Z kim i gdzie podróżujesz? Bruksela "ochroni przed terrorystami", ale ograniczy też naszą prywatność

Jeśli projekt wejdzie w życie, kraje UE będą zbierać znacznie więcej danych o podróżnychShutterstock

Rządy krajów UE, które naciskają na wprowadzenie dyrektywy ws. wymiany danych pasażerów, powinny pokazać przekonujące dowody, że jest to rozwiązanie niezbędne - powiedział europejski inspektor ochrony danych Giovanni Buttarelli.

UE zbliża się do finału prac nad pakietem, który zreformuje przepisy ochrony danych osobowych, które powstały, gdy internet dopiero raczkował. Równolegle toczy się dyskusja nad przepisami ws. wymiany danych o pasażerach podróżujących samolotami i statkami. Jeśli projekt wejdzie w życie, kraje UE będą zbierać znacznie więcej danych o podróżnych. Obecne przepisy nie przewidują np. wymiany informacji o tym, kto z kim podróżuje.

Większa kontrola

To ostatnie zagadnienie, w unijnym żargonie określane skrótem PNR (od angielskiego Passenger Name Record), stało się głośne po styczniowych zamachach terrorystycznych we Francji. Wówczas nasiliły się apele do PE o odblokowanie prac nad dyrektywą ws. PNR. Kraje członkowskie argumentują, że ułatwi to walkę z terroryzmem. Parlament, którego komisja wiosną 2013 r. odrzuciła projekt dyrektywy, w lutym 2015 r. zmienił front i zapowiedział, że będzie dążyć do zakończenia prac nad dyrektywą do końca roku. - Nikt do tej pory nie udowodnił, że ta regulacja jest niezbędna i proporcjonalna. Nikt nie udowodnił, że mamy do czynienia z wartością dodaną - powiedział Buttarelli. Europejskim inspektorem (European Data Protection Supervisor, EDPS) jest on od grudnia 2014 r. Wcześniej przez pięć lat był zastępcą szefa tego urzędu. - Rządy krajów członkowskich, które dążą do wprowadzenia dyrektywy o PNR, powinny pokazać przekonujące argumenty. Ciężar dowodu jest po ich stronie - podkreślił EDPS.

Podstawowe zasady

Niezbędność i proporcjonalność to - zwłaszcza po traktacie lizbońskim - podstawowe zasady rządzące prawem do ochrony danych osobowych w UE. Stanowią punkt wyjścia do oceny, czy można wprowadzić rozwiązanie ingerujące w prywatność obywateli. W kwietniu 2014 r. Trybunał Sprawiedliwości UE w Luksemburgu uchylił dyrektywę ws. przechowywania danych telekomunikacyjnych, przyjętą po zamachach terrorystycznych w Madrycie w 2004 r. i w Londynie rok później. Trybunał - podkreślił Buttarelli - stwierdził wówczas, że niedopuszczalne jest tworzenie wielkich baz danych z informacjami o obywatelach gromadzonymi "na wszelki wypadek". Zdaniem europejskiego inspektora również dane PNR byłyby gromadzone "na wszelki wypadek". EDPS zauważył, że według szacunków ok. 2,5-3 tys. obywateli UE walczy w organizacjach uznawanych za terrorystyczne na Bliskim Wschodzie. - Oznacza to, ze mamy od 50 do 100 osób z każdego kraju UE, zatem ci ludzie i tak są bardzo dobrze znani służbom, tak było w przypadku zamachowców z Francji - zaznaczył Buttarelli. - Czy powinniśmy wprowadzać Wielkiego Brata do wykrywania ruchów 100 lub 50 osób w danym kraju? Oto jest pytanie. Dlaczego nie zainwestować energii w coś innego? - pytał europejski inspektor.

