"Rozpiętość jest kosmiczna". Jak wielka jest luka VAT?

[object Object]
Andrzej Sadowski o podatku VAT w Polscetvn24
wideo 2/5

Skąd bierze się ta słynna, choć niesławna luka VAT i jak wielka jest ona w rzeczywistości, bo od polityków słyszymy skrajnie różne sumy? Materiał z programu "Czarno na białym" w TVN24.

Luka VAT - w największym uproszczeniu - to różnica między tym, co wpływa do budżetu państwa z podatku VAT, a tym, co powinno do niego wpływać.

- Dziura w VAT jest zawsze, ona jest wynikiem nie tylko karuzel podatkowych, nie tylko afer, ale również szarej strefy, której my także potrafimy być uczestnikami - mówi Joanna Solska, dziennikarka ekonomiczna tygodnika "Polityka".

Przyczyny

Karuzela podatkowa to zaś wymienianie się pustymi fakturami przez grupę firm, która ma na celu niepłacenie VAT albo wyłudzenie jego zwrotu. Jest jednak więcej przyczyn powstawania luki. Weźmy pod uwagę choćby sytuacje, gdy robimy remont i nie dostajemy faktury albo gdy kupujemy coś na bazarku i nie prosimy o paragon. A nawet, kiedy udzielamy korepetycji i nikomu nie zgłaszamy tej działalności gospodarczej. W takich sytuacjach my wszyscy tworzymy szarą strefę, tworzymy ją za każdym razem, gdy nie bierzemy albo nie wystawiamy paragonu. Wpływ na nią mają też błędy podatników i administracji podatkowej, bankructwa czy problemy z płynnością finansową firm, które nie płacą podatków, bo nie mają z czego. - Nie ma kraju, w którym nie ma dziury w VAT, natomiast te kraje lepiej urządzone te dziurę mają mniejszą - wskazuje Joanna Solska.

Bardzo ważne jest to, że luki VAT nie można obliczyć, można ją jedynie oszacować. W Polsce niewielu to potrafi. - Widziałem już bardzo różne wyliczenia luki VAT i naprawdę rozpiętość jest kosmiczna - podkreśla Bartek Godusławski z "Dziennika Gazety Prawnej".

Mimo to politycy o konkretnych liczbach mówią chętnie. Prezes PiS Jarosław Kaczyński mówił nawet o blisko 300 miliardach złotych, zaprzeczał temu były minister finansów w rządzie PO-PSL Jacek Rostowski.

Uszczelnienie systemu podatkowego

Ile rząd Prawa i Sprawiedliwości odzyskał z VAT-u? Podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów Leszek Skiba w programie "Bilans" w TVN24 BiS mówił, że każdego roku jest to kwota rzędu 10-12 miliardów złotych. O jeszcze wyższej kwocie mówił premier Mateusz Morawiecki.

- Tylko w tym roku (2017 - red.) dochody z VAT wzrosły o 30 miliardów. Zrobiliśmy to, walcząc z przestępcami podatkowymi i rozbijając mafie VAT-owskie. Wystarczy nie kraść - mówił w Sejmie pod koniec ubiegłego roku. Skąd wzięło się 30 miliardów? O tyle wzrosły bowiem dochody z VAT-u w 2017 roku w porównaniu z 2016. Ile ma to wspólnego z uszczelnianiem systemu, a ile z dobrą gospodarczą koniunkturą? - Nie można tego absolutnie utożsamiać z uszczelnieniem systemu podatkowemu, około jedną trzecią można przypisywać uszczelnieniu systemu i jest to raczej maksimum niż średnia - ocenia Bartek Godusławski z "Dziennika Gazety Prawnej".

Luka VAT

Ile zatem naprawdę wynosi luka VAT? Oficjalne dane Ministerstwa Finansów przedstawiają ją w procentach. O tyle procent każdego roku dochody z VAT powinny być większe od dochodów, które realnie wpłynęły do budżetu. - 2004 – 18,5 procent

- 2005 – 15,0 procent

- 2006 – 11,1 procent

- 2007 – 8,9 procent

- 2008 – 15,5 procent

- 2009 – 20,3 procent

- 2010 – 18,7 procent

- 2011 – 19,7 procent

- 2012 – 25,6 procent

- 2013 – 25,7 procent

- 2014 – 24,1 procent

- 2015 – 23,9 procent

- 2016 – 20,0 procent

- 2017 – 14,0 procent

Z danych MF wynika zatem, że największa luka była w latach 2012, 2013, 2014, 2015, czyli za rządów PO-PSL. - To były lata po kryzysie gospodarczym w Europie, wtedy w sposób szczególny władza wykonawcza i ustawodawcza zwracały bardziej uwagę na to, jak rozwiązania prawne, które są przyjmowane, mają służyć przedsiębiorcom - tłumaczy prezes Najwyższej Izby Kontroli Krzysztof Kwiatkowski.

