Zwierzęta też mają menopauzę

Kobiety zazwyczaj przechodzą menopauzę między 45. a 55. rokiem życia. Zachodzące zmiany hormonalne ostatecznie blokują ich możliwości rozrodcze. Jednak ludzie nie są jedynym gatunkiem spośród królestwa zwierząt, którym kończy się okres reprodukcyjny.

Naukowcy od dawna wiedzą, że płodność powoli maleje wraz z wiekiem - to zjawisko nazywa się starzeniem reprodukcyjnym. Wydaje się jednak, że zdolności do prokreacji u zwierząt utrzymują się aż do śmierci, ale w mniejszym stopniu.

W ostatnich badaniach przeprowadzonych na ssakach naukowcy odkryli, że ludzie są jednymi z nich, którzy nie umierają w ciągu kilku lat po menopauzie.

W kilku ostatnich dziesięcioleciach wiele badań pokazało, że menopauza, czy też "okres postreprodukcyjny" (częściej stosowane określenie, odpowiednie również dla zwierząt) pojawia się wśród niewielu gatunków. W jednym z opracowań można przeczytać, że gupiki przechodzą przez rybi odpowiednik menopauzy. Około 13,6 proc. swojego życia trwają w okresie postreprodukcyjnym.

W rzeczywistości taka "menopauza" występuje wśród ryb, ptaków, ssaków oraz bezkręgowców - jak wykazały badania przeprowadzone przez Darrena P. Crofta z Uniwersytetu Exeter. Istnieje jedno główne zastrzeżenie do tej opublikowanej w 2015 roku w magazynie "Trends in Ecology & Evolution" analizy - zdecydowana większość gatunków nie żyje długo po zakończeniu okresu reprodukcji. Menopauza wydaje się dotyczyć pojedynczych osobników, a nie całych gatunków.

Istnieją jednak wyjątki. Wśród kręgowców dwa gatunki zębowców (walenie) żyją długo po menopauzie. Samice orek utrzymują zdolności reprodukcyjne między 12. a 40. rokiem życia, mogą dożyć nawet do 90 lat. Samica grindwala krótkopłetwego, która rozmnaża się mając 7-35 lat, osiągnie wiek do 60 lat.

Także wśród insektów, występują gatunki o przedłużonym okresie reprodukcyjnym. śród nich jest na przykład jeden spośród mszyc, Quadrartus yoshinomiyai.

Dlaczego ewolucja doprowadziła do powstania czegoś takiego jak przekwitanie? Wydawałoby się, że każdy gatunek chciałby rozmnażać się tak długo, jak to jest możliwe.

Najpopularniejszą teorię na ten temat nazywa się "hipotezą babci". Pokrótce - kobiety miałyby wcześnie zaprzestać rozmnażania, aby pomóc swoim dzieciom i wnukom przetrwać i rodzić własne młode. Potwierdzenie można uzyskać na przykładzie orek. Starsze samice są kopalnią wiedzy, szczególnie kiedy chodzi o szukanie pożywienia. Naukowcy wykazali, że matki wpływają na przeżywalność swoich dorosłych synów, których sukces reprodukcyjny rośnie wraz z wiekiem.

Co ciekawe, słonice, które żyją w stadach złożonych wyłącznie z osobników płci żeńskiej, nie przechodzą menopauzy.

Różnica leży w tym, jak zbudowane jest stado i jakie panują w nim zasady. Dzieci orek pozostają w tym, w którym się urodziły. Tak więc matki przez cały czas stają się coraz bardziej związane ze swoimi potomkami. Zaprzestają rozmnażania się i skupiają na pomocy młodym, aby przekazywały dalej swoje geny. W stadach słoni młode samce opuszczają miejsca swoich narodzin, więc ich matki nie przyzwyczajają się do młodych osobników.

Innym kluczowym aspektem jest rywalizacja o zasoby.

Badania dotyczące orek pokazały, że kiedy dwa pokolenia tego gatunku w tym samym stadzie rodzą jednocześnie, wśród młodych samic ze starszego pokolenia istnieje 1,7 raza większe prawdopodobieństwo, że zginą. Prawdopodobnie dzieje się tak, ponieważ młodsze samice skupiają się tylko na swoich dzieciach, podczas gdy te starsze mogą wychowywać swoje własne dzieci, ale także "wnuki".

Jak widać, menopauza wśród ludzi jest łatwiejsza w badaniu. Natura jest dużo bardziej skomplikowana, niż myślimy.

Zobacz zdjęcia nowo narodzonej orki z matką:

Autor: sj,ao/map / Źródło: LiveScience