Elastyczne podejście

Jednocześnie zasugerował, że lepsze mogłoby być np. bardziej elastyczne podejście i zastosowanie wybranych, czasem nawet bardziej inwazyjnych metod, ale tylko do wybranych kategorii lotów, pasażerów albo lotnisk. Zwrócił też uwagę na możliwość znowelizowania dyrektywy ws. zaawansowanego systemu informacji o pasażerach (tzw. API), dzięki której już zbiera się dane podróżnych, ale na mniejszą skalę niż proponuje projekt ws. PNR (jej projekt przewiduje zbieranie takich, nieobjętych API, danych jak to - kto z kim podróżuje, numer fotela, bagaż czy nawet nazwa biura podróży). - Mamy już dyrektywę o API pozwalającą na zbieranie i udostępnianie niektórych danych, które pozwalają identyfikować pasażerów. W niektórych bazach danych dane przechowywane są przez co najmniej sześć miesięcy, jak dane z systemu rezerwacji lotniczych czy z kart kredytowych. W takim razie moje pytanie brzmi: co jest wartością dodaną, jeśli chodzi o dodatkowe dane zbierane dzięki PNR? - powiedział EDPS. Odnosząc się z kolei do prac nad reformą systemu ochrony danych osobowych, Buttarelli ocenił, że UE znajduje się w unikalnym i historycznym momencie. - Europa może odegrać ważną rolę w świecie. Jest szansa na stworzenie norm, istotnych także dla państw trzecich. Ale po 20 latach obowiązywania obecnej dyrektywy, każda reforma, szczególnie ta, będzie badana przez wszystkich po dwakroć. Dlatego musimy być bliscy doskonałości. Nie ma miejsca na błędy - podkreślił europejski inspektor.

Lepsza ochrona?

Nowe przepisy mają m.in. lepiej chronić dane w internecie. W projekcie zaproponowano wprowadzenia tzw. prawa do bycia zapomnianym (według propozycji KE) albo prawa do usunięcia danych (wedle zapisów przyjętych przez PE); chodzi o wymazanie z internetu danych o konkretnej osobie - informacji, zdjęć czy wpisów. Przewiduje się również ograniczenia dotyczące tzw. profilowania, czyli określania na podstawie zachowań w internecie np. statusu materialnego, miejsca zamieszkania danej osoby czy jej preferencji. Projekt wprowadza też wymóg stosowania jasnego i prostego języka w regulaminach dotyczących polityki ochrony prywatności. Buttarelli przestrzegł przed obniżeniem obecnie istniejącego poziomu zabezpieczeń prywatności obywateli. - Musimy być elastyczni (...), musimy zostawić wystarczające pole do działania krajowym organom ochrony danych osobowych. Nie da się umieścić wszystkiego w tekście aktu prawnego, który będzie obowiązywał pewnie przez dwie dekady. Dziś dwie dekady to cała wieczność, a szczerze mówiąc niektóre przepisy projektu z 2012 r. są już nieco przestarzałe - powiedział Buttarelli.

Większa biurokracja?

Za niepokojące uznał też zbytnie zbiurokratyzowanie nowych rozwiązań. Dotyczy to np. jednego z kluczowych punktów reformy, którym jest zasada jednego okienka (ang. one stop shop). Ma ona sprawić, że w razie niezgodnego z prawem przetwarzania danych osobowych obywatel będzie kontaktował się z urzędem w swoim kraju, niezależnie od tego, gdzie siedzibę ma firma, która dopuściła się uchybień. Z drugiej strony przedsiębiorcy działający w wielu krajach mają otrzymać jedną decyzję. Każdy z trzech uczestników procesu legislacyjnego w UE - Komisja Europejska, Rada i Parlament Europejski - zaprezentował odmienną propozycję uregulowania zasady jednego okienka. Buttarelli pytany, który z pomysłów jest najlepszy, odpowiedział krótko: żaden z nich. - Może dojść do tego, że nowe przepisy zostaną zaaprobowane przez Biuro ds. Komplikowania Spraw Prostych - zauważył ironicznie.

Reforma

Projekt reformy pochodzących z 1995 r. przepisów dotyczących ochrony danych osobowych KE przedstawiła na początku 2012 r. Obejmował on zarówno ogólne rozporządzenie, jak i dyrektywę dotyczącą organów policyjnych i wymiaru sprawiedliwości. W marcu 2014 r. swoje stanowisko wobec reformy przyjął Parlament Europejski. Obecnie do końca zbliża się proces uzgadniania stanowiska krajów członkowskich wobec projektu rozporządzenia (prace nad dyrektywą są mniej zaawansowane). Wiele wskazuje na to, że do końca roku kraje UE, Parlament i Komisja uzgodnią ostateczny tekst rozporządzenia.

Autor: msz/ / Źródło: PAP

Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock

Pozostałe wiadomości

Emigranci wracają do Polski, bo widać wzrost jakości życia - wskazuje ekonomista doktor Paweł Dobrzański z Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu. Dodaje, że kolejnymi argumentami są większe poczucie bezpieczeństwa i kształcenie dzieci w polskiej szkole.

