"Rozpiętość jest kosmiczna". Jak wielka jest luka VAT?

[object Object]
Andrzej Sadowski o podatku VAT w Polscetvn24
wideo 2/5

Skąd bierze się ta słynna, choć niesławna luka VAT i jak wielka jest ona w rzeczywistości, bo od polityków słyszymy skrajnie różne sumy? Materiał z programu "Czarno na białym" w TVN24.

Luka VAT - w największym uproszczeniu - to różnica między tym, co wpływa do budżetu państwa z podatku VAT, a tym, co powinno do niego wpływać.

- Dziura w VAT jest zawsze, ona jest wynikiem nie tylko karuzel podatkowych, nie tylko afer, ale również szarej strefy, której my także potrafimy być uczestnikami - mówi Joanna Solska, dziennikarka ekonomiczna tygodnika "Polityka".

Przyczyny

Karuzela podatkowa to zaś wymienianie się pustymi fakturami przez grupę firm, która ma na celu niepłacenie VAT albo wyłudzenie jego zwrotu. Jest jednak więcej przyczyn powstawania luki. Weźmy pod uwagę choćby sytuacje, gdy robimy remont i nie dostajemy faktury albo gdy kupujemy coś na bazarku i nie prosimy o paragon. A nawet, kiedy udzielamy korepetycji i nikomu nie zgłaszamy tej działalności gospodarczej. W takich sytuacjach my wszyscy tworzymy szarą strefę, tworzymy ją za każdym razem, gdy nie bierzemy albo nie wystawiamy paragonu. Wpływ na nią mają też błędy podatników i administracji podatkowej, bankructwa czy problemy z płynnością finansową firm, które nie płacą podatków, bo nie mają z czego. - Nie ma kraju, w którym nie ma dziury w VAT, natomiast te kraje lepiej urządzone te dziurę mają mniejszą - wskazuje Joanna Solska.

Bardzo ważne jest to, że luki VAT nie można obliczyć, można ją jedynie oszacować. W Polsce niewielu to potrafi. - Widziałem już bardzo różne wyliczenia luki VAT i naprawdę rozpiętość jest kosmiczna - podkreśla Bartek Godusławski z "Dziennika Gazety Prawnej".

Mimo to politycy o konkretnych liczbach mówią chętnie. Prezes PiS Jarosław Kaczyński mówił nawet o blisko 300 miliardach złotych, zaprzeczał temu były minister finansów w rządzie PO-PSL Jacek Rostowski.

Uszczelnienie systemu podatkowego

Ile rząd Prawa i Sprawiedliwości odzyskał z VAT-u? Podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów Leszek Skiba w programie "Bilans" w TVN24 BiS mówił, że każdego roku jest to kwota rzędu 10-12 miliardów złotych. O jeszcze wyższej kwocie mówił premier Mateusz Morawiecki.

- Tylko w tym roku (2017 - red.) dochody z VAT wzrosły o 30 miliardów. Zrobiliśmy to, walcząc z przestępcami podatkowymi i rozbijając mafie VAT-owskie. Wystarczy nie kraść - mówił w Sejmie pod koniec ubiegłego roku. Skąd wzięło się 30 miliardów? O tyle wzrosły bowiem dochody z VAT-u w 2017 roku w porównaniu z 2016. Ile ma to wspólnego z uszczelnianiem systemu, a ile z dobrą gospodarczą koniunkturą? - Nie można tego absolutnie utożsamiać z uszczelnieniem systemu podatkowemu, około jedną trzecią można przypisywać uszczelnieniu systemu i jest to raczej maksimum niż średnia - ocenia Bartek Godusławski z "Dziennika Gazety Prawnej".

