Krach na Wall Street. 92 lata temu zawaliło się życie milionów ludzi

Źródło:
PAP
Andrzej Duda o warszawskiej giełdzie (wypowiedź z kwietnia 2021)
Andrzej Duda o warszawskiej giełdzie (wypowiedź z kwietnia 2021)YouTube - Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie
wideo 2/3
Andrzej Duda o GPWYouTube - Giełda Papierów Wartościowych w Warszawie

W niedzielę mija 92. rocznica krachu na Wall Street, który zapoczątkował jedną z największych katastrof gospodarczych nowożytnego świata. Tylko w ciągu dwóch miesięcy kryzysu akcjonariusze stracili ponad 40 miliardów dolarów.

Krach w "czarny czwartek", 24 października 1929 roku, nastąpił po wielu miesiącach optymizmu i wiary, że kursy akcji mogą jedynie iść w górę. Niall Ferguson, brytyjsko-amerykański historyk gospodarki, w swej książce "Potęga pieniądza" podaje przykład technologicznej spółki RCA, której akcje między 1925 a 1929 rokiem zdrożały o 939 proc. Takie zyski mogły zawrócić w głowie, więc nic dziwnego, że w samym 1929 roku wyemitowano akcje wartości 6 mld dol. Jedną szóstą z tego - we wrześniu 1929.

Krach na Wall Street

Przed wystąpieniem kryzysu gospodarka amerykańska w wielu dziedzinach miała się znakomicie. Lata powojenne to czas wielkich wynalazków podnoszących jakość życia i ekspansji firm je wprowadzających.

Dynamicznie rozwijał się przemysł samochodowy, budowało się autostrady, postępowała elektryfikacja kraju. Nowoczesne przedsiębiorstwa generowały nadzwyczajne zyski, następowała akumulacja kapitału, a Amerykanie byli coraz bardziej zainteresowani akcjami dynamicznie rozwijających się spółek. Ludzie lokowali na giełdzie nie tylko swoje oszczędności.

Chęć prostego i - jak się wydawało pewnego zarobku - popychała ich do zaciągania kredytów na zakup papierów wartościowych. Choć za początek Wielkiej Depresji, jak nazywają kryzys Amerykanie, uznaje się właśnie czwartek 24 października 1929 roku - wtedy indeks Dow Jones zanurkował na otwarciu o 11 proc. W istocie spadek zaczął się kilka tygodni wcześniej, a sześcioprocentowy zjazd indeksu Dow Jones miał miejsce już 23 października. Najgorsze miało dopiero nadejść - 28 października Dow Jones spadł o 13 proc., kolejnego dnia o następne 12 proc.; do lipca 1932 r. akcje na amerykańskiej giełdzie straciły 89 proc. swojej wartości.

Po załamaniu się amerykańskiej giełdy kryzys gospodarczy rozprzestrzenił się poza USAWikipedia

Globalny kryzys

Po załamaniu się amerykańskiej giełdy kryzys gospodarczy rozprzestrzenił się poza USA, które po pierwszej wojnie światowej stały się centrum finansowo-gospodarczym świata. Na pierwszy ogień poszły uprzemysłowione gospodarki Europy, a potem europejskie kolonie. Kryzys nie ominął też Ameryki Południowej, Australii, Nowej Zelandii.

Jedynym krajem, który mu się oparł, był - wprowadzający gospodarkę planową - Związek Sowiecki. W najważniejszych krajach przemysłowych produkcja spadła od 30 do 50 proc., wartość handlu międzynarodowego była w 1932 roku o jedną trzecią niższa niż jeszcze trzy lata wcześniej. W 1933 roku w USA bez pracy było 30 mln ludzi. Dochód przeciętnej amerykańskiej rodziny spadł między 1929 a 1932 rokiem z 2300 do 1500 dolarów rocznie. W latach 1929-1933 upadło 10 tys. z 25 tys. komercyjnych banków w USA.

Niemcy na dnie

W dramatycznej sytuacji znalazły się przede wszystkim Niemcy, które od zakończenia I wojny płaciły wojenne reparacje. Na potrzeby odbudowy zrujnowanej gospodarki Niemcy zaciągały długi, głównie kredyty z USA. Gdy dopływ kapitałów i kredytów się skończył, niemiecki eksport spadł z 13,5 na 5,7 mld reichsmarek, a produkcja przemysłowa zmniejszyła się o ok. 40 proc.

Nadciągnęła fala bankructw firm i banków a liczba bezrobotnych pomiędzy wrześniem 1929 a początkiem 1933 roku wzrosła z 1,3 do 6 mln, realne dochody spadły o jedną trzecią. Tragiczna sytuacja gospodarcza spowodowała chaos polityczny, który poskutkował dojściem do władzy Adolfa Hitlera.