Wracają do Polski. Ekspert podaje powody

Wracają do Polski. Ekspert podaje powody

Źródło:
PAP

W ostatnim losowaniu Powerball nikt nie trafił wszystkich sześciu liczb, zatem kumulacja wzrosła do 1,1 miliarda dolarów - przekazał portal CNN. Nadchodzące losowanie będzie miało piątą co do wielkości pulę nagród w historii tej loterii.

Potężna kumulacja. Ponad miliard w puli

Potężna kumulacja. Ponad miliard w puli

Źródło:
CNN

Iran, Rosja i Chiny we wspólnym liście do Organizacji Narodów Zjednoczonych określiły europejskie sankcje "snapback" za bezprawne oraz destrukcyjne politycznie - przekazał minister spraw zagranicznych Iranu Abbas Aragczi.

Iran, Chiny i Rosja podpisały się pod listem do ONZ

Iran, Chiny i Rosja podpisały się pod listem do ONZ

Źródło:
PAP

Indie proponują, że obniżą cła do zera, ale powinny były to zrobić lata temu - stwierdził Donald Trump. Prezydent USA ponownie wyraził niezadowolenie z powodu kupowania przez Delhi ropy naftowej i broni od Rosji.

Trump: kilka prostych faktów

Trump: kilka prostych faktów

Źródło:
PAP

Od stycznia do lipca 2025 roku Hiszpanię odwiedziło 55,5 miliona zagranicznych turystów. To rekord - przekazał hiszpański Narodowy Instytut Statystyczny (INE). Historycznie wysokie były też wydatki odwiedzających.

Biją turystyczne rekordy. Liczba odwiedzających Polaków podwoiła się

Biją turystyczne rekordy. Liczba odwiedzających Polaków podwoiła się

Źródło:
PAP

W większości krajów europejskich maleje liczba inwestycji, a rosną ceny za metr kwadratowy. W Polsce w 2024 roku ceny mieszkań podskoczyły najbardziej - o ponad 19 procent - wynika raportu Deloitte. Jeśli chodzi o miasta, to Kraków był na szczycie zestawienia - tu podwyżki były największe.

Ceny jak w Rzymie. Polskie miasto z najwyższym wzrostem

Ceny jak w Rzymie. Polskie miasto z najwyższym wzrostem

Źródło:
PAP

Od 1 września aplikacja mObywatel zyskała nową funkcję przydatną dla kierowców - mStłuczkę. Usługa została wprowadzona wraz z nowelizacją ustawy o mObywatelu oraz ustawy o informatyzacji i ma ułatwić dokumentowanie zdarzeń drogowych.

Rewolucja dla kierowców. Nowa usługa w rządowej aplikacji

Rewolucja dla kierowców. Nowa usługa w rządowej aplikacji

Źródło:
PAP

Po raz pierwszy od 1989 roku więcej Polaków wyjechało z Niemiec, niż do nich przyjechało - poinformował "The Times". Brytyjski dziennik wskazuje, że jednym z powodów tej zmiany jest dynamiczny rozwój gospodarczy Polski, który skłania obywateli do powrotu.

Polacy nie chcą już tam mieszkać? Pierwsza taka sytuacja od 36 lat

Polacy nie chcą już tam mieszkać? Pierwsza taka sytuacja od 36 lat

Źródło:
PAP

W poniedziałek rozpoczął się nowy rok szkolny 2025/2026. Potrwa on do 26 czerwca. Dwutygodniowe ferie zimowe odbędą się w trzech terminach, a nie, jak dotychczas, w czterech. Egzamin ósmoklasisty odbędzie się w dniach 11-13 maja, a egzaminy maturalne potrwają od 4 do 30 maja 2026 roku. Przedstawiamy najważniejsze daty.

Nowy rok szkolny rozpoczęty. Najważniejsze daty

Nowy rok szkolny rozpoczęty. Najważniejsze daty

Źródło:
PAP

Upadłość konsumencką ogłosiło w pierwszej połowie 2025 roku 9,8 tysiąca konsumentów w Polsce - wynika z danych Krajowego Rejestru Długów. Łączna kwota zadłużenia tych osób wynosi co najmniej 260,5 miliona złotych.

Tysiące upadłości konsumenckich. Wierzyciele czekają na ponad 260 milionów

Tysiące upadłości konsumenckich. Wierzyciele czekają na ponad 260 milionów

Źródło:
PAP

Produkt Krajowy Brutto Polski w drugim kwartale 2025 roku wzrósł o 3,4 procent rok do roku w porównaniu do wzrostu o 3,2 procent w pierwszym kwartale - wynika z komunikatu GUS. Odczyt jest zgodny z wcześniejszym, szybkim szacunkiem GUS.