Luka VAT

Ile zatem naprawdę wynosi luka VAT? Oficjalne dane Ministerstwa Finansów przedstawiają ją w procentach. O tyle procent każdego roku dochody z VAT powinny być większe od dochodów, które realnie wpłynęły do budżetu. - 2004 – 18,5 procent

- 2005 – 15,0 procent

- 2006 – 11,1 procent

- 2007 – 8,9 procent

- 2008 – 15,5 procent

- 2009 – 20,3 procent

- 2010 – 18,7 procent

- 2011 – 19,7 procent

- 2012 – 25,6 procent

- 2013 – 25,7 procent

- 2014 – 24,1 procent

- 2015 – 23,9 procent

- 2016 – 20,0 procent

- 2017 – 14,0 procent

Z danych MF wynika zatem, że największa luka była w latach 2012, 2013, 2014, 2015, czyli za rządów PO-PSL. - To były lata po kryzysie gospodarczym w Europie, wtedy w sposób szczególny władza wykonawcza i ustawodawcza zwracały bardziej uwagę na to, jak rozwiązania prawne, które są przyjmowane, mają służyć przedsiębiorcom - tłumaczy prezes Najwyższej Izby Kontroli Krzysztof Kwiatkowski.

Jednolity Plik Kontrolny

Jednocześnie Kwiatkowski przyznaje, że Izba już w pierwszym roku jego kadencji, czyli w 2013, zwracała uwagę na problem luki w podatku VAT. - Ta reakcja można powiedzieć była spóźniona - powiedział. NIK rekomendowała między innymi wprowadzenie tzw. Jednolitego Pliku Kontrolnego, czyli systemu informatycznego, który umożliwia bieżącą kontrolę nad przedsiębiorstwami. Ten przegłosowano jeszcze za rządów PO, ale wszedł w życie, kiedy już rządził PiS. W pierwszym roku rządów PiS luka VAT zmalała o prawie 4, w drugim roku o 6 punktów procentowych w porównaniu z latami poprzednimi. - O cudzie na pewno nie możemy mówić, natomiast możemy mówić o pewnych efektach uszczelnienia VAT, one są niewątpliwe - podkreśla Solska. - To jest świetna koniunktura gospodarcza, to są ewidentnie działania uszczelniające. Nie zapominałbym też o bardzo restrykcyjnych przepisach, które się pojawiły, czyli 25 lat za najbardziej drastyczne wyłudzenia tego podatku, więc przez ten efekt psychologiczny pewnie wielu przedsiębiorcom PiS nie kojarzy się jako partia sprzyjająca biznesowi - wskazuje Godusławski.

Działania partii rządzącej, które przyczyniły się do uszczelnienia systemu podatkowego, to między innymi pakiet paliwowy, "duża nowelizacja" ustawy o VAT, która między innymi przywróciła kary za nierzetelne rozliczenie podatku, a także System Teleinformatyczny Izby Rozliczeniowej.

Zdaniem Leszka Skiby to właśnie te działania, a nie koniunktura gospodarcza sprawiły, że luka w VAT jest mniejsza. - Czynnikami, które przesądzają o zmianie luki VAT, są przede wszystkim czynniki związane ze ściągalnością - podkreśla podsekretarz stanu w MF.

Ale eksperci apelują, by o liczbach mówić ostrożnie. Szacować lukę w VAT jest na tyle trudno, że sama Komisja Europejska wielokrotnie po latach zmieniała swoje dane. - Prawdziwy test tego, czy udało nam się uszczelnić system podatkowy, przyjdzie w czasach gorszych - podkreśla Godusławski.

ZOBACZ INNE MATERIAŁY Z PROGRAMU "CZARNO NA BIAŁYM"

Autor: mb / Źródło: tvn24

Źródło zdjęcia głównego: Shutterstock

Pozostałe wiadomości

W środę Sejm poparł poprawki Senatu do nowelizacji ustawy, która zobowiązuje deweloperów do ujawniania cen mieszkań. Jedna z nich doprecyzowuje, że nowy wymóg dotyczy ceny widniejącej w umowie deweloperskiej.

