmożoną siłą, na przykład po spożyciu alkoholu.

Jesz kolację na wakacjach, czujesz metaliczny posmak, a potem jest tylko gorzej

Jesz kolację na wakacjach, czujesz metaliczny posmak, a potem jest tylko gorzej

Źródło:
TVN24+