Tak rośnie polska gospodarka

Tak rośnie polska gospodarka

Źródło:
tvn24.pl

W sierpniu sprzedaż mieszkań w największych polskich miastach spadła o ponad 14 procent - wynika z raportu platformy Tabelaofert. Autorzy raportu wskazują, że choć średnie ceny mieszkań pozostają stabilne, ich realna wartość maleje dzięki większej sile nabywczej kupujących, którzy zarabiają więcej niż kilka miesięcy temu.

"Huśtawka, która zatrzymała się w połowie". Spadki na rynku mieszkań

"Huśtawka, która zatrzymała się w połowie". Spadki na rynku mieszkań

Źródło:
PAP

Administracja prezydenta USA Donalda Trumpa przeprowadza szeroko zakrojoną redukcję zatrudnienia w Agencji do spraw Mediów Globalnych, instytucji macierzystej Głosu Ameryki. W weekend wypowiedzenia otrzymało kolejnych 532 zatrudnionych.

Ponad 500 osób na bruk. "Na polecenie prezydenta"

Ponad 500 osób na bruk. "Na polecenie prezydenta"

Źródło:
PAP

Mijający sezon letni może okazać się rekordowy pod względem liczby czeskich turystów decydujących się na wypoczynek w Polsce - ocenił Jan Papeż, wiceprzewodniczący Stowarzyszenia Czeskich Biur Podróży. Rok wcześniej, według danych Polskiej Organizacji Turystycznej Polskę odwiedziło około 410 tys. Czechów. 

Polska hitem wśród Czechów. Ekspert: to może być rekordowy sezon

Polska hitem wśród Czechów. Ekspert: to może być rekordowy sezon

Źródło:
PAP

W środę rozpocznie się czteromiesięczny strajk personelu naziemnego na lotniskach w Portugalii. Decyzję o jego rozpoczęciu pracownicy ogłosili w niedzielę. Protest obejmie wszystkie porty lotnicze w kraju.

Co kilka godzin będą wstrzymywać pracę. I tak przez cztery miesiące

Co kilka godzin będą wstrzymywać pracę. I tak przez cztery miesiące

Źródło:
PAP

Wskaźnik PMI dla polskiego przemysłu wyniósł w sierpniu 2025 roku 45,9 punktu - przekazał S&P Global. Jak dodali autorzy badania, mimo dalszego spadku zamówień, prognozy produkcji na najbliższe 12 miesięcy wśród badanych firm ponownie się poprawiły.

Dane z przemysłu. "Tempo spadku było marginalne"

Dane z przemysłu. "Tempo spadku było marginalne"

Źródło:
PAP

1 września rusza trzecia edycja Podlaskiego Bonu Turystycznego. W nowej odsłonie programu wysokość dofinansowania ma wartość 300 złotych, niezależnie od miejsca noclegu. W poprzednich edycjach, ze względu na ogromne zainteresowanie, pula bonów wyczerpała się błyskawicznie.

300 złotych na wypoczynek. Rusza nowa edycja bonu turystycznego

300 złotych na wypoczynek. Rusza nowa edycja bonu turystycznego

Źródło:
PAP

Meta bez zgody celebrytów, takich jak Taylor Swift, Scarlett Johansson, Anne Hathaway czy Selena Gomez, stworzyła dziesiątki uwodzicielskich chatbotów na swoich platformach społecznościowych, wykorzystując ich nazwiska i wizerunki - ustaliła Agencja Reutera.

"Uwodzicielskie" chatboty w Mecie. Wykorzystują wizerunki celebrytów

"Uwodzicielskie" chatboty w Mecie. Wykorzystują wizerunki celebrytów

Źródło:
Reuters

To ostatnie chwile na przygotowanie plecaków na nowy rok szkolny. Jak wyliczają eksperci koszty wyprawki szkolnej jest niewiele wyższy niż przed rokiem. Warto pamiętać, że rodzicom i opiekunom, bez względu na dochody i sytuację finansową, przysługuje jednorazowo 300 zł na zakup podręczników, zeszytów i sprzętów w ramach świadczenia Dobry Start. Jeśli chcemy dostać pieniądze jeszcze we wrześniu, trzeba się pospieszyć.

Ostatnie chwile na przygotowanie wyprawki. Tak zmieniły się szkolne wydatki

Ostatnie chwile na przygotowanie wyprawki. Tak zmieniły się szkolne wydatki

Źródło:
PAP