Jednolity Plik Kontrolny

Jednocześnie Kwiatkowski przyznaje, że Izba już w pierwszym roku jego kadencji, czyli w 2013, zwracała uwagę na problem luki w podatku VAT. - Ta reakcja można powiedzieć była spóźniona - powiedział. NIK rekomendowała między innymi wprowadzenie tzw. Jednolitego Pliku Kontrolnego, czyli systemu informatycznego, który umożliwia bieżącą kontrolę nad przedsiębiorstwami. Ten przegłosowano jeszcze za rządów PO, ale wszedł w życie, kiedy już rządził PiS. W pierwszym roku rządów PiS luka VAT zmalała o prawie 4, w drugim roku o 6 punktów procentowych w porównaniu z latami poprzednimi. - O cudzie na pewno nie możemy mówić, natomiast możemy mówić o pewnych efektach uszczelnienia VAT, one są niewątpliwe - podkreśla Solska. - To jest świetna koniunktura gospodarcza, to są ewidentnie działania uszczelniające. Nie zapominałbym też o bardzo restrykcyjnych przepisach, które się pojawiły, czyli 25 lat za najbardziej drastyczne wyłudzenia tego podatku, więc przez ten efekt psychologiczny pewnie wielu przedsiębiorcom PiS nie kojarzy się jako partia sprzyjająca biznesowi - wskazuje Godusławski.

Działania partii rządzącej, które przyczyniły się do uszczelnienia systemu podatkowego, to między innymi pakiet paliwowy, "duża nowelizacja" ustawy o VAT, która między innymi przywróciła kary za nierzetelne rozliczenie podatku, a także System Teleinformatyczny Izby Rozliczeniowej.

Zdaniem Leszka Skiby to właśnie te działania, a nie koniunktura gospodarcza sprawiły, że luka w VAT jest mniejsza. - Czynnikami, które przesądzają o zmianie luki VAT, są przede wszystkim czynniki związane ze ściągalnością - podkreśla podsekretarz stanu w MF.

Ale eksperci apelują, by o liczbach mówić ostrożnie. Szacować lukę w VAT jest na tyle trudno, że sama Komisja Europejska wielokrotnie po latach zmieniała swoje dane. - Prawdziwy test tego, czy udało nam się uszczelnić system podatkowy, przyjdzie w czasach gorszych - podkreśla Godusławski.

ZOBACZ INNE MATERIAŁY Z PROGRAMU "CZARNO NA BIAŁYM"

Autor: mb / Źródło: tvn24

Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock

Pozostałe wiadomości

Walka z drożyzną czasów PiS przynosi efekty. Najwyższy czas na obniżenie stóp procentowych - napisał w środę w mediach społecznościowych premier Donald Tusk. Apel skierował do prezesa Narodowego Banku Polskiego Adama Glapińskiego.

Tusk: najwyższy czas, ludzie czekają

Tusk: najwyższy czas, ludzie czekają

Źródło:
tvn24.pl

Brytyjska sieć Marks & Spencer padła ofiarą ataku hakerskiego. Wstrzymano wszelkie zamówienia internetowe, a pracownicy głównego magazynu w Wielkiej Brytanii zostali odesłani do domów.

Atak na znaną sieć handlową. Wstrzymano zamówienia

Atak na znaną sieć handlową. Wstrzymano zamówienia

Źródło:
tvn24.pl

Kandydatka Lewicy na prezydenta Magdalena Biejat popiera obniżenie wieku emerytalnego dla mężczyzn. Z kolei kandydat Trzeciej Drogi Szymon Hołownia uważa, że takie rozwiązanie skutkowałoby niższymi świadczeniami; proponuje więc nagradzać tych, którzy zdecydują się pracować dłużej.

Biejat o zmianie wieku emerytalnego dla mężczyzn. Hołownia odpowiada

Biejat o zmianie wieku emerytalnego dla mężczyzn. Hołownia odpowiada

Źródło:
PAP, tvn24.pl

Prezydent Stanów Zjednoczonych Donald Trump obwinił swojego poprzednika Joe Bidena o spadek PKB w pierwszym kwartale 2025 roku. Według Trumpa gorsze wyniki nie są efektem wprowadzenia ceł, a na obiecany przez niego gospodarczy "boom" trzeba będzie jeszcze poczekać.

