Leki przeciwhistaminowe – jakie leki antyhistaminowe bez recepty?

Leki przeciwhistaminowe wykorzystywane są w terapii alergii, zwłaszcza w przypadku alergicznego nieżytu nosa, pokrzywki, atopowego zapalenia skóry oraz alergicznego zapalenia spojówek[1]. Choroby alergiczne należą obecnie do jednych z najczęstszych chorób przewlekłych występujących w Polsce. Obecnie na rynku farmaceutycznym dostępnych jest wiele preparatów antyhistaminowych, czy jednak wszystkie są tak samo skuteczne i bezpieczne dla chorego? Jaki lek przeciwhistaminowy wybrać?

Częstość występowania chorób alergicznych wzrosła w ostatnich latach na całym świecie. Szacuje się, że ponad 600 milionów ludzi cierpi z powodu alergicznego nieżytu nosa (ANN).

Według badań przeprowadzonych w ramach programu ECAP (Epidemiologia Chorób Alergicznych w Polsce) ponad 40% respondentów zgłosiło objawy ANN, 7% pokrzywkę, a u ponad 50% badanych stwierdzono dodatnie testy skórne na popularne alergeny wziewne, przede wszystkim roztocza, pyłki roślin, pleśnie i sierść zwierząt.

Do najczęściej występujących w naszym kraju chorób alergicznych należą obecnie: alergiczny nieżyt nosa (24-30 %), alergia pokarmowa (5-13 %), astma (9-11 %) oraz atopowe zapalenie skóry (4-9 %)[2]. Problem chorób alergicznych jest więc alarmujący, zwłaszcza, że z roku na rok liczba osób uczulonych rośnie.

Histamina to organiczny związek chemiczny, który pełni w organizmie człowieka wiele istotnych funkcji. W chorobach alergicznych jest jednym z głównych mediatorów stanu zapalnego, a jej działanie opiera się na pobudzaniu czterech typów receptorów: H1, H2, H3, H4[3].

Szczególną rolę histamina odgrywa w alergicznym nieżycie nosa, alergicznym zapaleniu spojówek oraz w pokrzywce. Z kolei w atopowym zapaleniu skóry jej znaczenie jest dużo mniejsze[4]. Podstawową grupą leków stosowaną w terapii chorób alergicznych są leki przeciwhistaminowe, których działanie polega na wiązaniu się z receptorem histaminowym H1. Wśród tych leków wyróżnia się obecnie dwie główne generacje.

Leki przeciwhistaminowe I generacji wprowadzone zostały już w 1937 roku[5]. Zalicza się do nich między innymi hydroksyzynę, klemastynę oraz difenhydraminę[6]. Charakterystyczną cechą tych leków jest nieselektywność ich działania, gdyż blokują one nie tylko receptory histaminowe, ale także inne receptory – receptory cholinergiczne, serotoninergiczne, dopaminergiczne i adrenergiczne. W konsekwencji prowadzi to do występowania szeregu objawów ubocznych ze strony ośrodkowego układu nerwowego, pokarmowego, moczowego i sercowo-naczyniowego[7].

Jednym z głównych objawów ubocznych, które przypisywane są lekom antyhistaminowym I generacji jest sedacja – czyli nadmierne uspokojenie połączone z sennością, otępieniem, a często również zaburzeniami koordynacji ruchowej.

Działanie sedacyjne leków przeciwhistaminowych starszej generacji spowodowane jest tym, że są one bardzo dobrze wchłaniane z przewodu pokarmowego i łatwo przenikają barierę krew-mózg. Leki te wchodzą również w interakcje z alkoholem oraz innymi lekami oddziałującymi na ośrodkowy układ nerwowy, takimi jak na przykład leki przeciwbólowe, nasenne, uspokajające oraz poprawiające nastrój[8].

Ostrożne stosowanie leków antyhistaminowych I generacji zaleca się między innymi kierowcom, gdyż mogą one powodować osłabienie refleksu i zmęczenie nawet kilka dni po zaprzestaniu leczenia. Inne działania niepożądane tych leków to przyspieszenie akcji serca, suchość skóry i błon śluzowych, rozszerzenie źrenic oraz trudności w oddawaniu moczu. Niektóre leki antyhistaminowe I generacji wywołują również ataki padaczkowe, a także nadmierny przyrost wagi[9].

Do leków przeciwhistaminowych nowej generacji zaliczane są następujące substancje: feksofenadyna, bilastyna, cetyryzyna, desloratadyna, lewocetyryzyna, loratadyna i rupatadyna. W przeciwieństwie do leków I generacji działają one selektywnie, co oznacza, że blokują jedynie receptory H1.

Leki te słabiej przekraczają barierę krew-mózg, dzięki czemu ich stosowanie jest znacznie bezpieczniejsze i wywołuje mniej objawów ubocznych. W porównaniu z lekami I generacji wykazują również szybszy i dłuższy czas działania[10]. Sprawdź np. lek na Alergię Allegra.

Większość leków przeciwhistaminowych nowej generacji nie powoduje efektu sedacji, jednak przed ich zastosowaniem warto zapoznać się z informacjami dotyczącymi możliwych skutków niepożądanych. Przykładowo cetyryzyna stosowana wieczorem wykazuje dużą skuteczność w niwelowaniu objawów alergii, wywołuje jednak uczucie uspokojenia.

Reakcja na leki antyhistaminowe jest też inna u różnych osób, co powiązane jest z różnicami we wchłanianiu leku z przewodu pokarmowego, jego dystrybucją do tkanek czy też szybkością przetwarzania leku przez organizm[11]. Leki antyhistaminowe II generacji znajdują się obecnie na liście preparatów rekomendowanych w leczeniu chorób alergicznych[12].

Obecnie w terapii chorób alergicznych stosuje się przede wszystkim leki przeciwhistaminowe II generacji. Są one znacznie bardziej skuteczne, bezpieczniejsze i zwykle dobrze tolerowane.

Przy wyborze odpowiedniego preparatu należy brać pod uwagę przede wszystkim wiek pacjenta, postać leku (dostosowana do wieku chorego), jego skuteczność, potencjalne działania uboczne, wygodę stosowania leku, możliwość interakcji z innymi stosowanymi lekami oraz inne choroby, na które cierpi pacjent. Niektóre substancje przeciwhistaminowe, w tym feksofenadyna, rupatadyna i bilastyna nie mogą być stosowane u dzieci poniżej 12 roku życia[13]. Jeśli po zażyciu leku u chorego pojawią się objawy niepożądane, na przykład sedacja, należy zastosować inny preparat. Przed zaaplikowaniem leku przeciwhistaminowego warto również wziąć pod uwagę tolerancję leku i jego profil bezpieczeństwa[14].

Dowiedz się więcej na alergia-allegra.pl

---------------------------------------------------------------------------

Autor: dr Barbara Piękosz-Orzechowska