Nowy obowiązek dla deweloperów

Nowy obowiązek dla deweloperów

Źródło:
PAP

Sejm opowiedział się w środę za zakazem sprzedaży wszystkich typów e-papierosów osobom nieletnim. Zakazana ma być również sprzedaż beznikotynowych e-papierosów oraz woreczków nikotynowych na odległość - w tym przez internet - a także ich reklamowanie.

Nowy zakaz sprzedaży. Sejm zdecydował

Nowy zakaz sprzedaży. Sejm zdecydował

Źródło:
PAP

Brytyjskie władze wydały nowe ostrzeżenie dotyczące podróży do Turcji. Zwracają w nim uwagę na wypadki, do jakich doszło w ostatnim czasie, z udziałem paralotniarzy.

Ostrzeżenie dla podróżujących do Turcji

Ostrzeżenie dla podróżujących do Turcji

Źródło:
tvn24.pl, The Sun, BBC, FTN News

Justin Sun, miliarder wywodzący się z Chin, który w 2023 roku został oskarżony o manipulacje rynkowe, ujawnił, że posiada największy udział w kryptowalucie powiązanej z Donaldem Trumpem. Zapowiedział również swoją obecność na ekskluzywnej kolacji organizowanej przez prezydenta dla czołowych inwestorów memecoina $TRUMP. Wśród zaproszonych gości znajdzie się także polski inwestor Mateusz Patrowicz.

Ekskluzywna kolacja z Trumpem. Kontrowersyjny miliarder wśród gości

Ekskluzywna kolacja z Trumpem. Kontrowersyjny miliarder wśród gości

Źródło:
PAP

Tylko w jeden rok dziesięciu najbogatszych Amerykanów wzbogaciło się o 365 miliardów dolarów. A to nie koniec, bo ustawodawcy w USA pracują nad kolejną obniżką podatków dla krezusów - wskazuje CNN.

10 pracownikom zajęłoby to 726 tysięcy lat. Oni potrzebowali roku

10 pracownikom zajęłoby to 726 tysięcy lat. Oni potrzebowali roku

Źródło:
tvn24.pl

Sąd Książęcy w Liechtensteinie rozstrzygnął spór dotyczący ważności zmian w statucie Fundacji TiVi oraz przekazania nad nią kontroli, dokonanych 2 sierpnia 2024 roku. W wydanym orzeczeniu w pełni przyznał rację dzieciom Zygmunta Solorza i oddalił pozew złożony przez ich ojca. Zygmunt Solorz zapowiedział złożenie apelacji od nieprawomocnego wyroku sądu w Liechtensteinie.

Sąd zdecydował w sprawie sporu Solorza z dziećmi

Sąd zdecydował w sprawie sporu Solorza z dziećmi

Źródło:
PAP, tvn24.pl

Od 1 czerwca wchodzą zmiany dotyczące bezrobotnych. Chodzi o waloryzację zasiłku oraz nowe regulacje dotyczące wypłaty świadczenia czy miejsca rejestracji. A to tylko niektóre zmiany na rynku pracy, na które trzeba się przygotować.

Nadchodzi rewolucja na rynku pracy

Nadchodzi rewolucja na rynku pracy

Źródło:
PAP

Ryanair zażądał od niektórych członków personelu pokładowego w Hiszpanii zwrotu podwyżek w wysokości nawet trzech tysięcy euro - informuje BBC. To kolejna odsłona sporu tej linii lotniczej ze związkami zawodowymi.

Gigant żąda zwrotu podwyżek

Gigant żąda zwrotu podwyżek

Źródło:
BBC

Spółki MFW Bałtyk II i MFW Bałtyk III odpowiedzialne za budowę dwóch morskich farm wiatrowych zawarły umowy w sprawie kredytów na kwotę około 5,8 miliarda euro (niemal 25 miliardów złotych). Wcześniej kontrolowana przez Dominikę Kulczyk Polenergia oraz norweski Equinor poinformowały, że podjęły ostateczne decyzje w sprawie inwestycji.