Najgorszy wynik od trzech lat. Trump oskarża Bidena

Najgorszy wynik od trzech lat. Trump oskarża Bidena

Źródło:
PAP, CNBC

Po upływie pięciu lat od ostatniej transakcji klienta, banki będą miały obowiązek sprawdzić, czy klient żyje - wynika z projektu nowelizacji Prawa bankowego, który został opublikowany w środę. Celem tej zmiany jest umożliwienie spadkobiercom szybszego uzyskiwania informacji o środkach zgromadzonych w bankach.

"Uśpione konta" w bankach. Nowy obowiązek

"Uśpione konta" w bankach. Nowy obowiązek

Źródło:
PAP

Fabryki w Chinach odnotowały największy spadek aktywności od 16 miesięcy - podała Agencja Reutera. Analitycy podkreślają, że choć pesymistyczne nastroje mogą wyolbrzymiać wpływ ceł Donalda Trumpa, to i tak Chiny znajdują się pod rosnącą presją gospodarczą.

Pierwsze oznaki tego, jak cła Trumpa uderzają w Chiny

Pierwsze oznaki tego, jak cła Trumpa uderzają w Chiny

Źródło:
Reuters, PAP

Większość potencjalnych nabywców uważa, że ceny mieszkań wzrosną, choć w ostatnich miesiącach odsetek ten spada - wynika z raportu Otodom. Podwyżek najczęściej spodziewają się osoby młode.

Rynek podzielił się na dwa obozy. Raport

Rynek podzielił się na dwa obozy. Raport

Źródło:
PAP

Ministerstwo Finansów poinformowało o złożeniu przez Polskę wniosku o unijną klauzulę wyjścia. Chodzi o wydatki na obronność. Klauzula pozwala na zwiększenie wydatków mimo obejmującej Polskę procedury nadmiernego deficytu.

Resort finansów: Polska złożyła wniosek o unijną klauzulę wyjścia

Resort finansów: Polska złożyła wniosek o unijną klauzulę wyjścia

Źródło:
PAP

Przed południem hakerzy zaatakowali System Rejestrów Państwowych, ale atak został odparty - podał RMF FM. Nadal mogą występować trudności z działaniem mObywatela, rozliczaniem podatków czy rejestracją samochodów. Resort cyfryzacji poinformował o "przejściowych trudnościach z dostępem do niektórych usług publicznych".

Atak hakerski na rządowy system. Jest oświadczenie resortu cyfryzacji

Atak hakerski na rządowy system. Jest oświadczenie resortu cyfryzacji

Źródło:
PAP, tvn24.pl

Akcje spółek Rafako i Rafamet kontynuują w środę gwałtowne wzrosty. Premier Donald Tusk zapowiedział we wtorek udzielenie firmom ponad 700 milionów złotych wsparcia poprzez Agencję Rozwoju Przemysłu (ARP).

Kursy akcji wystrzeliły po zapowiedzi Donalda Tuska

Kursy akcji wystrzeliły po zapowiedzi Donalda Tuska

Źródło:
PAP

Inflacja w kwietniu 2025 roku wyniosła 4,2 procent rok do roku - podał w szybkim szacunku Główny Urząd Statystyczny (GUS). W porównaniu z poprzednim miesiącem ceny wzrosły o 0,4 procent.

Nowe dane o inflacji

Nowe dane o inflacji

Źródło:
tvn24.pl, PAP

Kraje uznawane za drogie stały się bardziej atrakcyjne dla polskich turystów. Na preferencje i wybór kierunku na wakacje wpłynęło to jednak nieznacznie - wskazał "Puls Biznesu".

Dokąd na wakacje? "Królują trzy klasyki"

Dokąd na wakacje? "Królują trzy klasyki"

Źródło:
PAP

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej orzekł, że Malta naruszyła unijne prawo, oferując obywatelstwo za inwestycje. Zdaniem TSUE nabycie obywatelstwa nie może być elementem transakcji handlowej.

Obywatelstwo za inwestycje. Decyzja TSUE

Obywatelstwo za inwestycje. Decyzja TSUE

Źródło:
PAP

Firma UPS poinformowała, że planuje zwolnić 20 tysięcy pracowników i zamknąć 70 oddziałów - przekazała w oświadczeniu dyrektorka generalna UPS Carol Tome. Powodem ma być ograniczenie liczby przesyłek, jakie dostarczała z firmy Amazon.