Ekonomiści i historycy do dziś spierają się o to, kiedy naprawdę zakończył się Wielki Kryzys. Są tacy, którzy skłonni są uznać, że nastąpiło to dopiero na przełomie lat 40. i 50. XX wieku. Nie ulega jednak wątpliwości, że kryzys zapoczątkował wydarzenia, które najpierw doprowadziły do II wojny światowej, a po niej do podziału świata na dwa wielkie bloki, oraz upadek systemu kolonialnego.

Autorka/Autor:ToL

Źródło: PAP

Źródło zdjęcia głównego: Wikipedia

Pozostałe wiadomości

Gospodarki rozwijające się zakończą pierwsze ćwierćwiecze XXI wieku z perspektywami najsłabszymi od 2000 roku - wynika z przedstawionego w czwartek raportu Banku Światowego. W nowej analizie obniżono również tegoroczne prognozy wzrostu gospodarczego Polski.

Nowe prognozy Banku Światowego. To najgorszy wynik od 25 lat

Nowe prognozy Banku Światowego. To najgorszy wynik od 25 lat

Źródło:
PAP

Oszustwo znane pod nazwą "wangiri" to zyskująca na popularności metoda przestępców polegająca na prowokowaniu oddzwonienia na numery obciążone wysokimi stawkami. - Mamy nieodebrane połączenie telefoniczne, więc oddzwaniamy bez zastanowienia. Nie róbmy tak - apeluje Witold Tomaszewski, p.o. rzecznik prasowy Urzędu Komunikacji Elektronicznej.

Uwaga na "wangiri". Wystarczy kilka sekund, by stracić pieniądze

Uwaga na "wangiri". Wystarczy kilka sekund, by stracić pieniądze

Źródło:
PAP

W czwartek Scott Bessent, nominowany przez Donalda Trumpa na sekretarza skarbu, zadeklarował pełną gotowość do wzmocnienia sankcji przeciwko Rosji. - Jeśli zostanę zatwierdzony, a prezydent Trump poprosi o to jako element swojej strategii zakończenia wojny w Ukrainie, będę w stu procentach za przyjęciem sankcji - zapowiedział. Poparł również utrzymanie niezależności Fed.

Kandydat na sekretarza skarbu o wzmocnieniu sankcji wobec Rosji: jestem w stu procentach gotowy

Kandydat na sekretarza skarbu o wzmocnieniu sankcji wobec Rosji: jestem w stu procentach gotowy

Źródło:
PAP

W najbliższą niedzielę TikTok zamierza wycofać ze Stanów Zjednoczonych swoją aplikację, z której korzysta obecnie 170 milionów Amerykanów - przekazała Agencja Reutera. To właśnie wtedy wejdą w życie przepisy zakazujące świadczenia usług przez chińską platformę, o ile postępowanie w ostatniej chwili nie zostanie odroczone.

TikTok szykuje się do zniknięcia z USA. Użytkownicy zobaczą specjalny komunikat

TikTok szykuje się do zniknięcia z USA. Użytkownicy zobaczą specjalny komunikat

Źródło:
Reuters, tvn24.pl

Rzecznik Komisji Europejskiej do spraw cyfryzacji Thomas Regnier zapewnił w czwartek, że pomimo postępowań, jakie komisja prowadzi wobec między innymi TikToka czy portalu X, możliwość korzystania z tych serwisów nie zostanie ograniczona lub zablokowana.

Co dalej z X oraz TikTokiem? Jest zapowiedź Komisji Europejskiej

Co dalej z X oraz TikTokiem? Jest zapowiedź Komisji Europejskiej

Źródło:
PAP

Firma EuroCert, która dostarcza usługi między innymi podpisu kwalifikowanego, poinformowała w czwartek, że padła ofiarą ataku cyberprzestępców. W jego wyniku wyciekły dane klientów, kontrahentów i pracowników, chodzi między innymi o numery PESEL i numery dowodów osobistych. NASK potwierdził, że atak został zgłoszony.

Wyciekły numery PESEL i dowodów osobistych. "Ryzyko upublicznienia jest wysokie"

Wyciekły numery PESEL i dowodów osobistych. "Ryzyko upublicznienia jest wysokie"

Źródło:
PAP

Kolejny etap w procedurze ekstradycyjnej Samera A. - Mamy nadzieję, że w połowie przyszłego tygodnia zostanie przekazany Zjednoczonym Emiratom Arabskim - poinformowała w czwartek rzeczniczka prasowa Prokuratora Generalnego prokurator Anna Adamiak. Poszukiwany czerwoną notą Interpolu obywatel polski Samer A., były członek zarządu spółki OTS Switzerland Gmbh, został zatrzymany w Zjednoczonych Emiratach Arabskich.

Spółka miała stracić 1,5 miliarda złotych. Kolejny etap w sprawie Samera A.