Polska miliarderka i wielka inwestycja na Bałtyku

Polska miliarderka i wielka inwestycja na Bałtyku

Źródło:
PAP, tvn24.pl

Unijny program pożyczek SAFE został zatwierdzony przez ambasadorów państw członkowskich Unii Europejskiej. To 150 miliardów euro na rozwój przemysłu zbrojeniowego - poinformował w środę minister do spraw Unii Europejskiej Adam Szłapka. - Europa się obudziła - skomentował wicepremier, minister obrony narodowej Władysław Kosiniak-Kamysz.

"Europa się obudziła". Jest decyzja

"Europa się obudziła". Jest decyzja

Źródło:
PAP

Europę zalewają nawozy z Rosji i Białorusi, a największym poszkodowanym jest Polska - powiedziała posłanka do Parlamentu Europejskiego Marta Wcisło z Koalicji Obywatelskiej podczas środowej konferencji prasowej w Parlamencie Europejskim w Brukseli. W czwartek Parlament Europejski zagłosuje nad podwyższeniem ceł na te produkty.

"To krwawe pieniądze, które finansują wojnę"

"To krwawe pieniądze, które finansują wojnę"

Źródło:
PAP

Marks & Spencer może stracić około 300 milionów funtów w związku z trwającym od kilku tygodni cyberatakiem. Firma zapowiedziała wznowienie sprzedaży online w najbliższych tygodniach.

Atak na znaną sieć handlową. Straty są ogromne

Atak na znaną sieć handlową. Straty są ogromne

Źródło:
PAP

Pociągi z Warszawy do Rijeki w Chorwacji ruszą 27 czerwca - zapowiedział minister infrastruktury Dariusz Klimczak. Połączenie ma obsługiwać PKP Intercity. Pociągi mają kursować cztery dni w tygodniu.

Pociąg do Chorwacji. Jest termin

Pociąg do Chorwacji. Jest termin

Źródło:
PAP

Przeciętne wynagrodzenie brutto w sektorze przedsiębiorstw w kwietniu 2025 roku wyniosło 9045,11 złotego, co oznacza wzrost o 9,3 procent rok do roku - podał w środę Główny Urząd Statystyczny. To więcej niż prognozowali analitycy.

Pensje w górę. Najnowsze dane

Pensje w górę. Najnowsze dane

Źródło:
tvn24.pl

Przestrzegamy przed oszustami, którzy za pomocą fałszywych e-maili próbują wyłudzić dane - ostrzega resort finansów. Jak wyjaśnia, cyberprzestępcy podszywają się pod MF i Krajową Administrację Skarbową (KAS). Skarbówka apeluje do podatników o ostrożność.

"Nie nakłaniamy podatników". Fiskus ostrzega

"Nie nakłaniamy podatników". Fiskus ostrzega

Źródło:
PAP, tvn24.pl

Produkcja przemysłowa w kwietniu 2025 roku była wyższa o 1,2 procent rok do roku, a w ujęciu miesięcznym spadła o 3,5 procent - informuje Główny Urząd Statystyczny (GUS). Zdaniem analityków jest to "pozytywna niespodzianka".

Nowe dane z przemysłu. Minister finansów Andrzej Domański komentuje

Nowe dane z przemysłu. Minister finansów Andrzej Domański komentuje

Źródło:
tvn24.pl, PAP

Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi poinformowało o zniesieniu węgierskiego embarga na polskie mięso, produkty zwierzęce i pasze. Wprowadzona wcześniej rozporządzeniem premiera Viktora Orbana decyzja była odwetem za zakaz sprowadzania tych produktów z Węgier nałożony w związku z panującą w tym kraju epidemią pryszczycy.

Zwrot Orbana w sprawie embarga na produkty z Polski

Zwrot Orbana w sprawie embarga na produkty z Polski

Źródło:
PAP

Rosną długi firm z branży IT, a programiści tracą pracę, bo zastępuje ich sztuczna inteligencja - informuje w środowym wydaniu "Rzeczpospolita". Według dziennika rozdrobniona dotąd branża skazana jest na konsolidację.