Gigant chce zwolnić 20 tysięcy pracowników

Gigant chce zwolnić 20 tysięcy pracowników

Źródło:
PAP, Reuters

W rok liczba osób w wieku produkcyjnym zmalała o 151 tysięcy - podał Główny Urząd Statystyczny (GSU). Przyczyną tego zjawiska jest starzenie się społeczeństwa oraz mniejsza liczba młodych zasilających wiek produkcyjny.

Niepokojący raport GUS

Niepokojący raport GUS

Źródło:
PAP

W 2024 roku prawie 42 tysiące ojców skorzystało z urlopu rodzicielskiego. To 11-krotnie więcej niż w 2022 roku - podał Zakład Ubezpieczeń Społecznych (ZUS).

11-krotny wzrost w dwa lata. Zaskakujące dane ZUS

11-krotny wzrost w dwa lata. Zaskakujące dane ZUS

Źródło:
PAP

Wang Yi, szef chińskiej dyplomacji skrytykował politykę handlową USA podczas spotkania ze swoimi odpowiednikami z państw BRICS. Zaapelował też o sprzeciw wobec "protekcjonizmu" Stanów Zjednoczonych.

"Jeśli będziemy ustępować, to dręczyciel stanie się bardziej agresywny"

"Jeśli będziemy ustępować, to dręczyciel stanie się bardziej agresywny"

Źródło:
PAP, China Daily

Ponad 700 milionów złotych zostanie przekazanych do Agencji Rozwoju Przemysłu (ARP), która wykorzysta te środki, by pomóc spółkom Rafako i Rafamet - przekazał premier Donald Tusk.

Rafako dostanie pomoc rządową. Donald Tusk podał kwotę

Rafako dostanie pomoc rządową. Donald Tusk podał kwotę

Źródło:
PAP

Partia Liberalna Kanady (LPC) wygrała wybory parlamentarne. Lider ugrupowania i urzędujący premier Mark Carney podkreślił, że Kanada musi ambitnie podejść do kryzysu i stawić czoło groźbom prezydenta USA Donalda Trumpa.

"Przetrwaliśmy szok związany ze zdradą USA"

"Przetrwaliśmy szok związany ze zdradą USA"

Źródło:
PAP

Prezydent Donald Trump zmienia zdanie w sprawie wprowadzonych przez siebie ceł. Teraz chce wycofać się z dodatkowych taryf na części sprowadzane z zagranicy i wykorzystywane w produkcji aut w USA - podał "Wall Street Journal".

Cła Donalda Trumpa. Prezydent USA zmienia zdanie

Cła Donalda Trumpa. Prezydent USA zmienia zdanie

Źródło:
PAP

Sekretarz skarbu USA Scott Bessent poinformował w poniedziałek, że wkrótce dojdzie do porozumienia handlowego z niektórymi państwami. Dodał, że chęć negocjacji w sprawie ceł wyrażają także Chiny, dlatego "nie martwi się o puste półki" w Stanach Zjednoczonych.

Sekretarz skarbu: nie martwię się o puste półki

Sekretarz skarbu: nie martwię się o puste półki

Źródło:
PAP

Prezydent Andrzej Duda podpisał nowelę opóźniającą do 1 października wejście w życie nowych taryf na prąd. Zdaniem resortu klimatu zmiany pozwolą na obniżkę cen energii po wygaśnięciu ceny maksymalnej.

Ceny prądu. Prezydent Andrzej Duda podpisał ustawę

Ceny prądu. Prezydent Andrzej Duda podpisał ustawę

Źródło:
PAP

Nową prezeską Polskiej Agencji Kosmicznej POLSA została Marta Ewa Wachowicz - przekazał resort rozwoju. Wachowicz ma wykształcenie w obszarze badań kosmicznych. Uzyskała stopień doktora nauk fizycznych w dziedzinie fizyki kosmicznej.

Nowa szefowa Polskiej Agencji Kosmicznej

Nowa szefowa Polskiej Agencji Kosmicznej

Źródło:
PAP

Od wtorku 6 maja w PKO BP zaczną obowiązywać domyślne limity dzienne na przelewy i płatności w serwisie iPKO - przekazał bank w komunikacie. Zmiany są wprowadzane, by dodatkowo zwiększyć bezpieczeństwo transakcji w internecie.

Duże zmiany dla klientów największego banku w Polsce

Duże zmiany dla klientów największego banku w Polsce

Źródło:
tvn24.pl