Spółka miała stracić 1,5 miliarda złotych. Kolejny etap w sprawie Samera A.

Źródło:
PAP

Rada Polityki Pieniężnej utrzymała stopy procentowe NBP na niezmienionym poziomie - podał w komunikacie bank centralny. RPP ostatni raz obniżyła stopy procentowe w październiku 2023 roku. "To przedostatni miesiąc, w którym obiektem niepewności była tylko godzina decyzji RPP" - komentuje zespół analityków mBanku. W komunikacie po decyzji, Rada podkreśliła, że odmrożenie cen energii w II połowie może wydłużyć okres podwyższonej inflacji.

Jest decyzja w sprawie stóp procentowych

Jest decyzja w sprawie stóp procentowych

Źródło:
PAP, tvn24.pl

Rada Polityki Pieniężnej nie zmieniła w styczniu poziomu stóp procentowych. Dyrektor departamentu analiz w Rankomat.pl Jarosław Sadowski ocenia jednak, że jest szansa na to, iż w tym roku stopy spadną o 0,75 punktu procentowego. Według jego wyliczeń spowodowałoby to spadek raty przeciętnego kredytu o 196 złotych i wzrost zdolności kredytowej. Ekspert zwraca także uwagę na wpływ potencjalnych obniżek na sytuację osób korzystających wcześniej z wakacji kredytowych.

Co dalej z ratami kredytów?

Co dalej z ratami kredytów?

Źródło:
tvn24.pl

Prezes Orlenu Ireneusz Fąfara w trakcie wizyty na Litwie zaprezentował nową strategię rozwoju spółki, zakładającą między innymi rozbudowę rafinerii w Możejkach. - Litwa jest dla nas strategicznym rynkiem, a rafineria w Możejkach wymaga zaangażowania inwestycyjnego, przy którym niezbędne jest też wsparcie strony litewskiej - przekazał szef koncernu.

Orlen wraca do inwestycji na Litwie. "Strategiczny rynek"

Orlen wraca do inwestycji na Litwie. "Strategiczny rynek"

Źródło:
PAP

Inflacja bazowa, czyli po wyłączeniu cen żywności i energii, w grudniu 2024 roku spadła do 4 procent rok do roku z 4,3 procent miesiąc wcześniej - podał Narodowy Bank Polski.

Inflacja bazowa w dół

Inflacja bazowa w dół

Źródło:
PAP

Współpraca gospodarcza z Wietnamem jest bardzo obiecująca, warto pracować nad możliwie dużą i zbilansowaną wymianą handlową - powiedział premier Donald Tusk po spotkaniu z premierem Wietnamu. Szef polskiego rządu podziękował też za zniesienie obowiązku wizowego dla zorganizowanych grupy turystycznych z Polski na pobyty krótkoterminowe w Wietnamie.

Tusk o wizach do Wietnamu. "Ważny, mocny gest"

Tusk o wizach do Wietnamu. "Ważny, mocny gest"

Źródło:
PAP

Szwecja rozpoczęła w środę budowę ostatecznego składowiska na zużyte paliwo jądrowe. Jest to drugi taki obiekt na świecie, w którym odpady wysoce radioaktywne będą składowane przez 100 tysięcy lat.

500 metrów pod ziemią na 100 tysięcy lat. To będzie drugi taki obiekt na świecie

500 metrów pod ziemią na 100 tysięcy lat. To będzie drugi taki obiekt na świecie

Źródło:
Reuters

Zapowiedzi prezydenta elekta USA Donalda Trumpa w sprawie podniesienia ceł to protekcjonizm gospodarczy. Na krótką metę może przynieść korzyści, ale w dłuższej perspektywie zaszkodzi - stwierdził były wicepremier profesor Leszek Balcerowicz.

Balcerowicz ostrzega Trumpa. "Negatywne skutki pojawiają się po pewnym czasie"

Balcerowicz ostrzega Trumpa. "Negatywne skutki pojawiają się po pewnym czasie"

Źródło:
PAP

Co piąta skarga na pracodawcę w Polsce, to ta złożona w Warszawie. W 2024 roku inspektorzy pracy w stolicy nałożyli na firmy i instytucje blisko 2,4 tys. mandatów na kwotę ok. 3 mln złotych. To oznacza, że średnia wysokość mandatu wynosiła zaledwie 1,3 tys. zł. Andrzej Cegła, Okręgowy Inspektor Pracy w Warszawie zwraca uwagę w rozmowie z redakcją biznesową tvn24.pl na "piramidalne struktury podwykonawców". - Czasami to sam pracownik nie wie, dla kogo pracuje - przyznaje.