Koniec eldorado w branży

Koniec eldorado w branży

Źródło:
PAP

Główny Inspektorat Sanitarny poinformował o wykryciu salmonelli w partii mrożonych truskawek dostępnych w Biedronce. Produkt został wycofany ze sprzedaży. "Bezpieczeństwo produktów i klientów jest naszym absolutnym priorytetem" - zapewniają przedstawiciele sieci handlowej.

Wielka sieć handlowa wycofuje partię produktu

Wielka sieć handlowa wycofuje partię produktu

Źródło:
PAP, tvn24.pl

Chaos i długie kolejki przy odprawie pasażerów czekają podróżnych korzystających z portugalskich lotnisk. Trudna sytuacja to efekt wprowadzenia trzech nowych systemów kontroli granic.

Chaos na lotniskach. "Gigantyczne kolejki"

Chaos na lotniskach. "Gigantyczne kolejki"

Źródło:
PAP

Muszelki, piasek, produkty spożywcze czy produkty rzemiosła – takie pamiątki zdarza nam się przywozić z wakacji. Jeśli chodzi o Brugię, to turyści nierzadko zabierają stamtąd kostkę brukową. Radni tego belgijskiego miasta apelują, by odwiedzający zaprzestali tej praktyki.

Apel do turystów. "Zostawcie te kamienie"

Apel do turystów. "Zostawcie te kamienie"

Źródło:
PAP

Lotnisko Kansai w Osace obsługuje co roku około 30 milionów pasażerów. Port chwali się, że od ponad 30 lat nie zgubiono bagażu z winy operatora. Klucz do sukcesu to doświadczona załoga i zaawansowany system sortowania.

30 milionów pasażerów rocznie, a nie gubią bagaży. I tak od 30 lat

30 milionów pasażerów rocznie, a nie gubią bagaży. I tak od 30 lat

Źródło:
PAP

Taku Eto nie jest już szefem Ministerstwa Rolnictwa, Leśnictwa i Rybołówstwa Japonii. Publicznie pochwalił się, że nie musi martwić się o zakupy ryżu, gdyż dostaje go w prezencie. Słowa te wypowiedział w momencie, gdy kraj od blisko roku zmaga się ze wzrostem cen ryżu.  

Dymisja ministra rolnictwa. Pochwalił się, że dostaje ryż za darmo

Dymisja ministra rolnictwa. Pochwalił się, że dostaje ryż za darmo

Źródło:
The Guardian, tvn24.pl

We wtorkowych losowaniach Lotto i Lotto Plus nie odnotowano głównych wygranych. Oznacza to, że w przypadku Lotto kumulacja rośnie do dziesięciu milionów złotych. Oto wyniki losowania z 20 maja 2025 roku.

Wielka kumulacja w Lotto

Wielka kumulacja w Lotto

Źródło:
tvn24.pl

Miliarder Elon Musk poinformował, że ograniczy wydatki na kampanie wyborcze, bo "nie widzi powodu" dalszego ich finansowania. Odniósł się także do przeciwników atakujących jego firmy i zapowiedział, że "wielu z nich trafi do więzienia".

Elon Musk: nie martwcie się, idziemy po was

Elon Musk: nie martwcie się, idziemy po was

Źródło:
PAP, tvn24.pl

We wtorkowym losowaniu w Eurojackpot nie padła główna wygrana. Kumulacja rośnie do 150 milionów złotych. W Niemczech odnotowano dwie wygrane drugiego stopnia. W Polsce najwyższa była wygrana czwartego stopnia. Oto wyniki losowania Eurojackpot z 20 maja 2025 roku.

Dwie duże wygrane w Eurojackpot w Niemczech

Dwie duże wygrane w Eurojackpot w Niemczech

Źródło:
tvn24.pl