W tym mieście pracownicy składają najwięcej skarg

W tym mieście pracownicy składają najwięcej skarg

Źródło:
tvn24.pl

Prognozy na 2025 rok wskazują, że sukces na rynku pracy osiągną organizacje skutecznie łączące innowacje z troską o pracowników - wskazał Rafał Nachyna, członek zarządu Grupy Pracuj. W raporcie firmy podkreślono, że najbardziej poszukiwane specjalizacje "to sprzedaż, praca fizyczna, IT, obsługa klienta oraz finanse i ekonomia".

Sukces na rynku. Tu najłatwiej o pracę

Sukces na rynku. Tu najłatwiej o pracę

Źródło:
PAP

W 2024 roku Japonię odwiedziła rekordowa liczba turystów - poinformowała Japońska Narodowa Organizacja Turystyki (JNTO), na którą powołała się agencja Kyodo. Kraj odwiedziło niemal 37 milionów turystów, a rekord pobito o blisko 5 milionów osób.

Prawie jak cała Polska. Rekordowa fala osób

Źródło:
PAP

Osoby, które osiągnęły wiek emerytalny, to wciąż niewykorzystywana rezerwa zasobów pracy - dowiadujemy się z informacji opracowanej przez ministrę do spraw polityki senioralnej Marzenę Okłę-Drewnowicz.

Prawie osiem milionów osób. "Niewykorzystywana rezerwa"

Prawie osiem milionów osób. "Niewykorzystywana rezerwa"

Źródło:
PAP

W 2024 roku w Krajowym Rejestrze Sądowym pojawiło się niemal 58 tysięcy nowych spółek - poinformował "Puls Biznesu". Gazeta podkreśliła, że jest "to rekord wszech czasów".

Nowe firmy w Polsce. Padł rekord

Nowe firmy w Polsce. Padł rekord

Źródło:
PAP

Projekt ustawy frankowej nie odblokuje sądów - stwierdziła szefowa zespołu prawno-legislacyjnego Związku Banków Polskich (ZBP) Katarzyna Urbańska. Jej zdaniem rządowy projekt może spowodować, iż banki, po niekorzystnych dla siebie wyrokach pierwszej instancji, będą zmuszone do składania kolejnych wniosków.

"Banki będą zmuszone do składania kolejnych pozwów"

"Banki będą zmuszone do składania kolejnych pozwów"

Źródło:
PAP

Przedsiębiorca nie zaliczy do kosztów uzyskania przychodów wydatków na mocne trunki - podała "Rzeczpospolita". Wyjaśniła, że według skarbówki można prowadzić biznes bez alkoholu, nawet gdy lubią go nasi kontrahenci.

Czy alkohol jest niezbędny w biznesie? Fiskus wydał opinię

Czy alkohol jest niezbędny w biznesie? Fiskus wydał opinię

Źródło:
PAP

"Rozpoczęliśmy procedurę zwolnień grupowych, która obejmie 220 pracowników zatrudnionych w zakładzie w Przeworsku" - przekazała redakcji biznesowej tvn24.pl Anna Kula z Black Red White. Firma poinformowała, że proces "wygaszania produkcji" potrwa do końca pierwszego kwartału 2025 roku.

Znana polska firma zamyka fabrykę. "Zwolnienia grupowe"

Znana polska firma zamyka fabrykę. "Zwolnienia grupowe"

Źródło:
tvn24.pl

Gospodarka Niemiec skurczyła się w 2024 roku o 0,2 procent  - przekazał w środę Federalny Urząd Statystyczny. To już drugi rok z rzędu, w którym spada PKB naszego zachodniego sąsiada.

Czarne chmury nad największą gospodarką Europy

Czarne chmury nad największą gospodarką Europy

Źródło:
PAP

Komisja Europejska (KE) wyraziła zaniepokojenie limitami wprowadzonymi przez USA na czipy dla niektórych państw Unii Europejskiej (UE), w tym Polski. Wiceminister cyfryzacji Dariusz Standerski przekazał, że polska ambasada zwróciła się do amerykańskiej administracji z prośbą o wyjaśnienia.

Polska krajem drugiej kategorii. "Jednak ta mapka okazała się prawdą"

Polska krajem drugiej kategorii. "Jednak ta mapka okazała się prawdą"

Źródło:
PAP, tvn24.pl

W sobotę zakończył się XXXV Międzynarodowy Festiwal Szachowy CRACOVIA, największe wydarzenie szachowe w Polsce i jedno z najważniejszych w Europie w zakresie szachów klasycznych. W Krakowie zawodnicy rywalizowali aż w dziewięciu grupach turniejowych a specjalnie do stolicy Małopolski przyjechali szachiści nawet z odległych Filipin!

CRACOVIA jeszcze bardziej międzynarodowa. Na festiwal szachowy nawet z Filipin

CRACOVIA jeszcze bardziej międzynarodowa. Na festiwal szachowy nawet z Filipin

Źródło:
Materiał promocyjny